Katalog

DOÖA Atatürk Arboretumunu göndünüz mü? Yerli ve yabancı binlerce ağacı, odunsu bitki türlerini barındıran Arboretumunu erken ilkbaharda ziyarete hazırlanın! Faik Yaltırıtn* ilımTeknik Dergisi vasıtasıyla tüm Cumhurıyet okurlarına, özellikle d o ğa ve ağaç severlere önemli bir duyuruda bulunmak istiyorum; Türk olarak, bızim de gurur duyacağımız, öğünebileceğimiz bir Arboretumumuz var Size bu yazımda, ülkemizde ilk devlet Arboretumu olan, "Atatürk Arboretum"undan söz etmek istiyorum öncelikle bilmeyenler için "Arboretum nedir" sorusuna açıklık getirmekte yarar var. Arboretumlar, biiimsel ve öğretici yönu ağır basan, bilgiemek ve sabırla oluşturulmuş, her biri doğru ve dikkatli bir şekilde etiketlendirilmiş, yerli ve yabancı orijinli yüzlerce ağaç, çalı ve diğer odunsu bitki türlerinin bir araya getirilerek sergilendiği bir mekanedır; ağaçlar topluluğudur.veya bir diğer ifadesiyle, canlı müzeleridir. Arboretumlar pahalı ve uzak seyehatlere gerek kalmadan, bir Japon Akçaağacını, bir Amerikan Sığla ağacı ile yanyana, bir arada görme fırsatı ve kolaylığını sağlar, bölge halkına ordunsu bitikiler arasından süsleme değeri yüksek olanları seçebilme olanağı verir; geniş B Kırmızı yapraklj Japon Akçaağacı (llkbahar) halk kitlesine ağaç sevgisi yayar; çevre fidanlıklarına gereken tohum, çelik gibi üretim materyellerini ve bölge halkının rekresyon gereksinımi karşılar. Arboretumlar hakkındaki bu kısa açıklamalarımızdan sonra Atatürk Arboretumunu daha iyi tanıyabiliriz Atatürk Arboretumu, Sarıyer llçesi hudutları içinde kalan, Floristik zenginllği ile birçok yerli ve yabancı botanikçilerin llgisini çekmiş, ünlü Belgrad Ormanı'nın güney doğusunda, 445 hektarlık bir orman parçası üzerinde tesis edilmiş bulunmaktadır. Bu büyük tesisın kuruluşu 1949 yılında, Orman Fakültesi ve Bahçeköy Orman Işletme Müdürlüğü'nün ortaklaşa çalışmaları ile başlamıstır. Arboretum Istanbul'a yaklaşık 20 km. uzaklıktadır; doğu sınırı istanbul Bogazı'ndan 5 km., kuzey sınırı Ise Karadeniz'den 8 km. içeride kalmaktadır. Büyükdere ve Bahçeköy'ü Kemerburgaz'a bağlayan asfalt kaplama devlet yolu, Atatürk Arboretumu'nun ana giriş kapısının önünden geçmektedir ki, bu İstanbul halkına, ziyaretçilere, her mevsim ulaşım kolaylığı sağlamaktadır. Denizden yüksekliğl 80120 m arasında değişmektedir Arazinin genel bakışı güneydoğu ve güneybatı istlkametlnde ise de, çok değişik yönlere dönük iriliufaklı yamaçların, vadilerin sayısı fazladır. Arazinin bu dalgalı yapısı, değişik ağaç türlerinin yetiştirilmesine uygun düşen habitatların (yetişme ortamları) ortaya çıkarmaktadır Topografik yapısının çeşitliliği ve içerisinde iriliufaklı dört adet su bendinin (su aynalarının) bulunması; yapraklı orman formasyonu olan Belgrad Ormanı'nın hemen tüm otsu ve odunsu doğal tüklerini içinde barındırması gibi karakteristiklerı Atatürk Arboretumu'nu, Dünya Arboretumları ile karşılaştırdığımızda avantajlı kılar; birçok Arboretumda olmayan doğal ve yapısal güzelliklere sahiptir (örneğin, dört su bendinden Atatürk Arboretumu: Afağı Gölet ve çevresi biri olan, II. Mahmut döneminde başlanıp, 1818 yılında tamamlanan, tüm mermer