Katalog

SORUN YANITLAYALIM İçi kovuk ağaçların yaşı nasıl saptanıp? Antalya'dan yazan okurumuz Asian Ulu'nun sorusu şöyle; "Bildlğim kadanyla, ağaçlann yası gövdelerirtdeki halkaların sayılmasıyla öğrenlllyor. Fakat bazı ağaçların, örneğin çok yaşlı olan çınar ağaçlarının gövdelerlnin İçi oyuk oluyor. Bu durumda ağaç kesilse de yaşını saptamak mümkün değil. Böyle İçi oyuk olan ağaçların kaç yaşında olduklannı öğrenmek Içln kullanılan yöntemler var mıdır?" Okurumuzun sorusunu Istanbul Üniversitesi Orman Botaniği Anabilim Dalı'ndan Proi. Dr. FaHc Yaltınk yanıtlıyor: "Ağaçların yaşı, kabuk altından öze doğru her yıl teşekkül eden yıllık halkaların sayılmasıyla öğrenilir. Kabuğun altındaki üreyimli doku kambiyum, her yıl dışarıya kabuk verirken, içeriye de halka verir, böylece ağacın çapı büyür. Ancak, yıllık halkalara bakılarak ağacın yaşının saptanabllmesi için, ağacın kesik olması gerekir. Sırf ağacın yaşını öğrenebilmek İçin ağacı kesmek yerine, isteniyorsa artım burgusunun kullanıldığı yöntemle de ağacın yaşını tayin etmek mümkündür. Artımlı burgu yöntemiyle ağacın yaşı şöyle tayin edilir: Artımlı burgu, tıpkı tornavida gibi ağacın içine salınır, burgunun içindeki kaşığa gelen silindirik bir kalem ağaçtan çekilir. Şimdi, sözgelimi ağaçtan beş santimetrelik bir kalem çektik ve yine söz gelimi oniki yıllık halka saydık. Sonra ağacın çapını olçtük, altmış santimetre çıktı. Bunun yarıçapını alırız, eder otuz santimetre. Bu bilgilerin ışığında şöyle bir orantı kurarız: Beş santimetrelik silindirde oniki yıllık halka varsa, otuz santimetrelik yarıçapta kaç yıllık halka vardır.Bu orantıdan ağacın yetmiş ilfi yaşında olduğunu görürüz. Ancak bu yöntemle ağacın yaşı hakkında yaklaşk bir fikir edinmiş oluruz. Çünkü, bu yöntemde ağacın her yıl ürettiği senelik halkaların birbirlerine yakın gellşmiş olduğunu kabul etmiş oluruz. Oysa bu kimi durumlarda yanıltıcı olabilir. Bazen ağaçlar gençken çok daha hızlı halka üretirken, yaşlandıkça daha yavaş halka üretmeye başlayabilir. Bu durumda ağacın gençlik döneminde geliştirdiği beş santimetrelik silindirdeki halkalarla, sonraki halkalar birbirini tutmayabilir. Oysa bu yöntemle bütün bir otuz santimetrelik yarıçaptaki halkaların, beş santimetrelik silindir kalemle eşit geliştiği varsaymış oluyoruz. Tabii ağacı kesmeden yaşını anlamak için, ortalama bir yaş hesabıyla yetinmeyi kabul etmek gerekiyor. Bu yöntem dışında, başka bir yöntemle daha ağacın yaşını, tabii yine yaklaşık olarak tayin edebilmek mümkündür. Diyelim aynı alanda buyüyen iki ağaç var. Ikisinin de çapları hemen hemen aynı. Birisii kesılmış diğeri kesilmemiş. Kesilmemiş olan ağacın yaşını tayin etmek istiyorsunuz, kesik ağacın halkalannı sayarak, kesilmemiş ağacın yaşı hakkında bir fikir sahibi olabilirsiniz. Sorunuza gelince, eğer çınar ağacının içi tam kovuk değil, yarım kovuksa, yine burgu salınarak, kalem almak mümkündür. Silindir kalemi aldıktan sonra, yukandaki gibi bir orantı kurarak ağacın yaşını yaklaşık olarak tayin edebilirsiniz. Yok eğer, ağacın içi tam kovuksa, o zaman burgu salmak da mümkün değildir Bu durumda, yakınlarındaki, içi tam kovuk olmayan bir başka çınardan kalem alarak, içi kovuk olan çınarın yaşın tayin edebilirsiniz. Şunu da belirtmekte yarar var. Çınar suyu seven bir ağactır, bu yüzden çok hızlı büyür. Görünümü de yaşıyla ilgili yanlış tahminlerde bulunmamıza yol açabilir. Daha çok genç olan bir çınar, çok hızlı büyüdüğü için