Katalog

NEVVENGLAND'DAN İZLENİMLER Bana üc harfli bir kelime söyle Seslerin yan yana gelerek kelimelere dönüşmesi basit olasılık kurallarınagöreoluyorsa,enyüksekolasılık "ayıp'sözler içln. Bilgisayar modelleri ile yapılan çalışmalar dil programlarının en kolay olarak küfür ürettigini ortaya koyuyor. Yankı Yazgan eslerin yanyana gelerek kelimelere donuşmesı basıt olasılık kurallarına gore oluyorsa en yuksek olasılık ' ayıp "sözler ıçın Bilgisayar modelleri ıle yapılan çalışmalar dıl programlarının en kolay kufur urettığını ortaya koyuyor S Aşk ın harflerı Ingılızce'de dort, Turkçe de uç tane Ağzımızdan bır çırpıda çıkan, tek hecelı ve uç harfli her kelime nıyp aşk gıbı değıl? Bana uç harfli bır kelime soyle deseler, aklınıza neler gelır acaba"? Pekı, Ingılızceyı su gıbı konuşan bırı olsanız ve bırısı gelse dese, "bana dort harfli bır kelime soyle?" 1980 lerın başında benzerı bır denemeyı bılgısayarıyla yapan Bennet adındakı dılbılım araştırmacısının ne bulduğunu tahmın etmeye çalışın Rasgele dızılmış harflerden kelımeler oluşturan bilgisayar programının "aklına" en sık gelen kelımelerın başında cınsellikle ilgılı ve kufur dıye bılınenler var Ingılızce de Fword" dıye anılan "sinkaf'ın lıstebaşılık yaptığı bu kelime hazınesının dığer seçkın parçaları arasında yme cınsel eylemle ilgılı ya da daha genış bır deyımle, belden aşağı kelımeler var Bu dort harfli yığının ılgınç bır ozellığı, telaffuzda çıkan ses sayısının uç tane olması (Love ın lav okunması gıbı ) Turkçe ye donup baktığınızda ve yazının başındakı soruyu cevaplamaya kalkıştığımızda dılımızın uç harfli zengınlıklerıyle karşılaşmak şaşırtıcı mı? Bennett'ın teorısı, arka arkaya gelmesı olasılığı en yuksek olan harflerden oluşma kelımelerın ayıp sozler kumesinl yapması Ingılızce'den blr farkla, bu kelimelerın fııl olsun, ısım olsun çeklme uğramış hallerını kullanıyoruz Ingillzce ya da Turkçe kullanan ve harf (ya da ses)lerden kelırrre uretebılen her beyın (elektronık veya ınsana aıt) uç sesi biraraya getırmesı gerektığınde kufur ediyorsa, kufur ya da ayıp kelimelerın bolluguna hayret etmemek gerek Duşundurucu olan, kolayca ve en sık uretılebilen ses bıleşımlerının 'ayıp' sayılması Elbette, bu sözcuklerın nıye ayıp ışlerl tanımlamak ıçln kullanıldığının sebebı de belırsız 'Ayıp' kelımeler beynımızdekı dıl programlarının uretmeye en teşne olduğu sozlec ıse, gundelık dılde bunların kullanılması ıçın onemlı ölçude bır denetım ve bastırma faalıyetı yurutulmesı gerekıyor Bunama gıbi beynın ust denetım mekanızmalarını yıpratan hastalıklarda, ya da ıçkı ıçıp dağıtıldığında ve denetım geçıcı olarak zayıflatıldığında, kufurlerın artması bundan öturu olabılir Böyle bır 1 duşunce zıncırını kabul ettıgımızde, terbıyesızliğın "ıçımızde" olduğunu da ıçımıze slndirmek kaçınılmazl * * • Kufur etme hastalığını temel özelliği olduğu bır durum "Tourette sendromu" dıye bılınıyor Çeşıtlı tıklerle bırlıkte kontrol edılemez bıçımde ve genelllkle kısa hecelı kufurlerın görulduğu bu hastalığın açıklamasını yapan kımı araştırmacılar, kıffreden bilgisayar programı" teorılerınden yararlanıyorlar Beyındekı bır aksaklık sonucunda kufur sayısının arttığını o olçude de denetimın zayıfladığını söyluyorlar Dolayısıyla zaten bolca uretılen kufurler hastanın ağızından ve kendisını de hayretler ıçınde bırakarak ortaya dokuluverıyor Ancak şu beynımızdekı mahut dıl bılgısayarı uzerındekı kontrol gerçekten kaybolabılır mı? Daha doğru bır deyışle ıster Tourette sendromu gıbı hastalıklarda olsun ıster hastalıksız bır gundelık hayatta, kufur ettiğımızde (seslı veya