Katalog

İNSAN VE DAVRANIŞI Kalıplanmıs ve gelistirilmis insanda İç başarıya dönüklüğün odak noktaları: İç bütünlük, alçak gönüllülük, sadakat, hoşgörü, cesaret, adalet, sadelik, çalışkanlık, aşırıya gitmeme. Doğan Cüceloğlu, Los Angeles alıplanmış ve gelıştırılmış ınsanların duygu, duşunuş ve davranışları onların kendı paradıgmalarının urunu olduğundan bırbırlerınden onemlı farklılıklar gosterirler Bu farklılığı en lyı ' başarı" anlayışında göruruz bı dış başarıyı kazanmak ıçın çoğu kere ıç dunyalarının gelışımını ıhmal ederler Iç dunyalarının gelışımını ıhmal pahasına dış başarıya ulaşanlarda çoğu kere bır sure sonra gıttıkçe artan bır kuvvetle ıç uyum, kışısel ahenk araması başlar llışkılerınde samımıyet, derınlık ve durustluk onlar ıçın artık onemlı olmaya başlar Ne var kı, ıç dunyanın gelışımını ıhmal pahasına dış başarıyı sağlayanların ıç başarıyı sağlamaları o kadar kolay olmaz Bır ınsanın ıç başarının önemıni kavraması ve o yönde gelışım gosterebilmesı ıçin dunyayı görmesini etkıleyen kendı temel paradıgmasının farkına varması ve bunu değıştırmesi gerekır Kışıler algılama paradıgmasını değıştırınce kendılerını değıştırmış olurlar, kışı değışınce ıçınde bulunduğu durumu değıştırır durum değışınce sorun değışır nı, onların meslek yaşamlarının ıç hıkâyesını öğrenmesını sağlarlar Sadece doktorlarla değıl, çocuklarının muhendıslerle ış adamlarıyla, muzısyenlerle sıstematık olarak goruşmeler yapmasına, onların yaşamlarının değışık yonlerı hakkında bılgı edınmesıne ozen gosterirler Yılmaz'ın elde edebıleceğı butun bılgılerın ona ulaşmasına yardımcı olurlar Butun bu sureçlerın sonunda Yılmaz bır meslek uzerine karar verdiği zaman yıne bu kararı kabul edıp pasıf olarak bir köşeye çekılmezler, sureklı oğullarıyla konuşarak, açık ıletışım kurarak (1) ıçın bu seçımı yaptığının tyıce bılıncıne varmasını sağlarlar Bu sureç ıçınde hıç bır meslek ya da amaç çocuğa empoze edılmez, uzerınde ısrarla durulan çocuğun bılinebılecek her şeyı oğren^ıkten sonra, bılınçlı olarak kendı ıstediğı yonde karar verebılmesıdır Yılmaz bu tur ozgurluk, saygı ve sevgı ortamında, seçeceğı mesleğın kendısıne getıreceğı ıç doyum ve huzuru, seçtığı mesleğın yaşam amaçlarıyla uyuşup uyuşmadığın ı doğal olarak goz onune alacaktır Iç ve dış başarının kesıştığı optımum noktayı bulma çabasında kendısıne gereklı her turlu yardım yapılacaktır Anababa aktıf bır bıçımde surekli ıletışım kuracak, ama son kararı verme yetkısını Yılmaz'a bırakacaktır Dış başarıya yonelmış Kalıplanmıs anababa Yılmaz namına karar verırken sureklı Başkaları ne der? 'Yılmaz başkalarınca nasıl başarılı gorulur" soruları çerçevesı ıçınde duşunurken, ıç ve dış başarının dengesını arayan Gelıştırılmış anababa, "doyumlu, sağlıklı ve etkilı bır yaşamı gerçekleştırme olanağı veren seçeneğı bulmasında Yılmaz a nasıl yardımcı olabilırız?" çerçevesınde duşunur Verılen ornektekı Gelıştırılmış anababa gıbı davranabılmek sanıldığı kadar kolay değıldır Bu tur davranışın temelınde çok onemlı ılkeler yatmaktadır bu ılkeler başlı başına bır yaşam felsefesı oluştururlar Verılen ornek çocuklarını kendı beklentılerınden kendı paradıgmalerınden ayırıp onu olduğu gıbı nasıl ıse oyle kabul etmeye hazırlanan bır anababa goruyoruz Anababanını rolu çocuğun kendıne ozgu ozellıklerı tanımak kabul etmek ve desteklemek, gelıştirmek olduğunu goruyorlar Anababanın kendı ıç değerlerı çocuklarının "kabul edılebilecek" davranışlarının otesınde bır varoluşluğa sahıptır Bunu goruyorlar Gelıştırılmış ana babanın ılkelerı Burada Gelıştırılmış anababanın temel aldığı bırkaç ılkeye ışaret edebılırız 1 Içınde bulunduğu ortamda Yılmaz'ın kendi başına gelışecek bırçok potansıyel lerı vardır 2 Yılmaz tektır, emsalsızdır Bu nedenle Yılmaz'ın başarı ve başarısızlıklarının dığer kımselerınkıyle karşılaştırılmaması gerekır Olumlu ve olumsuz odullendırmelere ve Yılmaz'ı yonlendırıp başkalarına benzetmemeye ozen gostermelıyız 3 Yılmaz kendı içın yararlıyı ve yarar iç ve dış başarının dayanakları Başarıyı ıç ve dış başarı olmak uzere ıkı temel kategorıde duşunebılırız Kışının sağlıklı duygu duşunuş ve davranışları ortaya