Katalog

İNSAN VE DAVRANIŞI Karşılıklı çıkar ilişkilerini belirleyen 6 kural' Kişiler arasındaki duygusal ilişkiler, sürekli bakım ister. fş ve sosyal ilişkilerde de güven birinci derecede önemlidir. Doğan Cüceloğlu, Los Angeles Söylenen ve yapılan aynı olmazsa güven kaybolur. Kışıler arası ilişkilerde bır duygusal hesaptan soz edılebıleceğını belırtmış ve bu hesabın mevduatı yuksek olduğu zaman kışılerin bırbırıne guvenının tam, duşuk olduğu zaman az olduğunu belırtmıştık Bu ılke, kişiler arası özel ilişkiler ıçın soz konusu olduğu kadar, iş ve genel sosyal İlişkiler ıçın de geçerlıdır Bır toplumda ya da ışyerınde duygusal hesabın boşalması, bır guvensızlık kulturu yaratır Guvensızlık kulturunun en belırgın ozellığı, herkesın yuzune sankı guvenırmış gıbı davranıldığı halde, temelde kımsenın bırbırıne guven duymamasıdır Yonetımde dıkkat edılmesı gereken yonlerden bırı, soylenenle yapılanın bırbırıne uyup uymamasıdır Soylenenle yapılan aynı olmadığı zaman sozunu tutmama durumu ortaya çıkacağından guven sarsılır ve kuşku yukselır "Hep beraber takım halınde çalışarak şırketı daha verımlı bır ortama koruz," dıyen yonetıcı, kendı yakın mesaı arkadaşlarına yuksek bonus verırken, onlarla bırlikte çalışan dığer kımselere herhangı bır avantaj sağlamazsa, "takım halınde çalışma" sozu havada kalır Bu şırkette herkes bılır kı, "takım halınde çalışma" sozde kalmakta, gerçekte odullendırılmek ıçın "yönetıclnın yakını olmak" gerekmektedır Bu şırket zamanla canlılığını ve uretım kapasıtesını kaybetmeye başlayacak ve yeteneklı kışıler ılk fırsatta guven buldukları başka bır şırkete geçmeye çabal ayacakl ard ı r Oyle bır toplum ve kultur duşunun kı, eğıtımlerı boyunca ögrencılere durust ve çok çahşanın odullendırıleceğı söylensın, ne var kı onlar mezun olunca, ancak yuksek makamlarda tanıdığı, yanı "torpılı" olanlar lyı İş bulabılsın, tanıdığı olmayanlar ya hıç ış bulamasınlar ya da ancak değersız mevkılere geçsınler Kendı ınsanının guven duygusunu "torp/// olmadan ış bulmak ya da yukselmek olanağı yoktur" anlayışından dolayı kaybeden bır toplum ve kultur, yeteneklı uyelerını başka toplum ve kulturlere devredecek ve gıttikçe yeteneksız fakat tanıdığı olan ınsanların yaşadığı bır toplum halıne gelecektır "Gelışmesını ıstediğım çıçek budur" derken, obur çıçeğe su vermek çelışkılıdır bu durumlarda guven duygusunun yerını kuşku ve guvensızlık duygusu alır Guven duygusu ve ışbırlığı ,kışıler arası nda çıkar ılışkılerı soz konusu olduğu zaman daha da onem kazanır Gelışmış ın3414 san kişiler arası çıkar ılışkılerıne kazan/ kazan tutumu ıle yaklaşır Kalıplanmış ınsan ıse kışıler arası çıkar ılışkılerınde çoğu kere kazan/kaybet, kaybet/kazan, kaybet/kaybet tutumlarını kullanır Gelışmış ınsan olgunluk olçeğınde karşılıklı dayanışma aşamasına gelmış bırı olarak ancak kazan/kazan tutumu ıçınde gerçek etkılılığı surdurebıleceğının bılıncıne ulaşmıştır Kalıplanmış bırey henuz kalıpların etkısınden kurtulamamış olduğu ıçın karşılıklı dayanışma bılıncı ve lıderlık ozellıklerı henuz gelışmemıştır Bağımsızlık paradıgmasından, karşılıklı dayanışma (ınterdependence) paradıgmasına geçıldığı andan ıtıbaren lıderlık soz konusu olmaya başlar Lıder olan bırey dığerlerını etkıleme durumunda olur Lıderın kışıler arası çıkar ılışkılerınde kullanabıleceğı en etkılı tutumu, kazan/kazan tutumudur nu uygulamak daha kolaylaşır 2. Kazanlkaybet önderlık tarzı olarak bu otorıter yaklaşımı temel alan bır tutumdur "Ben kazanacağım, sen kaybedeceksın, ıkımızın de kazanması mumkün değıldır" der Bu anlayış kışıler arasındaki çıkar ılışkısınde bır koşu yarışması, ya da futbol maçında olduğu gıbı ancak bır tarafın kazanabıleceğını kabuleder Kazan/kaybet modelı ıçınde yaşayan