sessız') seçılen ıncıtıcı ya da edepsız kelımeler pek tesaduf eseri gıbı gözukmuyor örneğın, Tourette sendromlu hastalardan blrisının Hz Isa ya kufrettığı tek yer Pazar ayını Belden aşağı kelımelerin ağzından jdokulduğu yer ıse aıle sofrası Dıl programındakı aksaklık sonucu kufur uretme olasıhğının artması tamam da, uygun yerlerde uygun kufurlerın seçlml nasıl oluyor? Bu soruyu, yazı ıcabı sormuyorum Cevabı benım bılgım dahılımde değıl Ama sozlu ıletışım gıbl ınsana ozgu faalıyetlerı programlayan "bilgisayarın" bilgısayarlığından bazen şüphelenıyorum Hangı duygunun (ofke mesela) hangı "terbıyesız" ya da "ayıp" kelımeyle ( mesela) eşleşeceğıni belırlemek, bu kelımeyı bazen kullanıp bazen kullanmamak şimdıki bllgısayarların harcı değıl gıbı Bllgısayarların "konuştuğu' bır zamanda ılk sözleri bır kufür savurmak olursa, bu yazıyı değıştırmem gerekecek Bereket versın, bebekler konuşmaya kufrederek başlamıyorlar Ama kolayca öğrendıklerını bılıyoruz Son bır soz Aşk'ın da uç harfli olması bir tesaduf mu? O da çop ya da söz gıbı oylesıne bır kelime mı, yoksa dlğer uç harflılerle bır akrabalığı mı var? OKURLARA NOT Yazıdaki "kelime", ' soz" ya da "ses' gıbı terımlerı dılbilimsel anlamlarından zıyade gundelık dılde; kı karşılıklarında kullandım Penisilin alerjisi ne kadar tehlikeli? Alerji genellikle ilacın infeksiyon ve damardan verilmesi sırasında görülüyor A. Fuut Kalyoncu unumuzde tum dunya uzerınde en sık kullanılan antıbıyotık hâlâ penısılındır Bunun da sebebı, penısılının genış bır etkı spektrumuna sahıp olması, duşuk toksısıtesı, ucuz olması, kolay bulunabılmesıdır maktadır Çeşıtlı ulkelerden bıldırilen araştırmalar, penısılın kullananların ortalama % 2'sınde çeşıtlı alerjık sayılabılecek reaksıyonlara rastlanıldığını gosterıyor Bu alerjik reaksıyonların onemlı bır kısmı sadece derıyı tutuyor ve hayatı tehdıt etmıyor Hayatı tehdıt edebılecek boyuttakı alerjık reaksiyonların gorulme sıklığı ıse % 0 4 gıbı çok kuçuk bır oran oluşturuyor Penısılıne bağlı alerjık şok sonucu olum ıse 100 OOO'de 12 arası bır oranda ve genellıkle, ilacın ınjeksıyon ya da damardan verılmesı esnasında görulur Ağızdan tablet olarak kullanılan penısılıne karşı oluşan alerjık şok sonucu ABD'de 1983'e kadar TABL01. PENİSİLİN ALERJİSİ TİPLERİ 1. AnlTlp G Anafılaksı (alerjık şok) ve hıpotansıyon, larınks ödemı (boğaz ıçınde oluşan şışme sonucu nefes alamama), bronş sıstemınde yaygın spazm ve tum vucutta olan anı urtıker (kurdeşen) Temastan sonra 172 saat Içinde gelişlr; Ilaç Ile temas sonrası blr saat Içinde gelişlr; ZAksrtoreTlp Bronş sıstemınde yaygın spazm larınks odemı veurtiker 3.G«çTlp 72 saatten daha geç gellşen reaksiyonlar; Genel olarak Batı ulkelerınde, 4 yaşına kadar olan çocuklar ıçın yazılan reçetelerın % 75'ınde, 59 yaş arası çocuk reçetelerının % 50'sınde ve 1015 yaş arası çocukların reçetelerının de % 25'ınde bu ılaç bulunur Erışkınlerde de romatızmal ateş, romatızmal kalp hastalığı, zaturre, menenjıt ve gorulme sıklığı her geçen gun gıderek artan frengının tedavısınde hâlâ ılk seçilecek ılaç alarak yerını koru33716 Derı dokuntulerı hemolıtık anemı notropenı (akyuvarlarda azalma), trombosıtopenı, nefrıt, serum hastalığı sadece 6 ölum bıldırılmıştır Daha onceden çeşıtlı nedenlerle penisılın kullanıp hıçbır alerjık reaksiyon gorulme şansı aşağı yukarı eşıttır Ancak daha once penısılıne karşı alerjık bır re aksiyon geçırmış bir kışının daha sonra yme penısılın reaksıyonu olması rıskı, daha once penısılın tedavısını sorunsuz tolore etmış bır kışıye g6re daha fazladır 1973'de ABD den bıldırilen bır araştırma