koymasını ıletmesını ve paylaşmasını kolaylaştıran psıkolojık gelışmeler ıç başarıya ömektır Bırdenbıre hıddetlenme huyu nedenıyle çoğu kere ıstemeden çocuklarının ve eşının gonlunu kıran bırının daha sakın ve sevecen olma yolunda gosterdığı psıkolojik gelışme ıç başarıya bır ornektır Başka bır orneğı sıgara tıryakısı bır anne ya da babadan verebılırız Sıgara ıçmenın yuzde 86 akcığer kanserıne yol açtığını bılen bır ana ya da baba ıkı aşamada ıç başarı gosterebılırler 1) Çocukların bulunduğu ortamda sıgara ıçmeyerek 2) tumuyle sıgara ıçmeyı bırakarak Çocuklarının yanında sıgara ıçen onların sıgara dumanı ıçınde uyumalarına yol açan ana babalar, çocukların korpe cığerlerını kanser olma yonunde etkıledıklerı gıbı erken yasta onları sıgara tıryakısı olmaya da ıtmektedır Bunu bılen anababa, çocuklarını daha sağlıklı bır ortamda yetıştırmek ıçin kendı tıryakılıklerını onleyebılecek bır psıkolojık gelışme gosterebılırse onemlı bır ıç başarı elde ederler Daha da onemlı bır ıç başarıyı ıse, sıgarayı tumuyla bıraktıkları zaman goster mıs olurlar Kışı kendı yaşamına değer vormese bıle çocuklarının analı babalı buvumesıne onem vermelı Çocukların sağlıklı ve mutlu bır yaşam ıçinde gelışmelerı sağlıklı ve mutlu anababa ıle mumkun Sağlıklı ve tyı bır anababa olma ısteğı ıle sıgara tutkunluğundan vazgeçebılen ınsan onemlı bır iç başarı demektır Iç başarıya başka bır örnek olarak, yalan soyleme alışkanlığını bırakarak her durumda doğruyu soyleme kışısel butunluğunu gelıştıren Insana verebılırız Yalan soylemenın temelınde korku yatar Korkunun temelınde de kışının kendıne guvensızlığı bulunur Kışının kendını değerlı gormeye başlayarak temel yaşam korkusundan kurtulabılmesı dev bır başa rıdır Dış başarı başkaları tarafından gozlenebılen olçulebılen nesne ve davranışları ıçerır Parasal yonden zengın olma şohrete kavuşma mevkı ve kudret sahıbı olma hemen akla gelıveren orneklerdır Insanlar ıstedıklerı para mal şohret gı3124 Bir örnek Kalıplanmıs insan paradigması kışıyı ancak dış başarı ıçın gudulendırır Iç başarı her şeyden once kışının oznellığı ve teklıgını tanımayı gerektırdığınden ancak Gelıştırılmış ınsan paradigması ıçınde ortaya çıkma olanağı bulur Şoyle bır or nekle açıklamamızı surdurelim Yılmaz lıse son sınıf öğrencısıdır ve hem fen derslerınde hem de muzık alanında son derece başarılıdır Matematık geometrı fızık kımya ve bıyolojı gıbı derslerın tumunden en ust notları almasının yanı sıra kendı yazdığı şnrlerı beste leyerek beğenılen muzık eserlerı verebılmektedir Yılmaz ın anababası Kalıplanmıs ınsan paradigması ıçınde bu durumu tamamıyla dış başarı kavramları ıçınde algılar Yılmaz ın seçeneklerı "hangı seçenek daha çok para şohret mevkı, kudret getırır" soruları ıçınde değerlendırılır En çok dış başarı getırecek seçenek "doktor olmak" ıse çocuk tıp fakultesıne gönderılır yok eğer ' muhendıs olmak daha çok para ve şohret getırecekse o zaman muhendıs olmasına karar verilır Kalıplanmıs anababa, eğer ' muzısyen olmak en yuksek dış başarıyı getırecekse, çocuklarının muhendıs olmasına da kolaylıkla rıza gosterirler Butun kararlar, anababa tarafından dış başarının turu ve mıktarını belırleyen kalıplar çerçevesınde verilır Yılmaz'ın anababası gelıştırılmeş ınsan paradigması ıçınde çocuklarıyla bambaşka turden bır ılışkı kurarlar Gelıştırılmış ınsan modelı ıçınde anababa Oğlum bu senın hayatın, kendın karar ver ne halın varsa gor1' deyıp ışın ıçın den çekılmez Gayet aktıf olarak Yıl maz ın karar verme mekanızmasının bır parçası olurlar Yılmaz ben doktor olmak ıstıyorum derse anababa kendı tanıdıkları doktorlarla Yılmaz'ın konuşması sızı ayırt edebılecek guç ve yetenektedır 4 Yılmaz hıç kımseye benzemese dahı, değerli ve sevılmeye layık bır ınsandır Denge Nerede? Prıncıple Centered Leadershıp kıtabının yazarı Stephen Covey, başarı konusunda ABD de son ıkı yuz yılda yazılanları gozden geçırdığınde ılk 150 yılda ıç başarıya son 50 yıldır dış başarıya ağırlık verıldığını gozluyor Kendı toplumumuzla ılgılı ızlenımlerım şu anda ABD de gozlenen dış başarının ağırlık bastığı anlayıştan pek farklı değıl Bırısı Kızım evlenıyor dese hemen