Katalog

GERİYE BAKIŞ DÜŞÜNBUL İlk yapay aşındırıcı: Karborundum Y üzyıl önce 1893de ABD'Iİ mucit ve sanayi kimyacısı Edvvard Goodrich Acheson (18561931) ilk yapay aşındırıcı olan ve carborundum adını verdiği silisyum karbürün (SİC) patentini almıştı. Ondokuzuncu yüzyılın sonlanna doğru elmas, zımpara taşı, grena gıbı doğa! aşındırıcılar sanayinin gereksinimini karşılayamaz duruma gelmişti Aynı dönemde elektrik fırınının da yaygın olarak kullanılmaya başlanması üzerine girişimciler, yapay aşındırıcıların en serti olan silisyum karbür ve atuminyum oksitı elektrik fırınında üretmenin yollarını aramaya başladılar. Aynı amaçla deneylere girişen Acheson, üretim için ucuz elektrik enerjisini Pennsylvania'da bulunan Monongahela ırmağından sağlamak amacıyla tesisini bu bölgede kurdu. Burada karbon ark lannbasıyla ısıttığı küçük bir elektrik fırınında yapay elmas elde etme yöntemlerine ilişkin deneylerine başladı. 1891'de saf silisyumlu kum ve ince oğutülmüş kok kömürü karışımını, içi tuğla döşeli elektrik fırınında 20002500 C arasında ısıttı. Fırının içindeki elektrottan geçerken ısı üreten elektrik akımı, kok kömürünün bileşimindeki karbon ile kumun yapısındaki silisyumun karbür (SİC) bileşiği halinde birleşmesiyle sonlanan bir tepkime başlatıyordu. Acheson, karbon elektrotlar üzerinde biriken ve camı çizebilecek kadar sert olan bu parlak, altıgen billur yapısındaki bileşiğe başlangıçta yanlış olarak, karbon ile kumda bulunan aluminanın oluşturduğu bu bıllursu yapının tıcari adını erimiş aluminadan oluşan mineralden esınlenerek önce carborundum adını verdi, daha sonra ise bu adı corundum olarak değiştirdi. Yeni aşındırıcıyı daha sertleştırmek için karışıma biraz testere talaşı ekledi. Talaşların fırında yanmasıyla oluşan gözenekler, karışımın içindeki parlayıcı gazların uçmasını sağlıyordu Başlangıçta üretim tekniğinin maliyet fiyatı çok yüksek olduğundan yalnızca değerli taşların perdahlanmasında kullanılan corundum, elmas ve bor karbürden sonra bilinen maddelerin en sertidir. Bugün de temel olarak Acheson'un yöntemine benzer bir yöntemle ve değişik ticari adlarla üretilen silisyum karbür, en sert madenlerin işlenmesinde kullanılır Daha sonra, yüksek sıcaklığın carborundum üzerindeki etkilerini incelemek üzere fırının ısısını arttıran Acheson, 4150 C civarında bileşimdeki silisyumun buharlaştığını ve geride kalan karbonu grafit halinde billurlaştığını gözlemledi 1896'da bu yapay grafit üretme yönteminin patentini aldı Yağlı, yumuşak ve iletken bir karbon modifikasyonu olan grafit, kurşun kalem yapımından elektrik sanayıine, yağlayıcı maddelerden atom reaktörlerinin tepkime yavaşlatıcı çubuklarına kadar pek çok alanda kullanılır Doğada yalnızca belirli bölgelerde bulunduğundan yapay grafit üretimi sanayi tarihinde önemli bir aşama sayılmaktadır. Sanayi kimyası alanında birçok buluş yapan Acheson, pek az öğrenim görmüş bir mucitti Edison'un New Jersey / Menlo Park laboratuvarında çalışarak hayata atıldı. 