Katalog

TIPGÖRÜNTÜLEME CİHAZLARI Göpüntüleme yöntemlerini amaca yönelik Her radyoaktif yöntemin yapabilecekleri ve yapamayacakları vardır. En pahalıları bile her derde devadeğildir. Ercan Tuncel* adyolojik yöntemlerin hastalıkların tanısında bu şekilde, yararlılık ve 'zararsızlık ölçütlerine göre belirli bir sıra içerisinde kullanılmasına biz "algorıtm" veya "diyagnostık protokol" adımı veriyoruz. Pratikte her hastalık için, el altındakı radyolojik yöntemlere göre değişen, diyagnostik protokoller olgşturulur. Bu konuda bir fikir vermek amacıyla vucudumuzdakı sistemlerımizin incelenmesınde kullandığımız algoritm Tablo' 1 de özetlenmeye çalışılmıştır. Konuyu basitleştırmek amacıyla ıncelemelerde en sık kullanılan yöntemler seçilmiş, daha az sıklıkta kullanılan yöntemler belırtilmemiştir Şımdıye kadar anlattığımız radyolojik tanı yöntemlerinin hastalıkların tanısında cevaplamaları gereken 3 temel soru vardır 1. Incelenen organlzmada hastalığın oluşturduğu değişıklikler var mıdır? Yanı yontemın birınci görevi hastalığı saptamaktır. 2. Varsa bu değişiklıklerin boyutu ve çevre ılişkisi nedir? Yanı yöntem, hastalığın oluşturduğu değışıklıklerı detaylı olarak göstermelidir 3. Bu değişiklikler nedir'' Yanı yöntem, bu değişikliklerin adını koymalı, onları karakterize etmelidir. Bu soruları cevaplayabilmek için yapılacak iş radyolojik yöntemlerden, düşündüğümüz hastalığı ortaya çıkaracak en uygun birini seçmektir. Ancak genellıkle radyolojik yöntemler birçok hastalıkta birbirine neğın bobrek taşımızı hem Röntgen, hem ultrason, hem Bilgisayarlı Tomografi, hem de Manyetik Rezonans yontemleri ile gösterebillriz uyleyse böbrek taşını göstermek için hangi yöntemi seçmelıyiz? Seçeceğimiz yöntem hastaya en az zarar veren olmalı, en çok bilgiyı en kısa zamanda vermeli ve ekonomik olmalıdır Bazen hastalığı saptamak için tek bir yöntem yetbenzer bılgıler verır. ÖrŞekil 1: Ultrasonograt! rehberliğinde yapılan aspirasyon biyopsisl TABLO Sistemlerimizln Incelenmesinde uyguladığımız genel dlyagnoatlk protokol Organ/Slstamler Beyln Radyolojik Yöntemler* BTMRjveyaBTMR) MR+BT Röntgen »BT US > RG » Anjio » M R " DopplerUS * Anjlo > M R " meyebilir. Bu durumda yine aynı kurallar geçerlı olmak uzere dığer yöntem veya yöntemler eklenir Seçtiğimiz radyolojik yöntemle hastalığın oluşturduğu değişiklikleri saptadıktan sonra cevaplamamız gereken soru bu oluşumun ne olduğudur Yani saptadığımız oluşum, bir abse veya ur mudur? Ursa iyi huylu mudur, kotu huylu mudur? Kotu huylu ise ne tür bir kanserdir? Bu soruları cevaplamak için radyolojik yöntemlerin dokuları karakterize etme yeteneklerine başvurulur Yani yöntemler hangı doku turlerını tanıyabilıyorlar'? Bunun için Tablo 1'e bakmalıyız Tablo 1 Doku karakterizasyonunda radyolojik yöntemler Yöntemler Ayırablldlğl vapılar Radyolojik yöntemlerin seçimındeki genel kurallar gereği seçim genellikle en basıt, zararsız ve ekonomik yöntemden başlayıp en komplike ve pahalı yonteme doğru uzanır Tablo da her yöntemin seçebıldiği dokuları görüyoruz, BT röngenirt ayırabildiği dokulardan başka kanama, ödem ve sıvıyı da ayırabilmektedir MR ıse, hem röntgen hem BT'deki doku ayırımlarını yapabilmekte ve ayrıca tlbrozis ve akımı da görüntüleyebilmektedir Tablonun incelenmesı bize gosterıyor ki bütün bu harika teknolojıye, tüm pahalı yöntemlere karşın, belirli bir boyuta gelmiş hastalık değişikliklerini saptayan yöntemler, iş onun yapısını söylemeye geldığinde duraklıyorlar Sonuçta tum bu yöntemlerle insan vücudundaki dokulardan kemıği, kıreçlenmeyı, yağı, kanamayı, dokuda sıvı artımını (ödem), su ve bazen de fibrozis dediğimiz bağ dokusu artımı ayrı ayrı görüntülenebiliyor Ama bizim için bunlar yeterlı değil. Biz öncelıkle saptadığımız hastalığın iyı veya kotu huylu olup olmadığını bilmek zorundayız. Eğer kötü huylu ise, yeni bir kanser olgusu ile karşı karşıya isek, tedavi şeklimizı belırleyebilmek için, kanserin turunü yani hücre yapısını da bilmeliyiz. Bu bilgileri nasıl sağlarız? Bunun en radıkal yolu radyolojik yöntemlerle saptadığımız oluşumdan doku veya hücre örneği alarak mikroskop altında incelemektır. işte biz bu yonteme blyopsl dıyoruz. Eskıden berı bılinen bir tanı yöntemi olan BİYOPSİ, hastalıkların yaptığı deği Omurilik Akciğerler Kalp Damarlar Sindirimborusu Karaclğer/safra kesesi Pankreas/dalak Ilaçlı röntgen »BT Röntgen Böbrekler idrar yolları Kemlkler USBT Ilaçlı röntgen »US »BT Röntgen »RG Röntgen »MR BT Kemik Yumuşak doku Yağ Hava Kanama Ödem Sıvı BİYOPSİ Hücre tanısı için Eklemler Yumuşak dokular (kas, tendon vb.) + Meme USMR Röntgen (Mammografi) >US MR Bağdokusu Damarlar (akım) Yumuşak doku yüzeyleri Kan akımı (Doppler) * BT Bilgisayarlı Tomografi, MR. Manyetik Rezonans, US. Ultrasonografi, RG Radyonuklıd Goruntuleme (Sıntıgrafi, SPECT, PET). " Kullanılmaları araştırma evresınde olan yöntemler. US Doppler 31710