Katalog

GÖKBİLİM HAYVANLAR DÜNYASI Ay tutuldu Karıncayiyenin acıkgözlülüğü Karınca yiyen, karıncaların yuvalarını batı tarafında toplandığını keşfedince... K Mclın Stıltık* uneş sıstemımızın uyelerınden olan guneş, dunya ve ay gokyuzunde surdurduklerı danslarına bazen guzel fıgurler katarlar Işte ay tutulması bu danstan olağanustu bır gorunumdur 1992 yılının aralık ayının dokuzunu onuna bağlayacak gecede gerçekleşecek ay tutulmasını goruntuleyebılmek ıçın hazırlıklara gunduzden başladık 12 cm lıkaynalı teleskopumuzu VG fotoğral makınelerımızı yanımıza alarak Adapazarı nın 3 km batısında kalan Selahıye Koyu ne geldık ve teleskopumuzu uygun bır konuma yerleştırerek guneşın batmasını bekledık Guneş batımından bıraz sonra parlaklığı ve guneybatıda dıkkatımızı çeken Venus gezegenı oldu Venus gezegenı adeta Ay tutulmasına dıkkatımızı vermemız ıçin karsımızda bulunan dağın ardından kayboldu Yaklasık olarak bır saat sonra da bu defa kuzeydoğuda kırmızı rengıyle dıkkatımızı çeken Mars gezegenı gorus alanımıza gırdı Kuzeyımızde bulunan sıradaglar Mars'ın5derece kuzeyınde bulunması gereken Ay ı gormemızı engellıyordu 5 dakıka sonra da konumumuzdan dolayı, kuzeyınrzde bulunan dagın arkasından ay gıttıkçe yukselmeye basladı Adeta dunyamızın golgesıyle bulusacakları randevu yerıne doğru koşar gıbıydı Gorunuse bakılırsa randevuya geç kalmış gorünuyordu G arıncayıyenler avlartnın ızledığı yollardan yararlanıyorlar Kanatlı karıncaların yuvalarını kazmaktansa yuvayı batı tarafından yıkarak avlanıyorlar Kanatlı karıncalar kendı kendılerını ısıtamadıkları ıçın yuvalarının en sıcak kısmında toplanırlar Karıncayıyenlerın yıyecek aradığı akşam ustu saatlerınde karıncalar yuvanın batısınoa toplanırlar Guney Afrıka dakı Cape Town Ünıversıtesı nde gorevlı W Dean ve W Seıgfrıed adlı araştırmacılar karıncayıyenlerı 344 karınca yuvasını tahrıp eder ken ınceledıler Inceleme sonunda avlanmaların yaklasık yarısında karıncayıyenlerın pencelerıyle yuvanın batı kısmının kazdıkları sonra da uzun ve yapışkan dıllerıyle avlarını topladıkları anlaşıldı Karıncayıyenler yuvalara rastgele saldırıyor olsalardı her dort kazıdan bırınde yuvanın batısını kazmaları gere kırdı oysa karıncayıyenlerın toprak yığınlarının altında kalmış yuvaların bıle batı kısımlarını kazmaları bunu bılınçlı olarak yaptıklarını gosterıyor New Scientist, 7 Kasım 1992 Zehirli kus bulundu Yeni Gine'de yerlilerin "süprüntü kuşu" dedikleri zehirli kuş, şahinlere ve yılanlara karşı kendini vücudunda taşıdığı zehir ile koruyor. ır ekolojı oğrencısının elındekı kesığı emdıkten sonı ra ağzının karıncalanmasının nedenını araştırması sonucu Yenı Gıne de zehirli bır kuş bulundu Kaydedılmış ılk zehirli kuş unvanını alan başlıklı pıtohuı (Pıto huı dıchrous) yerlıler tarafından uzun yıllardan berı bılırıı yordu Kalıfornıa Unıversıtesı'nde doktorasını yapmakta olan John Dumbacher cennet kusları urerine yaptığı arastır ma sırasında kuşlardan bırı elını tırmalayınca kanı emmıs ve ağzında bır karıncalanma olmuştu Dumbacher ın aklına ılk gelen kuşun zehirli bır bıtkıye dokunmuş olabıleceğıydı ama benzer bır olay başka bır oğrencının basına da gelınce zehirli olan kuşun kendısı mı sorusu uzerınde duşunuldu Araştırmada kullanılacak ıkıncı kuşun yakalanması ıçın ertesı yılı beklemek gerekı yordu Kuşun bır tuyunu kopartıp yalayan Dumbacher karıncalanmanın hemen hıssedıldığını soyluyor Kımyasal analızler kuşun kanatl3rında ve derısınde yogunlasmış olan zehrın Amazondakı zehirli kurbağalar da tespıt edılenlere benzedığını gosterıyor Kuşun derı sınden alınan 10 mılıgramlık sıvı bır fareyı 20 dakıkada ol duruyor Yerlıler bu kuşa 'supruntu kuşu' adını vermışler çunku kuş ancak derısı yuzulup lyıce kaynatıldıktan sonra yenebılıyor Dumbacher zehrın şahinlere ve yılanlara karşı bır savunrna unsuru olabıleceğını soyluyor New Scientist 31 Ekim 1992. Saat 24 00 e yaklasırken Ay ın bulunduğumuz konuma gore kuzeyınde bır karartının oluştuğunu gozluyoruz Durumdan emın olabılmek heyecan ıçerısınde olayı daha lyı gormek ıçın teleskopu Ay a yoneltırken dıger arkadaşlarım kı bırı fotografçı olan yegenım ve benım gıbı fızıkçı olan dıger arkadaşım da lotograf makınolerının başında olayı goruntulemek ıçın son hazırlıHarını yapıyorlardı Hepımız heyecan ıçerısındeydık Hepımızın gozlerı Ay a dogıu yonelmıs etrafı saran sessızlığı fotoğraf nidkınelerının deklansor seslerı bozuyordu Ay ve Uunya nın golgesı gunes batımında bırbırıne doğru korsan ık sevgılı gıbı kucaklaşmıştı Saatlerımız 01 00 ı gosterırken gokyuzunde pırıl pırıl parlayan Ay kaybolmus ve Ay ın ışığıyla gorunmeyen yıldızlar bır anda ortaya çıkmıstı ve etrafımız karanlıga burunmuştu Hepımmn ıçını Ay bır daha gerıye donmeyecek gıbı bır garıp duygu sarmıstı Saat 02. 00 ye yaklasırken Ay ın kararan tarafından aydınlanmaya baslamasıyla ıçımızı saran garıp duygu da son bulmus oluyordu * Sakarya Ünıversıtesı Fen Edeblyat Fakultesı Fizık Bolumu Arş Gor 30276