taşlarla inşa edilmiş, zarif ata yadigarı Kirazlı Bend gibi). Arboretum bir başka özellige daha sahip: Ülkemizde tesis edilen ilk orman fidanlığı bu Arboretumun sınırları içinde kalmıştır. Osmanlı Imparatorluğu'nun son yıllarında (1916'da) burada, Orman Mektebi Alisinin öğrencilerine uygulama yaptırmak, genç fide ve fidanları göstermek maksadıyla bir fidanltk kurulmuştur. Cumhuriyetin ilk yıllarında, Atatürk'ün yeşertmeye çalıştığı Gazi Çiftliği'ne, dikilmek üzere bu fidanlıktan Yalancı Akasya (Robinia Pseudoaccacia) fidanları gönderilmiştir. Fidanlık alanı, üzerinde kalmış yaşlı ağaçları ile birlikte korunmaktadır. Arboretumun doğal ağaç ve çalı türleri şunlardır: Sapsız Meşe, Saplı Meşe, Macar Meşesi, Doğu KayınıAdi Gürgen, Anadolu Kestanesi, Adi Kızılağaç, Titrek Kavak, Gümişi Ihlamur, Ova Akçaağacı, Kuş Üvezi, Muşmula, Geyik Dikeni, Yabani Erik, Çakal Eriği, Karayemiş, Aksoğüt, Akçakesme, Adi Kurtbağrı, Oemircik, Ateşdikeni, Ispanyol Katırtırnağı, Pembe ve Beyaz Çiçekli Lâdenler vs... Meşe turleri sahanın % 75'ini kaplamak suretiyle birinci derecede dominanttır, bunları sırasıyla Adi Gürgen, Doğu Kayını ve Anadolu Kestanesi takip eder. Arboretuma yabancı orijinli (Eksotik) ilk fidan, Kokulu Servi (Cupressus goveniana) 1960 yılında dikilmiş ve o tarihten itibaren artan bir hızla dikimlere aralıksız devam edilmiştir. Bugün için değişik orijinli 7500 ağaç fidanı dikilmiştir Bunların çoğu Çin, Japon ve Kuzey Amerikah ağaçlardır Diğer taraftan ülkemizin değişik bölgelerinde yetişen ağaç ve çalı türlerini de Arboretuma getirmiş bulunuyo ruz. Bugün Arboretum, başta İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi ögretim elemanları ile öğrencilerinin, Orman Bakanlığı bünyesindekı ilgili kuruluşlar ile orman yüksek mühendislerinin, diğer fakülteler ile araştırma kurumlarının, yerli ve yabancı bilim adamlarının, doğa severlerin yapacakları incelemelere, biiimsel araştırmalar; lise/orta ve ilkokul öğrencilerinin ve halkın gezip görmelerine her yönü ile açık "canlı ağaç laboratuvarı" olarak hizmet vermektedir. Bilindiği üzere, bu gibi yerlerde piknik yapılmaz; bisikletle, köpekle dolaşılmaz, koşu yapılmaz, top oynanmaz. Atatürk Arboretumu'nu ziyaret ederseniz, İstanbul'da başka bir yerde göremeyeceğlniz bazı nadide ağaçları görme fırsatı bulacaksınız: örneğin, Japon Şemsiye Çamı (Sciadopitys verticillata), Çin su Lâdini (Metasquoia glyptostroboides), Kaliforniya Su Sediri (Calocedrus) decurrens), Batak'ık Servisi (Taxodium distichum), Çin Tırpan Ağacı (Cunninghamia lanceolata), Taivvania (T. cryptomerioides), Amerikan Sığlası (Liquidambar styraciflua), Amerikan Lâle Ağacı (Liriodendron tulipifera), Mendil Ağacı (Davidia involucrata), Doğu Karadenlz Meşesi (Quercus pontica) sözünü ettiğimlz nadir ağaçlardandır, görülmeye değor. llkbahar ve sonbahar ayları Arboretumu muzun en güzel zamanıdır; erkerj ilkbaharda renkli çiçeklerle bezenen ağaç dallarının; sonbaharda renkten renge dönüşen yaprakların seyrine doyum olmaz. Görmediyseniz, mutlaka Atatürk Arboretumu ziyaret ediniz! Prol. Dr., 1.0. Orman FakOtlatl OflraUm Üyaşl; halyan Ormancılık Blllmtor AkMtomlsl Üyatl. 30716