Katalog

İNSAN VE DAVRANIŞI İnsan ilişkilerinde dinlemek konusmâktan daha önemli fnsanlararası iletişimde en önemli ilkelerden ve iletişim anahtarlarından biri "önce anla, daha sonra anlaşılmayı bekle" dir. Doğan Cüceloğlu, Los Angeles i n s a n ilişkilerinde etkılı olabilmek içın lönce, ılışkı ıçınde olduğumuz ınsanın Ihangı paradıgmalar aracılığıyla ıç ve dış dunyasını anlamlandırdığını öğrenmemız, keşfetmemız gerekır Bır kışının algılama dunyasının temelını oluşturan paradıgmaları keşfedebılmek ıçın o klşiyi iyı dınlemelıyız, bır anlamda dunyayı o kışınin gozuyle gorup, kulaklarıyla duyabılecek hale gelmelıyız Bu tur görme ve dınlemeyı temel alan ıletişıme, "empatik İletişim" adı verılır fnsan ilişkilerinde çoğu kere teşhıs koymadan reçete yazan doktorun durumuna duşerız, karşımızdakının esas sorununun, mesajının ne olduğunu anlamadan, hemen konuşmaya başlar, kendı paradıgmalarımız ıçınde yarattığımız dunyadan, onun sorunlarını anladığımızı zannederız Kendi gözune uygun bir gozluk kullanan adamın, aynı gozluğu başkasına vererek, görürsün' demesi gıbı, başkalarının kendı dunyalarını bızım paradıgmalarımızla gormesını ısterız Etkılı ıletışımın sırrı, kendl paradıgmalarımızı karşımızdakıne empo ze etmek değıl karşımızdakının paradımlerını keşfederek, o paradigmalar aracılığıyla kışının dunyasına bakabılmektır İletişim alanında en onemiı ilkelerden bekle,' dır Bu ılke etkılı iletişim ıçın bır anahtardır Dort temel iletişim tıpı vardır, bunlar okuma, yazma, konuşma ve dınlemedır Bunlar olmadan iletişim olamaz Bu dort yeteneğın ıçınde en az eğitılen dınleme yeteneğıdır (1) Dınlemenin temelınde karakter yatar Olgunluk yonunden gelışmış ve kışısel butunluğunu kazanmış bırey, karşıdakını yargılamadan dınlemesını bılır Bu becerı ve tutumun altında kışının karakterı yatar Dınlemeyı sadece bır teknık olarak karşıdakını kullanma amacıyla kullanan kışıden konuşan şuphelenır ve ınanmaz Karakter zemını sağlam olan olgun kışı, zaman ıçınde tutarlı davranır, tutarlı davranış kışıler erası guvenın temellerınden bırı olduğu ıçın karşıdakı gosterılen ılgıye guvenır ve kendını açar Karakter kışının en kuvvetlı iletişim kaynağıdır Eğer karşımızdakıne ınanmaz onda kışısel butunluğu gormezsok ona kendımızı açamayız onun sevgısıne ıhtıyacımız olsa dahı, ona guvenemedığımız ıçın bırı, "önce anla, daha sonra anlaşılmayı "bak bu gözlüğü tak, herseyi açık seçlk ondançekınıriz Konuşamadığımız, gerçek algı ve duşuncelerımızı soylemedığımız bırı bızı lyi anlayamayacak ve anlayamadığı ıçın de bıze yardım edemeyecektır Bızı gerçekten anlamak ısteyen kışının bıze özgu olan paradıgmalarımızı, dunyaya bakarken kullandığımız gözluklerı, tanıması ve bılmesı gerekır Bireyl tek ve emsalsiz yapan, o kişiye özgu paradigmalarıdır Kışıyı tek ve emsalsiz gormedıkçe, o kışıyı anlamak ıçın gereklı dıkkat ve ılgı gösterılemez Demek oluyor kı, bireyı anlamadan önce ona yardım edılemez, kışıyı anlayabılmek ıçın onun guven ıçınde ıç dunyasını karşıdakıyle paylaşabilmesı gerekır Bıreyın karşısındakıne guven duyabılmesı ıçın kendını dınleyenın karakter sahıbı bır kımse olduğuna ınanması lazım Insanların çoğu anlamaktan daha fazla, anlaşılmak ıster Başkası konuşurken onları anlamaya çalışmaktan zıyade, onun söyledıklerıne nasıl cevap vereceğını duşunur Bu kımseler ya konuşuyor, ya da konuşmaya hazırlanıyorlardır Bır baba duşunun, oğlunun sozunu dınlemedığınıden şıkayetçı olsun Çocuğundan şıkayet ederken şöyle dıyor, "Oğlumu hıç anlamıyorum, hıç sözumu dınlemiyor" Burada anlamak ısteyen baba olduğuna gore, oğlunu dınleyecek olanın da baba olması perekmez mi? Halbukı baba, oğluna ne olup bıttığını çok iyı bıldığı kanısında, bu nedenle, onu dınlemeye gerek duymuyor Oğlunun ne yapması gerektığını ona defalarca soyledığı halde, oğlunun onun sozunu dınlemedığınden şıkayet edıyor Insar.lar dınlerken genellıkle şu dört duzeyden bırını kullanırlar 1. Önemsememe Kışının soyledığını dınler gıbı gorunebılır fakat dınlemıyordur 2. Seçici dinleme. Soylenemn ancak bazı kısımlarını