Katalog

GEN ARAŞTIRMALARI BİLGİSAYAR DÜNYASI Her tfirlü hastalıktan genler mi sorumlu? "Belki bir gün işe yarar" diişüncesiyle, insan beyninde 300 kadar gen parçasının patenti alındı. İsmaü Murat enlenn yalnızca yukarıda söz edılen kalıtsal hastalıklardan değıl, her turlu hastalığın seyrınden sorumlu oldukları soylenebılır özellıkle kalpdamar hastalıklan, kanser gıbı cıddı hastalıklardan romatlzma hastalıklanna ve saman nezlesi gıbı basıt alerjık rahatsızlıklara kadar organızmanın çeşitlı bozukluklarının seyrını bır anlamda genetık ozellıklerımız belırtıyor Hastalıkların ağır mı yoksa hafıf mı atlatılacağına da yıne genlerımız karar verıyor Genlenn ınsan sağlığı uzerlnde böylesıne guçlu bır etkısı olması nedenıyle ınsanın genetık şıfresının çozulmesı buyuk onem taşıyan bır konu Insan genomu çozumlendığınde araştırmacalar yalnızca kalıtsal hastalıkların genetık tedavısiyle yetınmeyıp organızmayı bırçok hastalıktan korumaya yonelık koruyucu genetık gırışımler gerçekleştırecekler Genler bır defa cıddi şekılde tanındığında sık rastlanan rahatsızlıkların oluşumunda çevrenın ve kalıtımın payları daha lyı anlaşılacak buyuk bır hızla surduruyorlar Insan genomu yaklaşık uç mılyar gen yapı taşından (baz çıftınden) oluştuğu duşunulurse genomun çdzulmesınin ne kadar buyuk bır ış olduğu anlaşılıyor Ne /ar kı gerçek genler genomun kuçuk bır bölumunu (% 510) oluşturuyor Araştırmacılar ınsan vucudunun genetık bılgı okyanusu ıçınde gerçekten anlam taşıyan bu genlerl saptamaya çalışıyorlar ute yandan buyuk paralar gerektıren gen araştırmalarına yatırım yapan fırmalar, yenı teknıklerın bıran önce endustrıye aktarılmasıyla yatırımlarını kâra çevırmeyı beklıyorlar Insann genetik kodunun çozulmesi, özellıkle kalıtsal hastalıkların tanı ve tedavısınde genış olanaklar sağlayacak Bırleşık Devletler Ulusal Sağlık Enstltusu şımdıye kadar ınsan beyninde etkın olduğu sanılan 300 kadar gen parçasının patentını almak uzere başvurmuş Bunların arasında Alzheımer hastalığının te davısıne aday genlerln ılerıde "çok satış yapma' ıhtımalı oldukça kuvvetlı Genetık patent başvurularının ılgınç yanı, patenti alınan gen parçalarının çoğunun ışlevının henuz bılınmemesı Tıcarı durtulerle yapılan bu patent başvurularının mantığı "belkl blr gün İşe yararsa" duşuncesıne dayanıyor Kımı gen araştırmacılarına gore ınsan genlerının patentının alınması baştan aşağı saçma bır olay Çunku bu genler milya.rlarca yıllık evrımın blrer ürunu Başka bir deyışle evrımın gen hazinesı, tum insanlığın ortak malı olmalı Genlenn ızolasyonu ve anlamlı parçalara ayrılması, bunu yapan kuruma genlenn patentını alma hakkını vermemell Buna karşın patent hakkını elde eden bır çalışmanın urunu olan ozgun buluşlar da var Harvard Unıversıtesı'nde ınsana alt kanser genlerı taşıyan 'onkofare patenti hakkeden buluşlardan bırl Kanser oluşumuna karşı çok duyarlı olan onkofareler, kanser yapıcı ve kanserl önleyicı maddelerın araştırılmasında kullanılıyor Bırleşık Devletler de onkofarenın patenti dort yıl once alınmış Avrupa da ıse canlı varlıkların patenti alınamadığından onkofare ıçın patent başvuruları kabul edilmıyor Oysa mucıtlerının gozunde yenı bır genle donatılmış onkofare ıle yenı sentezlenen bır kımyasal madde arasında ilke olarak hıç fark yok Bilgisayar ve radyo Bilgisayar rad yoyu yönetecek Avrupa 1 adlı radyo (Fransa) 5 mılyon FF'na bır Avusturya Sıstemı olan DCart ı satın aldı Amaç radyonun en onemli gelır kaynağı olan reklamı yönetmek Reklamlar yayın saatının % 20 sı işgal edıyor Sıstem tam reklamları birleştırecek ve Radyoya bağlı tum dığer rejıler (Avrupa 1 vn 2 RFM, Sky Rock) buna ulaşabilecek sıstem reklamların rauyuuS yayımlanmasını otomatık olarak yayımlayacak ve yönetecek Programın bır başka gorevı de