kışıler, mevkı, kudret, mal mulk ve İtıbar, kışılık gıbı her turlu kaynaklarını kullanarak kazanmaya yönelırler Buyurken aıle ıçındekı dığer çocuklarla kıyaslanması, koşullu sevgı uygulanması bu zıhnıye yaşamın buyuk bır kısmı dayanışma paradigması ıçınde oluşur, bızım yaşamımız dığerlerınınkınden bağımsız değıldır 3. KaybeUkazan Bu tutumu kabul edenler, kendılerınden bır başarı beklemezler, ancak başkalarını memnun ederek yaşayabıleceklerıne ınanırlar Tamamen, "benım bekledığım bır şey yok, senın ıstedığın gıbı olsun, yeter kı bana duşman kesılme" anlayışı ıçındedırler Sureklı "lyı ınsan" olmaçabası ıçındedırler Bu çaba temel değer ve ılkelerden kaynaklanmaz, başkalarını kızdırmaktan çekınmeye, korkmaya dayanır Fakat bu kışıler kendı ısteklerını, dıleklerını sureklı ıçlerıne gomerler ve daha sonra gerçekleşemeyen bu ıstekler psıkosomatık hastalıklar, ya da daha başka davranış bozuklukları olarak kendısını ortaya çıkarmaya başlar Bu ınsanların ıçınde sureklı bastırılmış bırçok dılek, duşunce ve atılım ısteğı vardır (*) Bırçok anababa, yonetıcı, amır kazan/ kaybet ıle kaybet/kazan anlayışı arasında bır sarkaç gıbı salınırlar Durum elverışsız olup, artık savaşacak guçlerı kal I Çıkarilişkilerinin6 Paradigması Çıkar ılışkılerınde kullanılabılecek 6 temel tutum vardır Bu tutumlardan hangısının kullanılacağını bıreyın gelişmfşllk/ olgunluk derecesı, kışılerin arasında soz konusu olan çıkarın turu ve ılışkının ıçınde yer aldığı bağlamın doğası belırler Çıkarın turu ve ılışkının ıçınde yer aldığı bağlamın turu, kendı başlarına genış bır konu olduğu ıçın burada uzerlerınde pek durmayacağız Çıkar ılışkılerınde kullanılan 6 yaklaşımı, kışının gelışmışlık derecesını belırten tutumlar açısından ınceleyeceğız 1. Kazanlkazan. Her ınsan ılışkısinde her ıkı tarafın da kazancını duşunen tutumun adıdır Her antlaşma, kontrat, ılışkı, etkıleşme "her ıkı taraf ıçın yararlı olmalT'dır anlayışı butun ıletişımı yonlendırır Kazan/kazan tutumu, yaşamı bir rekabet olarak değıl, bır ışbırlığı olarak gorur Insanlar zıtlar ıçınde duşunmeye alışmışlardır, zayıf kuvvetlı, gırışken pasıf, kazan kaybet gıbı Bu anlayışın altında yatan temel varsayım ancak kısıtlı bır mıktar kaynak olduğu, bu kaynaktan dığerlerının değıl, kışının kendısının yararlanması gerektığıdır Bu temel varsayım yaşamın gerçeğıne uymaz "Herkese yetecek kadar bolluk vardır" anlayışına ulaştığımız zaman kazan/kazan tutumutı çocuğa aşılar Bu yetışme ortamında çocuğun ıç dunyası, kendıne ozgu ıç ozellıklerı hesaba alınmaz Bu çevre ıçınde yetışen çocuk, "ya kazanırım ya da kaybedenm" zıhnıyetı ıle duşunmeye başlar Çocuğun kendı potansıyelı ıçınde yaptığı gayretı hesaba almadan onu dığerlerıyle kıyaslayarak not veren eğıtım turu de bu zıhnıyetı pekıştırır Spor yarışmalarındakı kazanma ve kaybetme bu yanlış paradıgmayı korukler Gerçek hayatta, spor yanşmalarında olduğu gıbı bazı durumlar gerçekten kazan/kaybet durumuna uygun duşerken, aıle yaşamı gıbı başka bırçok durumlar (kı bunların sayısı çok daha fazladır) kazan/kazan tutumuna uygundur Çunku mayınca ya da kendılerını suçlu hıssedip, nedamet duymaya başlayınca kazan/kaybetten vazgeçer ve kaybet/ kazan'a yer bırakırlar Ama, kızgınlık, belırsızlık. ıhmal gibı olumsuz etkenlerın etkısı altında bir hınçla yenıden kazan/ kaybet modelıne gerı dönebılırler 4. Kaybetlkaybet. Ikı egosu şışkın ınatçı kışı kazan/kaybet anlayışı ıçınde mucadeleye gırınce genellıkle kaybet/ kaybet sonucuyla karşılaşırlar Her ıkı taraf da dığerının kazanmasına tahammul edemez, mutlaka oburunden hıncını almak ıster Buna en guzel ornek, boşanan kışılerin bırbırlerıne kotuluk etmek ıçın buyuk bır çaba ıçıne gırmelerı gosterılebılır Kaybet/kaybet bır savaş zıhnı