Katalog

NİSANAYINDA GÖKYÜZÜ SORFASAGLIGI Ispanağın besleyici değeri Ayşe Baysal 22 nisanda göktası yağmuru var Bülent Uyanıker ısan akşamlarında bır gokyuzu yolculuğuna var mısınız? lşte sıze bır gozlem programı Şekıl 1'dekı harıtayı kullanarak nısan akşamlarında gokyuzuyle tanışabılırsinız Harıtanın merkezındekı çarpı ışaretı saat 07 00 dolayında sokağa çıktığınızda tam tepenizde olacak Yuzunuzu guneye dönup harıtayı havaya kaldırdığınızda harıtanın ust kenarı kuzey ufkunu alt kenarı da guney ufkunu gosterecek Doğal olarak batı ufku sağınızda kalacak Şımdı harıtaya ve gokyuzune baktığımızda goreceklerımıze gelelim Bu ay ızleyeceğımız gokyuzu parçasına baktığımızda başak (vırgo) takımyıldızı unlu konuğu jupıter ıle goruntuye gelırken, mars gezegenını barındıran ıkızler (gemını) takımyıldızı aşağı yukarı tam tepemızde Arada kalan bolgede ıse aslan (leo) ve yengeç (cancer) var Boğa (taurus) ve arabacı (urıga) takımyıldızları hâlâ Izlenebılıyor Avcı (orıon) ıse batıya yaklaşmış Kuzeyde buyuk ayı (ursa major) kepçesı başaşağı gelecek şekilde Harıtaya dıkkat ederseniz uçgen bıçımınde belırtılmış cisimler bolgeye dağılmış durumda Bunlar yıldız kumelerını ve bulutsuları gosterıyor Bu ay yapacağımız yolculukta bu kumelere uğrayacağız Batı ufkuna yakın olanlar daha erken batacağına gore once onlardan başlayalım Boğa takımyıldızının unlu aldeberan ı uzerınde yer alan M45 (ulker) ilk bakışta (çıplak gözle) 6 tane yıldızdan oluşuyor Bı ^sT \ ..,/ / KJ^Ifl • KMMVI /^V İ I spanak yeşil yapraklı sebzelerımızden bırıdır Genelde ıkı turu vardır Bunlardan bırının sapları uzun dığerının Kısadır Sapları kısa yaprakları çok olan kuzu ıspanağı ola rak bılınir Yaprakların besleyici değeri saplar dan daha yuksek olduğundan kuzu ıspanağı hem lezzetlı hem de besleyici değeri daha yuksektır Ispanağın kan yapıcı olup olmadığı sık karşı laştığım sorulardan bırldlr Kan yapıcı besın öğelerının başlıcaları demır B grubu vitamınlerden olan folık asıt B6 ve B12 ve E vıtamınıdır B12 vıtamını bılkısı.'. besınlerde bulunmaz Ispanak demlr folık asıt E ve B6 vıtaminlerın den zengındır Ispanağın yenebılen 100 gramında yaklaşık 3 3 5 mg demır 250300 mlkrogram B6 vıtamını 7580 mıkrogram follk asıt 13 mg E vıtamını bulunur Bırçok besınle kıyaslandığında bu değerlerın oldukça yuksek olduğu gorulur Ancak ıspanaktakı demır hem bıleşımın de olmadığından ve okzalık asıtle çözunmez bıleşık oluşturduğundan ınce bağırsaklardan kana emilme oranı ettekı demıre gore duşuktur Bununla bırlıkte, kansızlık durumunda emılım oranı yukselir Ayrıca ıspanak C vıtamını açısından da zengındır C vıtamını tolık asıt ve demırın vucuda yararlılığını arttırdığından dolaylı olarak kan yapıcı vıtamınler arasında yer alır Ispanak kemık gelışımı ve sağlığında etkın olan kalsıyum ıle potasyum ve magnezyumdan zengındır Ancak ıspanakta bulunan okzalık aslt kalsiyumla çözunmez bıleşık yaparak ınce bağırsaklardan kana emılim oranını duşurur Is panakta sodyum az, potasyum ve magnezyum yuksek mıktarlarda bulunduğundan tansıyonun duzenlenmesınde yardımcıdır Ispanaktan yeterınce yararlanmak ıçın pışı rılmesıne ve saklanmasına özen gosterilmelıdır Ispanak toprakla teması olan bır sebze olduğundan her şeyden once lyı yıkanmalıdır Kckunu ayırmadan sebzedekı toprağı tumuyle ayırmak guçtur Bu nedenle Önce sadece kok kesılerek yapraklara ayrılır Bol su bulunan derın bır leğene konur elle hafıf hafıf bastırılır Bu sırada kumlar leğenın dıbıne çoker Yapraklar suzgece alınarak kum gıderılır Bır kez daha ay nı şekılde yıkanır Ooğrandıktan sonra beklet me, suda haşlayıp suyunu dökme gıbi uygulamalar vıtamın ve mınarallerın kaybına neden olur Yapılacak yemeğın turune gore önce sıcak karışım hazırlanır örneğln ıspanak kavurması yapılacaksa ınce doğranmış soğan yağla tencereye konur, kapak kapatılarak hafıf ateşte soğan oldurulur Bu sırada ıspanak doğranır