orneğın gece saatlerınde muzık yayınıarını yönetmek olacaktır Sıstem dınleyıcılerden gelen ısteklere de yanıt verecek ve ıstedıklerı parçaları çalabıleceğı gibı (otomatik yanıt verıcıye bağlanarak) ses, efekt ayarlaması da yapabılecek (l.k.) Uluslararası haberleşmede artık Tüpkçe de var "IŞÇOĞÖ" Uluslararası çağrı dhazlarında kullanılacak önumuzdGkı yılclan ıtıbaren Avrupa dakı çağrı cıhazlarında, daha sonrakı yıllarda ıse mobıl telefonlarda ıletışım dılı olarak Turkçenın de kullanılacağı bıldırılıyor Netaş yetkılılerınden alınan bılgıye gore, Netaş ın onculuğunde PTT ve Sımko nun katkılarıyla hazırlanan ve Turkçe'ye ozgu harflerın yer aldığı alfabe, Avrupa Telekomunıkasyon Standartları Enstıtusu (ETSI) tarafından ıletlşımde temel alfabe olarak kabul edıldı Buna gore, orneğın Portekız'den, Fınlandıya dakı bır çağrı cıhazı kullanıcısına Turkçe bır mesaj Turk al fabesı kullanılarak ıletılebılecek ETSI tarafından kabul edılen bu alfabenın 6 Turk Cumhuriyeti arasında ortak kabul gören 34 harflık genışletılmış Turk alfabesı olduğuna dıkkat çeken Netaş yetkılılerı, boylece Orta Asya dakı ulkelerde de bu standartların uygulanmasının mumkjjn olacağını belırtıyorlar ETSI'nın geçtığımız gunlerde Frankfurt'ta yapılan ve kuruluşa uye 18 ulkenın telefon santralı uretıcilerının katıldığı toplantıda alınan bu kararı ıle Ingılız, Fransız ve Alman alfabelerınden sonra Turkçe de çağrı ve mobıl telefon kullanımında ana alfabe olarak tescıl edılmış oldu G Yazılım korsancılığı 1992 yılında Fransa da program korsancılığı nedenıyle ortaya çıkan kayıp 5 5 mılyar RF olduğu tahmın edllıyor Uluslararası pıyasalarda yazılım korsanlığına karşı mucadele veren ve uyelerı arasında Adobe System, Aldus, Apple Autodesk Central Poınt Software, Lotus, Mıcrosoft, Novell Symontec, SCO g bı fırmalar bulunan BSA (Busıness Software Allıance) Avrupa'dakı kımı fırmalara karşı dava açmaya başlıyor 1992de Avrupada kaybedılen 30 mılyar FF yazılım sanayıınde 17 000 kadar ış yaratabılırdı (l.k.) Kahnbağırsaktümörü Kotu huylu kalınbağıraak ttlmörlerl, genom analızıyle hastalıkların daha lyı anlaşılabileceğinın çarpıcı bır orneğı Seyrek de olsa bazı vakalarda Kalınbarsak kanserının oluşumu kalıtsal olarak belırlenıyor Bırkaç yıl önce sozkonusu kalıtsal bozukluğun 5 numaralı kromozomda bulunduğunu saptandı Kalıtsal kalınbarsak kanserı bulunan aılelerdekı gen bozukluğuna daha sonra kalıtsal olmayan kalınbarsak kanserıne yakalanan bırçok hastanın kromozomlarında da rastlandı Boylece bır genın kalıtsal olmayan hastalık turlerındekı onemı anlaşıldı Daha doğrusu, kalıtsal olan ve olmayan hastalıklar arasına belırgın bır sınır çekılemeyeceğl goruldu Belkı kalp krızınden soğukalgınlığına kadar her hastalıkta olumlu ya da olumsuz kalıtsal etmenler hastalığın sonucunu belırliyor Şımdı gen araştırmacılarının en onemlı hedefı, sayıları 50 ıle 100 bın arasında olduğu tahmln edılen ınsan genlerının kromozomlar uzerındekı yerlerını saptamak Bugune değın 4 bın kadar genin yerı bulunmuş ABD ve Avrupada çeşitlı buyuk merkezlerın yanısıra küçuk genetik atolyelerınde çalışan dahı gen araştırmacıları, ınsan genomunu harıtalama projelerını Renklî Classic'e ödfil Apple bilgisayar şırketinin ünlu classıc modelı renklendıkten sonra fıkır tasarım yarışmasında altın odul aldı Classıc modelı kısa bır sure onceye kadar sıyah beyaz ekranlıydı ve Macıntosh un en klaslk bılgısayarıydı Bu yıldan ıtıbaren yenı bır tasarımla ama eskı çızgı ozellıklerını de koruyarak renklı ekranla kullanıcıların karaşısına çıktı Claîsıc modelı kolay taşınabseılır az yer kaplayan ve oldukça duşuk fıyatıyla yaygın bırz kullanıcı kesımine ulaşmayı hedefliyor Yuzlerce yazılımı Classlc uzerınde kullanmak veya bır kaç yazılımla bırden çalışmak mumkun 3176