duyar, dığerlerıne ılgı gostermez 3. Dikkatle dinleme. Soylenen sozlere dıkkat eder hangı kelımelerın kullanıldığını iyı bılır 4. Empatik dinleme (empathıc lıstenıng) Empatik dinleme, kışıyı anlamak amacıyla kullanılan aktıf dınlemedır Aktıf dinleme kışıyı manıpule etme amacıyla kullanılırsa sadece bır teknık olur \ıe o lumlu sonuç alınamaz Empatik dinleme kışıyı anlamayı bırıncı plana kor Kışının soyledığı sozler hangi deneyımlerı, öğrenımlerı dıle getırıyor, kışı nasıl hıssedıyor, dunyayı ve kendını nasıl göruyor? Karşıdakının yaşantısı ve gozuyle dunyayı gormek, ışte empatı budur Sempatı ve empatı aynı şeyler değildır Sempatı, anlayış gösterme, kişinin hangı durumda olduğunu anlama ve onunla hemfıkır olma gıbı bır durumdur Bır tur yargılama, olumlu bır değerlendırmedır Empatıde ıse hemfıkır olma ya da olmama dıye bırşey yoktur, yasantı olarak, hem entelektuel hem de duygusal ve yaşantısal yönden sanki bır anlamda şılanan gereksinmeler kişiyi gudulemez Ne var kı, karşılanmayan gereksinmeler kışıyı guduler, harekete geçırır Bedensel olarak var olmanın yanı sıra, kışıler psıkolojık olarak da var olmak ıçın çabalarlar Psıkolojık anlamda var olma, anlaşılma, olduğu gıbı kabul edılıp tasvıp edılme (onanma, to be affırmed) geçerlı kılınma ve degerının bılınmesıyle gerçekleşir (2) Bu zemin sağlandıktan sonra, sorunlar uzerınde beraber çalışma olanağı doğar Karşımızdakıni anlamadan kendı gozluklerımızle onun dunyasını görmek ve ona hemen tavsiyelerde bulunmaya başlamak çok kolaydır Kışıyı anlayarak, dunyayı onun gozuyle gormek ıse oldukça zordur Ama bu zor ış, ınsan ilişkıleri içln esas temeldır Işte duygusal yatırım bu noktada başlar Kışılerın empatik dınlemeyi kolaylıkla gerçekleştırememelerının temelınde yatan esas nedenlerden bırı şudur Empatik dınleyen kışı, obur kışinın dunyasına gırdıkçe, ıster ıstemez kendı dunyasını hem o kışıye hem de kendıne açmaktadır Eğer kışının kendı dunyasında hoşlanmadığı, bilmedığı, korktuğu yonlerı varsa, bunu yapmak ıstemeyecektır Bu nedenle, kalıplanmış ınsanların empatik dinleyıci olmaları ımkansız denecek derecede zordur Kalıplanmış ınsan paradıgması ıçınde yaşayan kişılerın empatik dinleyıci olmaları çok zor yadaolanaksızdır Empatik Dinleme Karakter ve İletişim o kışı olursunuz Empatik dinleme kışının duygusal banka hesabında olumlu yatırımlara yol açar O kışıyle iyı ılışkıler gelıştırebılmek içın en sağlam temelı atar Empatik dınlemenin kendı dışında bır amacı yoktur, psıkolojık anlamda o kışı olursunuz, böylece onun geçerlığıni kanıtlamış olursunuz Bu nedenle psıkolojık bakımdan son derece tyıleştırıcı (healıng), terapatık bır etkısı vardır Şu anda ıçınde bulunduğunuz odanın havası çekılıp alınsa bu yazıyı okumayı hemen bırakır, hava alabılmek ıçın dışarı çıkmaya koşarsınız Ama şımdı boyle bır derdınız yok, bu nedenle yazıyı okuma sıze daha ılgınç gelıyor Bu gozlem, psıkolojıdekı şu ılkeyı dıle getırıyor Kar Anlamadan dinleme, kalıplanmış dinleme turudur Kışı kendi yaşamından getırdıklerinı bırıncı plana çıkararak dınler, konuşanın yaşamından getırdıklerı arka planda kalır Kalıplanmış dınlemenin dört turu vardır 1) değerlendırme, 2) araştırma deşme (probe), 3) akıl verme (advise), 4) yorumlama (ınterpret) Bu dinleme tarzları, çevremızde surekll gorduğumuz ve kuçuklukten berı ıçımıze ışlemış olduğundan bunları uygularken farkına bıle varmayız Ne var kı, bu dinleme tarzları sağlıklı değıldır Aktıf dınlemenin bırkaç turu vardır Bunlardan ılkı ıçerığı yansıtmadır, dınleyen duyduğunu kendı kelımelerıyle tekrar soyler Tkıncı aşamayı kullanan dinleyıci, duyduğu anlamı kendı sozlerı ıçınde ifade eder Uçuncu aşama, sadece anlam duzeyınde kalmayarak duyguları da ıçıne alır, bu aşamada dinleyıci konuşanın sozlerının arkasında yatan duyguları yansıtır Aktıf dınlemenin dorduncu aşaması dınleyıcının kendı ıfadesıyle hem ıçerığı hem de duyguları yansıtmasıdır Dorduncu aşamada ıçerığı anlamada sol beyın duyguları yansıtmada sağ beyın kullanılarak tum beyın ışın içıne gı Dört Kalıplanmış Tepki 3434