1880'li yıllarda Edison laboratuvarlarında Acheson'un da bulunduğu 50 kişilık bir okip akkor flamanlı ampulü geliştirmeye çalışıyordu. Bu projenin başarıyla tamamlanmasından sonra Acheson, 1884'te kendi başına çalışmaya karar verdi ve elektrik fırınında yapay aşındırıcı üretmek için deneylere başlrdı Yapay aşındırıcı corborundum ve yapay grafitten başka 69 buluşun daha patentini alan Acheson, yaşamının geri kalan bölümünde buluşlarını ticari alana başarıyla aktarmış ve aralarında New York / Niagara Falls'da bulunan The Carborundum Company'nin de yer aldığı pek çok ünlü firmanın kuruculuğunu yapmıştı. Bahcevanın hesabı Bu hafta hâlâ Arabistan'dayız, üstelık hâlâ aynı şeyhin sarayındayız. Sizin de çözdüğünüz gibi, son derece estetik bir şekilde şeyh babasının mezarını bir yıldızın ortasına yerleştirmıştır Her sabah babasının mezarını ziyaret eder, babasına o günkü petrol fiyatlarını, dolar kurunu anlatır, yenı yapacağı yatırımlardan bahseder Babasıyla her gün böyle yarım saat kadar dertleştikten sonra devesine binip işıne gıder. Bir gün mezarın çevresindeki sessizlik onu ürkütür ve ortalığı biraz canlandırmak ister. Ne yapayım ne edeyim diye düşünürken babasının hayvanları çok sevdiğinı hatırlar ve palmiyeler arasına bir sürü hayvan salmaya karar verir. Gene bizim bahçıvanı çağırır ve "El bahçevan" der, "sana gene iş düştü. Pazara gidip babamın mezarının etrafına salmak için hayvan alacaksın. Ama öyle her önüne gelen hayvanı istemem. Yalnızca deve, koyun ve horoz olacak. Bu günlerde elim dar, bütün paraları petrol tahvillerine yatırdım, onun için şimdilik 100 tane hayvan al. Sana 500 riyal veriyorum. Duyduğuma göre devenin tanesi 50 riyal, koyun 10 riyal, horoz da 1 riyalmış. 500 riyalden bir kuruş eksik ya da fazla harcamak yok, tamı ARMAGANLI BULMACA tamına da 100 hayvan istiyorum Bu kadarını ben hesapladım, hangi hayvandan kaç tane alacağını da bir zahmet sen buluver" demiş Bahçıvan bu sefer fazla kaygılanmamış, evde nasılsa Ayşe'si var ya Yemeğini yapar, söküğünü diker, bilmecelerıni çözer. Eh kaygılanmamakta da haklı. O çiğ köftesini yerken Ayşe de hesabı yapıvermiş Hazırlayan: ZZ Çözumlep ve kazananlar Verleştlr 26yı bul. başlıklı bulmacamızın yanıtı aşağıdakl glbidir. Tabii, bulmacanın birden çok yanıtı var. Okurlarımız kolay bulmacayı görünce çok sayıda çözüm geldi. Işte aşağıda çözenlerden bir demet: Itf5 ^i;f/! "Kadının Tutkusu" adlı kitabı kazananlar: Utfcu Irmak Bilecik, Erdoğan DoğruelHatay, Ay^egül Yakar Istanbul, Tülln Pervane Izmir, Deniz özdemlr Mersin, Dllek Toklucu Ankara, özlem Gezgln Dıyarbakır, Burak Şahln Istanbul, Ugur Baygören Istanbul, Berrln Ünal Aydın, Murat Sürücü Bilecik. Naciye Umu Kütahya, Yücel Gün Denızlı, Gül Aygün Izmir, F. Diclehan Sürücü Eskişehir, Ismail Akansu Kayseri, Ruhl Tezel Bursa, Ender Aktulga Istanbul, Gülsütn Yazıcı Ankara, Hakan Konak Istanbul. Mürşit YaşarODTÜ , Ahmet Kıraba Izmir, Rezan Pamuk Istanbul, Abidin Erkoçak Sinop 37275 Doktor, kocamın yatak davranışlarını düzelttiğinizi mi sanıyorsunuz?