bekletmeden soğanyağ karışımına atılır alt ust edılır, tuz ve ıstenen baharat konur kapak kapatılır kaynamaya başlayınca ateş ayarlanarak 810 dakıka pışırılır Yumurtalı ıspanak yapılacaksa kıyma ınce doğranmış soğan ve yağla aynı şekılde ara sıra karıştırılarak verdığı suyu çekene değın pişırılır sulandırılmış salça tuz ve ıstenen baharat konur karışım hafıf sıcaklıkta kaynamaya bırakılır Bu sırada ıspanak doğranır sıcak karışıma atılır altust edılır pırınc veya bulgur katılır bır kez karıştırılır kapak kapatılır Kaynamaya başlayınca sıcaklık ayarlanır 10 dakıka kadar pışırılır pışen yemekler bekletılmeden yenır Buzdolabında bıle beklese vıtamın değerlerınde önemlı kayıplar olur Ispanak yemeklerı genellıkle sade veya sar mısaklı yoğurtla yenır Bazıları bu şekılde yendığınde yoğurttakı kalsıyumun vucuda alınmadığını söylerler Bu doğru değıldır Ispanaktakı okzalık asıt belırlı mıktardakı kalsıyumu bağla dığından, ıspanakta serbest kalan ve yoğurttakı kalsıyum ınce bağırsaklardan emılebilmektedır "»* / Şekll 3 f 620 nlsan gOnlerlnöe saat 6.00 Için VenOs, Merkur, Satürn ve Ay'ın konumlan Ay gldorek küçülüyor ve yenl ay evreslne doğru ilerllyor Şekıl 4 2729 nlsan günleri saat 21.00 Içln Mars. Ay ve M44 kümetlnin konumlan 3172 dıkkatlıce bakmak gerekıyor, çunku buraraz daha dıkkatle bakıldığında gorulebıdakı yıldızlar pek parlak değıl Ancak 3 1 len yedıncısı, kızkardeşlerı prenslerle evkadır parlaklığındakı An kovanı" kumelenırken kendıne eş olarak bır çobanı sesı M44 u bulduğunuzda boşuna uğraşçen Merope ye aldanmış Ulker In hemen madığınızı anlayacaksınız yanındakı pers takımyıldızı 5 2 parlaklıkBuraya kadar yolculuğu ızledıysenız takı M34 kumesinı barındırıyor Kralıçe hemen yan taraftakı aslan takımyıldızını (cassıopeıa) ve pers arasında kalan bolbulmak artık sızın ıçın çok kolay Gozlerıgede ıkı kume var 869 ve 884 numaraları nızı bıraz doğuya doğru kaydırın Jupıterverılen bu kumeler yaklaşık 350 tane yılle karşı karşıya geldıniz bıle Umarım eğdız barındırıyor Kumelerın her bırı 4 4 lendınız' kadır parlaklıkta Durbununuz varsa bu Göktaşı yağmuru kumelerı kaçırmayın Maksımuma 22 nısan sabaha karşı Şımdı başınızı yenıden tam tepeye çesaat 03 30 dolayında ulaşacak olan gokvırın Ikızler takımyıldızını ve Mars'ı hetaşı yağmurunu ızlemeye hazırlanın Lir men fark edeceksınız Mars 0 4 kadır par(Lyr) takımyıldızından (Şekıl fdekı harılaklıkta Saat 22 30 a kadar bu gezegeni tada yer alan herkul ve ejderha takımyılızleyebılecğımız ıçın şımdılık onu bır kedızlarının uzerınde bu harıta yalnızca nara bırakıp devam edelim Ikızlerın ıkı akşam saatlerı ıçın çızıldığı ıçın harıtada parlak yıldızı Castor ve Pollux Mars'ın heyer almıyor) atmosfere gırecek olan gokmen uzerınde Castor dan uzanan kolu ıztaşları • maksımum zamanından 1 hafta letip ikızlerın sonuna geldığınızde karşıonce ve sonrasında ızlenebılır Ancak nıza M35 kumesı çıkacak Bu kume 5 1 maksımum zamanında Ay fazla parlak parlaklığında (çıplak gozle gorme lımıtı 6 olmayacağı (yenı ay) ıçın goktaşlarını kadır yanı 6 dan kuçuk tum parlaklıkları görmek daha kolay olacak gorebılırsınız) Durbununuz varsa M35'de bıraz mola verebılırsıniz Ama ıstersenız Pollux'tan uzanan kolun altındakı 2264'e kadar sabredın Çunku sırada Konı bıçımınde bır bulutsu var (2264), ustelık 3 9 parlaklığında Hemen altındakı 2244 yayımmış J?ır bulutsu ve 4 8 kadırden Sirıus'un altındakı M41 ı de unutmamak gerek M41 kumesı 4 5 parlaklığında Boylece guney ufkuna ulaşmış olduk Şımdı yenıden kuzeye doğru ılerleyerek yol ustundekı M47 yı göreceğız Bu kume 4 4 kadır parjaklığında Procyon'u geçerek yenıden Mars'a ulaştığınızda gezının sonuna yaklaşmış olacaksı Şekll 2 22 nlsan saat 3 30 da makslmuma ulaşacak olan Ur göktası nız Bu bolgeye ve ozellıkle yağmuru parlak Vega'nln hemen yakınında Olçek 5 derecellk yengeç takımyıldızına bıraz gökyüzO parçasını götterlyor