Katalog

OKURDAN BİZE HAFTANIN GÜNPE Mİ Evrimsel sürecin Iç denklemi Sayın Doç Dr H Nuzhel Dalfes'ın, Cumhuriyet Blllm Teknik'ın 309 sayısında yayımlanan "Evrım ve felaketler" başlıklı mektubu, benım bır oncekı hafta çıkan ve 'Evrım bır sureçtır, durmaz" başlığını taşıyan tartışmamdakı yakiaşıma ışık tutmaktadır Yerbılımcı olan Sayın Dalfes, canlıların evrımleşme surecınde yerbılimsel ve gokbılımsel etkenlerın olası etkılerını dıle getırmekle, kuşkusuz konuyu daha genış bır çerçeve içınde görmemızı sağlamışlır Canlıların evrımı konusunda bu tur etkenlen, bılımlerın ve bellı başlı tum ınsan etkınlıklerının gehşmelerınde dıkkate alınan dış bellrleylcltore benzetebılırız sanırım Orneğın tıp etkınlığ' bır yandan da toplumsal bır kurum olarak sıyasal, ekınçsel belırleyıcılerın (toplumsalıktısadı duzenın, sağlıkhastalıkla ılgılı ınançların vb) etkısl altındadır Canlı dızgelerln ("sıstemlerln") zaman içınde bir butun olarakgehşmesını açıklamak amacıyla Darwın tarafından ortaya alılmış evrım kuramı ve onun gunumuzdeki değışrnış bıçımınde, evrımleşmu temelde değişim ("mutasyon") ve doğal ayıklanmaya, sonuçta da çevreye uyuma dayandırılmaktadır Burada belırleyıcı olarak, ıklım, yeryuzunun özellıklerı, bunların değışme hızı vb çevre koşullarının kuşkusuz çok önemlı bır payı vardır Ne yolla ortaya çıkmış olurlarsa olsunlar, canlıların evrımleşmesınde dış belırleyicılerin varlığı, canlıbılımsel ("bıyolojık") açıdan Ev,rim Değlşme l Sureklllik denklemının ozunu değıştırmemektedır Kabaca burddakı sureklıliğın, belll blr zaman dlllml Içlnde deglşmeden kalan ttlrsel özellikler olduğu soylenebıllr Değışme ıse, blr kez gerçekleştikten sonra yine belll bir süre Içln korunacak ya da kalacak, bir başka anlatımla, sürekllllk göslerecek yeni özellikler, yerlne göre de yenl türler anlamındadır Zamanla bırtakım turlerln, tur kumelerının ortadan kalkmalarını da değışmenın kapsamı içınde duşunebılırız Bilimi durmadan zorlayan bir ekip. Naci Görür bilimle dolu bir insundır. Bölümünü yönetirken bilimsel ilkeleri, evrensel ölçüleri rehber edinir, sohbetlerinde bilim dışı uygulamalardan yakınacak o kadar çok olayı vardır ki saatler boyu konuşabilir, anlatabilir, başka hiç bir konuya değinmeye de f'ırsat kalmaz.. Kolay değil, hem evrensel ölçüleri kendinize kıstas ulacaksımz hem Türkiye'de yaşayacaksımz hem de İTÜ bile olsa bir Türk üniversitesindc bölüm başkanlığı yapacaksınız. Bütün bunlar bir araya gelince, yakınmanızın sımrlarmı aşmanız çok doğal olur. İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Genel Jeoloji dışında da yeryüzünde bulunabileceğini göstermiştir.. Şengör'e göre görür görmez bir taşın ne olduğunu hemen anlar!) İşte Celâl Şengör büyük odadan koridora çıkmış, gece düşüncelerinde (belki de rüyasında) Altay dağlarmm oluşumu konusund* bulduğunu sandığı çözümü yanındaki Rus bilim adamı ile duvardaki harita üzerinde tartışmaktadır. Mehmet Sakınç Şengör için "birkaç gündür böyle; buldum diye geliyor, ancak Rusla tartıştıktan sonra kös kös odasîna geri dönüyor" diyecektir. Çalışanların hepsi bir karınca jaaliyeli içindedir. *** Önceki yıl paleontoloji laboratuvarının çekmeceleri içinde saklanan Türkiye ve dünya tarihini içlerinde barındıran laslar, ender bulunan canlı kabukları, fosilleri, iskeletleri vb. yenı bir düzenleme ile koridorlara taşınmış. Işıklı güzel korunaklı vitrinlerde, üzerlerinde veya yanlarında isimleri, açıklamaları duvara asılı gerekli haritaları ile öğrencilerin, meraklıların seyrine, bilgisine sunulmuş. **% AİDS terimi üzerine 14 şubat tarıhlı Cumhuriyet ın arka sayfasında, "AİDS" terımının yetersızlığı ıle ılgılı kuçuk bır haber çıktı Prof Dr Ismaıl Hakkı Dundar'ın habere konu olan açıklamasında, bır kısaltma olan bu terımın yenıden gozden geçırılmesı gerektıgı dıle getirıliyordu, çunku, Ingilızce "Acquıred Immune Oefıcıency Syndrome" terımindekı sözcüklerin ılk harflerının bır araya getırilmesiyle ortaya çıkmış olan bu terım, soz konusu hastalığı tam olarak anlatmıyordu Konunun en başta tıp terımı ve tıbbı etlk yonleriyle daha once ılgılenmlş blr yazar olarak (bkz kay. 1 ve 2), onu kavramsal yonden açıklığa kavuşturmak amacıyla tanımlandırma açısmdan kısaca ele alabıleceğımı duşundum Bizl burada, Turkçe'de Kazanılmış Bağışıklık Yeterslzllgl Ha«talığı olarak adlandırabıleceğımız bu olgunun bır bırıyle bağlantılı ıkl temel yönu ılgılendırıyor Bır kez hastalığa Ingilızce adı verllırken kuşkusuz o, daha once bılınen doğuştan bağışıklık yetersızlıgı "sendromlarıyla karşılaştırılmıştır "Sendrom" (Yun »yndrome: bırlıkte oluş) terımı tıpta, "bır arada bulunan belırtıler kumesı" anlamına gelmektedır, dolayısıyla bu terım, bır bölumu bilınmeyen değışık nedenlere bağlı belırtılerln oluşturduğu bozuklukları, rahatsızlıkları anlatmaktadır Iklncı olarak, zaman içınde "AlDS"ın etkenı olan vlrus bulununca ortaya çıkan klınık belırtılerın açıklanması olanak ıçlne gırmıştır Sayın Prof Dundar'ın konuyla ılgılı çıkış noktasının da bu olduğu kanısındayım Ancak her durumda, bılımselkavramsal açıdan ve tanım yönunden yapılmış bır yanlışlık bır kez yerleştıkten sonra, onu duzeltmek gorunuşe gore pek kolay olmuyor (1) Tıp Evrımı Yönunden Kazanılmış Bağışıklık Yetersızhğı Hastalıflı (AİDS)', Blllm ve Tsknlk (TUBITAK),Şubat 1986 (2) 'Kazanılmış Bağışıklık Yetarsızllğlnın Oykusu Vebadan AlDS'e . Blllm v« Tcknlk (TUBİTAK), Eylul 1987 Anabilim dalı 4 profesör, 2 doçent, 5 yardımcı doçenl, 4 araştırma görevlisi ve 3 emekli öğretim üyesinden oluşuyor. Genel Jeolojinin kurucusu Kuzey Anadolu Fayı'nı keşjeden değerli bilim adamımız thsan Ketin. İTÜ Genel Jeoloji Anabilim dalı soldan iübaren, Doç. Dr. Aykut Barka, Arş.Gör. Serdar Akyüz, Prof. Dr. Celâl Şengör, Yard. Doç. Dr. Okan Tüysüz, Prof. Dr. Ihsan Ketin(emekll), Prof. Dr. Naci Görür, Bölümün dünya sekreter Medine Çal, Yard. Doç. Dr. Erdinç Yiğitbaş, Yard. Doç. Dr. Mehmet Sakınç, Yard. Doç. Dr. yerbilimcileri ile bilimsel Mehmet Karaca. Fotoğralta bulunmayanlar: Doç. Dr. Nüzhet Dalfes, Prof. Dr. Aral Okay, Prof. Dr. ilişkileri çok iyi ve sık sık Fazlı Oktay, Yard. Doç. Dr. Remzl Akkök, Ar. Gör. Serdar Engin, Ar. Gö'r. Haldun Okuroğulları, Ar. uluslararası projelerde ortak Gor. Müjdat özkaya, Prof. Dr. Abdüsselamoğlu (emekli), Prof. Dr. Cazibe Sayar (emekli). çalışıyorlar. Anabilim Dalı sürekli bilim teneffüs edilen bir yer. • Biri Çin'de dolaşırken, diğerleri Avustralya Celâl Şengör'ün çalıştığı mekân herkesi topraklannı veya Azerbaycan'ı aşındırmakta ve kıskandıracak büyüklüktedir (koca bir bölümü içine dünyanm bir köşesinde yerbilimleri konferansında alacak kadar) ve bölümün aynı zamanda genel bildiri sunmaktadır. toplantılarının, bilim tartışma ve kavgalarının *** yapıldığı, geniş ve derin nefeslerin almdığı yerdir. Bölümlerini en iyi bilimcilerle güçlendirmenin Duvarları yerkürenin yerbilimsel tarihini ve bugününü peşindeler durmadan. Nüzhet Dalfes ve Aykut Barka anlatan, üzerinde çalışılan projelerle ilgili devasa ise dışardan çekip aldıkları yeni elemanları. Genel haritalar kaplar. Işte Tetis haritaları.. Çin, Afrika ve Jeoloji Bölümü bilimde çok iddialı. diğerleri.. Biz de bu iddialarını kapağımıza taşıdık ve onlara bilimin vurucu timi adını yakıştırdık. Ders zamanlarım saymazsamz, Naci Görür sözgelimi Bölüm Başkanları Naci Görür'le yaptığımız odasında makale yazıyordur. Veya bölümde kimlerin söyleşide, bilime bakıslarını öğrenecek ve kendilerini yazı yazmakla tembellik ettiğinin hesabını ve büime vermiş bir ekibin başarılarım göreceksiniz.. jandarmalığını yapıyordur! Aral Okay çeşit çeşit irili ufaklı taşlarla dolu *** odasında belki de mikroskopta bir kesit inceliyordur Gelecek cumartesi yeniden buluşmak umuduyla, böyle bir inceleme sırasında Çin'de kıtasal mutlu bir hafta dileriz.. çarpışmanın olduğu bölgeden bulup getirdiği bir taşın kesitinde elmas bulmuştur ve elmasın elmas bacaları Cumhuriyot BİLİMTEKNİK • N o 310 27 Şubat 1993 •Yenı Gun Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A Ş •Genel Yayın Yönetmenı OzgenAcar •Genel Yayın Koordınatoru Hlkmet Çeünkaya • Yazı Işlerı Muduru. Celal Başlangıç • Yayın Yönetmenı OrhanBuraalı •Grafık Yönetmenı T O I M Hasdcmlr Prof. Dr. Yaman Örs 3103