Katalog

ARA D E N İ Z İ ARAŞTIRMALARI temizlenebilir, ancak.. topluma karşı işlenen bir suç niteliğindedir. Atıklar mutlaka ve mutlaka, deşarj edilecek su kütlesindeki oksijen dengesini bozmayacak oranda ve gerçek anlamdaarıtılmalıdır. Gerçek anlamdaki arıtmadan kastim, evsel atıkların karada seçilecek yerlerde biyolojik antmadan geçirilerek oksijen ihtiyacının giderilmesi, yağlardan, çökelebilen maddelerden azotlu ve fosforlu bileşiklerden ve mikroplardan arıtılmasıdır. Kimyasal veya daha genel tanımı ile endüstriyel atıkların ise, her zaman herkesin söyleyip de yapmaya yanaşmadığı "kaynağında arıtılması" mutlaka ve mutlaka gerçekleştirilmelidir. Endüstriyel atıkların içerdiği toksik maddeler, biyolojik arıtmada aktif olan bakteri öldüreceğinden kollektörler ile biyolojik arıtma sistemlerine verilmemelidir. Bu önlemler, tüm Marmara çevresi için ve gerek özel, grekese kamu atıkları için geçerlı olmalıdır. Daha açık bir dil ile, Marmara'nın hiçbir yerine ve hiçbir şekilde arıtılmamış atık bırakılmamalıdır. Dikkatli ve çevre ie ilgili sayın okuyucularım bu satırların benim icadım olmadığını, özellikle konu ile ilgili tüm otoritelerin her zaman ve her yerde bunları defalarca ve defalarca söylediklerıni duymuşlardır. Acınız en büyük çevre dostu ISKİ'nin Su adlı, kimbilir kaç ton ağaçtan elde edilmiş kuşe kâğıtlara basılı, rengârenk dergilerini, her iki sayfasından birisinde bu söylediklerim çarşaf çarşaf ortaya korv maktadır. 15 adel TAM ARITMA tesisi yer almaktadır. Bunlardan TUZLA ve KÜÇÜKÇEKMECE tesislerinin devreye girmesi sözkonusudur. Diğerleri ise, proje, ihale, uygulama üçgeni içerisine sıkışmış devinmektedirler. Tam arıtma bir yana, biyolojik arıtma yapabilecek alanı dahi olmayan Kadıköy deşarjının 60 ktn (evet yanlış okumadınız) uzaktaki Riva deresine, oradan da en azından Marmara kadar kirlenme tehlıkesi ile karşı karşıya olan Karadeniz'e dağ, bayır aşarak götürülmesinin planlaması, insanda pekçok kuşkuyu çağrıştırıyor. Bu proje ne kadar sürede tamamlanır, Marmara bu beklemeye daha ne kadar dayanır, yerinde yapılamayan arıtma tesislerine 60 km uzakta maddi kaynak nasıl bulunur, yoksa bu seçimlere kadar geçerli bir oyalama mıdır, bunlar sorunların en safiyaneolanları. 2 Marmara denizi'nde kirlenmenin durdurulması ve doğal dengenin yeniden kurulması için alınması gereken önlemler yalnızca Istanbul ile sınırlı değildir. Marmara'ya sıvı ve hatta katı atıklarını pervasızca döken şehir, kasaba ve bunlara ek olarak tatil beldelerindeki denizi kirleten tesisleri de hizaya getirmek gerekir. İSKl'den örnek alan bu irili ufaklı yerleşimler, tek tek veya kolektif olarak atık su deşarjı borularını derine doğru uzatmışlar veya uzatmak üzeredirler. Bu boruların uzadığı kıta sahanlığında ve çok sığ sularda yapılan kum midyesi (cikcik) avcılığında kullanılan dreçler, boruları kopartmakta ve yapılan onca yatırımın boşa gitmesine neden olmaktadırlar. özellikle tatil amaçlı yerleşimlerin dağınık yapısı, buralarda alınacak önlemleri büyük bir çıkmaza sokmaktadır. Buna karşın, il bazındaki uygulale arıtılmadan rıtılmadan Marmara'ya atık deşarjı yapılamayacagı bir kural olarak kabul edilmeli ve bu işin gerçekleşebilmesinin ilk koşulu olarak, arıtma tesisi alanı mutlaka ve mutlaka ayrılmış, belirlenmiş olmalıdır. Laf başka iş başka Nitekim, metropolümüzün atık sularını, zararsız hale getirmek ve de uzaklaştırmak için sarfettiğimiz suyun bedeli kadar, atık su parası tahsil eden ISKl'de, halen uygulanmakta olduğu ve vazgeçmeye de niyetli olmadığı sisteme karşı çıkmakta ve "Atık sulann yalnızca (ön) mekanik arıtmadan geçirilip (Ahırkapı'da olduğu gibi) denize deşarj edilmesinin, bir yeri temizlerken, diğer bir eyrin kirlenmesine neden olacağının bilincinde olarak, Istanbul'da atık sulann denize deşarj edilmeden önce tam arıtmadan geçirilmesi konusunda ilke kararı" adhğını açık seçik beyan etmektedir. Bütün bu güzel çevre dostu söylevler ne yazık ki söyleyenlerin niyetlerinin değişmesine yetmemekte. Marmara'nın açık kanallzasyon olma yolundaki