yaşlıymış gibi gözükebilir. Alkol kalbin büyümesine yol açar mı? Istanbul'dan yazan okurumuz Selahattin Kaymaz'ın sorusu şöyle: "Okuduğum bir yazıda, çok fazla alkol kullananların kalplerlnin normal kalple karsılasbrıklığında oMukça büyüdüğü «öyleniyordu. Alkol kalbin büyümesine nasıl yol açar, alkolün genel olarak kalbe etkllerl nedlr?" Okurumuzun sorusunu Türk Kalp Vakfı'ndan Dr. Mahmut Karadağ yanıtlıyor: "Çok fazla alkol kullanılmasına bağlı olarak ortaya çıkan fakat oldukça ender rastlanan bazı kalp hastalıkları vardır. Alkolikardiyomiyopati denen bu rahatsızlıklara rastlama sıklığı çok düşüktür. Bunun dışında, çok alkol alınması doğrudan kabin büyümesine yol açmaz. Alkolün kalbin bozulmasına neden olan doğrudan bir etkisi yoktur. Ancak alkolün kalp üzerinde dolayımlı etkileri vardır. örneğin alkol kullanılmasına bağlı olarak karaciğer siroz yaparsa, o zaman bu durum kalbi de etkiler. Kalbin üzerindeki yük artacağından, kalpte büyüme gözlenir. Çok fazla alkol kullanılması çarpıntıya neden olabilır. özellikle alkole alışık olmayanlar çok fazla içtiklerinde çarpıntı ortaya çıkabilir. Yine reaksiyon olarak, gastroentestınal sistemde bir takım rahatsızlıklara yol açabilir. Çocuklarda görülen bacak çarpıklığı tedavi edilebilir mi? Istanbul'dan yazan okurumuz Ayşe Tekln'in sorusu şu: "Bazı çocuklann bacaklan carpık ya da parantez sekllnde oluyor. Çocuklann bacaklannın böyle olmast dogal mıdır, yoksa bir rahatealık mıdır? Çocuklarda çarpık ya da parantez bacağın sebeplerl nedlr?" Okurumuzun sorusunu Baltalimanı Kemik Hastalıkları Hastanesi' nden Dr. Mehmet Topakoğhı yanıtlıyor: "X şeklindeki bacak ya da duruşuna göre başka şekillere benzetilerek tanımlanan, bacaklardaki normal olmayan duruşlar, çocuklarda D vitamıni eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkar. D vitamini eksikliği yüzünden kemiğin yumuşaması sonucu vücut ağırlığı taşıyamaz hale gelmiş, bacağın şekli de bozulmuştur. Bu her iki bacağın dizde birleşir gibi göründüğü X bacak olabildiği gibi, her iki bacağın birden açılabildiği O bacak; bir bacak eğri diğeri düzse K bacak; bir bacak düz diğeri yarım daire şeklinde eğikse D bacak olabilir. Beş yaşına kadar yakalanabildiği takdirde, çocuğun bacaklarındaki bu duruş bozukluğunun ortopedik botlar, bacağa takılan cihazlar, bunlara ek olarak 0 vitamini ve kalsiyum içeren ilaçlaria tedavi edilmesi mümkündür. Ancak sabırlı olmak gerekir. Çünkü kemiğin uygun durumda sertleşmesiyle bu deformitenin ortadan kaldırılabilmesi, yani tedaviye bir sonuç alınabilmesi için bir yıllık bir süreye ihtiyaç vardır. Ayrıca, bu tedavilere mutlak ve mutlak güneşi katmak gerekir. D vitamı'nin vücuttaki sentezinde güneşin, yeri doldurulamaz bir önemi vardır. Bu yüzden sözgelimi yaz aylarında çocuğun sabah saat 11 gibi, öğleden sonra da 3.54 sularında kısa pantolon giydirilip güneşe çıkarılması gerekir. Çocuğun hiç değilse yarım saat güneşte kalması sağlanmalıdır. Neticede tedavi yüz güldürücüdür. Bacaklar normal hallerine geri dönerler. Çocuk beş yaşın üstündeyse, bacaklardaki eğriliği giderebilmek için ameliyala tedavi yöntemine başvurmak gerekir." Natîonal Geographic'in adresi Okurumuz SMal Astan, ziraat mühendisi olduğunu. pozitif bilimlere ilgi duyduğunu belirttikten sonra National Geographic dergisini nasıl elde edebilirim diyesoruyor. Dergiye abone olmak için şu adrese yazabilirsiniz: MaBonal Geographic Sod ely Pot OMce BOJC 2895 WmMngton, DC 200132895 ABD.