kaçınılmaz sonu çok, ama çok yaklaşmaktadır. ÖKime doğru dört nal Bu kanıya nereden vardın diye haklı bir soru elbette yanıt bekler: 1 Dünya incisi diye boşuna adlandırılmamış Boğaziçimizin tam girişinde Üsküdar ve etrafının atıkları yukarıdaki önerilerin aksine, hiçbir arıtma yapılmaksızın, yalnızca ön arıtmadan, yani bir elekten geçirilerek bırakılacağı ISKİ'nin programında şu beyan ile vurgulanmaktadır: Üsküdar Oerinsu deşarjının 181 440 m1/ gün boyutundaki atık suyun, Boğaziçine "ön arıtmadan geçirerek difüzörler ile dip suyuna verilmesi ile en az % 50 seyrelme sağlanacağı" umudu ile enjekte edilmek durumundadır. Bilmeyenler için çok teknik bir terim olarak kullanılan difüzör deyiminin deniz dibine uzatılan boru ucundaki basit delikler olduğunu bir defa daha hatırlatmakta yarar olsa gerektir. Yani tüm pislik, arıtılmadan ve İSKİ ilke kararına karşın, bir yerin temizlenmesi için başka bir yerin kirletilmesinden başka bir işe yaramayacak ifdesi ile püskürtülecektir. Bunu ben değil İSKİ, Atıksu Dairesi Başkanı yazmaktadır"." Üsküdar bu şekildeki uygulamaya yalnızca bir örnektir. İSKİ programında Istanbul genelinde Önerilen önlemler derhal alındığı taktirde Marmara Denizi alt su katmanının süreci , kesiniik yenilenme Körfezler tamamen kayıp mı? 3 Doğası geregi, Izmit, Gemlik, Bandırma gibi körfez ve koylarda yoğunlaşan en düstri kuruluşlarının, doğrudan doğruya biyolojik arıtma sistemlerine verilmesi olanaksızdır. Bunlar atıklarını kendi bünyelerinde arıtmalı ve evsel atık niteliği kazanmadan biyolojik arıtma tesisine sevk veya denize deşarj etmemelidir.. Bu da çözülmesi oldukça zor problemleri birlikte getirmektedir. Her şeyden evvel bu kuruluşların büyük bir bölümünde böyle bir arıtımı gerçekleştirecek tesisler için ayrılmış bir alan yoktur. Günümüz uygarlığında atıkların içerisindeki zararlı kimyasalların geri kazanılması (Recycling) geniş çapta kullanılmaktadır. Bu şekilde hem ekonomik, hem de çevresel bir kazanç elde edilmektedir. Ancak genelde uygar alemce terk edilen teknolojileri kullanan endüstrilerimizde bunun ne derece uygulama alanı bulacağı da bir soru işaretidir. 4 Marmara ve boğazlarında her gün biraz daha yoğunlaşan deniz trafiği ve buna ilişkin kirlenme sorunları da çözüm beklemektedir. Bunun için denizlerin kirlenmeye karşı korunması ile ilgili tüm kurallar en katı biçimde (Montrö'ye rağmen) uygulanmalı, bu kurallara uymayan kendi mevzuatımızın da bir an önce değiştirilmesi meclisimizin yasama programında öncelikalmalıdır. Konuyu daha fazla lafa boğmadan, Marmara'nın nasıl kurtarılabileceği konusunda söylenecek söz, bu denizimize: • Kendi kendini yenileme kapasitesinin üzerinde bir deşarjın yapılmaması, özellikle yerleşim bölgelerinde mutlaka ve mutlaka biyolojik arıtma yapılarak atığın oksijen ihtiyacının giderilmesi. • Halen çalışan endüstri kuruluşlarının atıklarını kendi bünyelerinde arıtmaları, bunun için krediden kapatmaya kadar, her türlü önlemin alınması gerekir. Her şeyden önce, milyarlarca TL. destek sağlanarak, konu ile ilgili olarak yaptırılan araştırma projeleri, isteyen herkesin kolayca ulaşabileceği bir konuma getirilmelidir. Vergileri, atıksu parası gibi ödemeleri ile bu paraları saglayan toplumun da söz sahibi olabileceği şekilde topluma mal edilmelidir. Böylece kimin ne dediği, denenlerin gerçeğe ne kadar uyduğu veya doğru ve eğrilerin ne çapta uygulandığı ilgilenen herkesce bilinmelidir. Her fırsatta şeffaflıktan söz edenlerden bunu beklemek herhalde hakkımızdır. Şayet bu önlemler etkin bir şekilde alınırsa, Marmara denizi ,alt su katmanının yenilenme süresi olan 4.5 yılın iki katında yani 9 yıllık bir sürede nekahat dönemine kavuşabilir kanısındayım Yurdumuzun 9 yıl olarak kalbinin attığı Marmara'nın tam sağlığına kavuşması ise, zeminde oluşan ve kokuşan, ayrışması çok zaman alacak tortullar nedeni ile belki 3040 yıllık bir süre gerektirecektir. Buna rağmen şairin dediği gibi "Kmlan kalp onanlablllr ama çatlak hep yerinde kalır." ' SU, 1992 Sayı 15sayfa27 "SU, 1991.Sayı6sayfa 3439