Katalog

JE< Akdeniz göller bölgesine dön Afrika ile Avrupa yılda bir santimetre hızla birbirine yaklaşıyor. Bu süreç devam ederse, 1015 milyon yıl sonra Akdeniz yok olacak ve bu bölgede küçük göller oluşacak ugun tanıdığırnız Akdeniz, 200 milyon yıllık bır tarihsel sürecin sonucunda oluştu Bu sureçte başrolü Afrika ve Avrupa kıtaları oynadı Bu ikı kıtanın yaklaşması jeolojık zarnanlarda durmadı. Afrikanın Avrupa'ya doğru ilerleyışı bugun olduğu gıbı yılda bir santimetre hızla surerse, Akdeniz 1015 milyon yıl sonra yok olacak Akdeniz (Mediterranee) adını eski çağlarda adı bilinmeyen bir coğrafyacıdan aldı. Mediterranee, topraklann arasındakı deniz anlamına gelıyor Bugun, Akdeniz, doğudan batıya dar bir alan içinde uzanan, kuzeyde Avrupa kıyılarını, güneyde Afrika kıyılarını yalayan bir denİ7 Doğuda Levantin Havzası ile kapalı olan Akdeniz'in yalruzca Atlantik Okyanusu'yla Cebelitarık Boğazı'ndan küçük bir bağlantısı var. Akdeniz nasıl oluştu? Bu soruyu yanıtlamak için 200 milyon yıl geriye gitmek gerekiyor. O dönemde Afrika Avrupa'ya doğru nasıl ilerledi? bugunku Amerika ve Afrika birleşikti. Gerçek bir jeolojik devrimin gerçekleştiği Trias Devri'nde Akdeniz'in oluşumunun ilk adımları atıldı. Bu devirde, bugün var olan kıtalar bir süper kıta halinde toplanmıştı Bu kıta parçalandı Bir yarık, yani bir çatlaklar sistemi, Afrika ile Kuzey Amerika arasındaki bölgeyi etkiledi ve bu iki kıtayı ayırmaya başladı Bu ayrılmanın evrimı ve doğmakta olan Atlantik Okyanusu'nun genişleme oranı bu bölgenin jeolojik tarihinı önemlı ölçüde etkiledi ve bugünkü Akdeniz'in ortaya çıkışını sağladı Afrika kıtasının Amerıka'dan kopması, Atlantik Okyanusu nu yaratarak Akdenı/in atası Mezoje'nin (Ikinci zaman sırasında ozellıkle Afrika'yı Avrupa'dan ayıran okyanus) yok olmasına yol açtı. Afrika'nın Avrupa'ya doğru ilerleyişi, batıdoğu doğrultusundaki bir geçiş hareketiyle başladı ve bu 85 milyon yıl öncesine kadar sürdü Böyle bir hareket, yer kabuğunda onemli kopmalara neden oldu. Bunun sonucunda, Avrupa'da Alp sıradağları ve Kuzey Afrika'daki sıradağlar oluştu. 85 milyon yıl öncesine doğru, Afrika'nın Avrupa'ya doğru ilerleyişi, küresel değişikliklerin etkileriyle (Guney Atlantik'in açılışındaki geometrik değişiklik ve Hint Okyanusu'nda Mascareignes Havzası'nın oluşumunun başlangıcı) kuzeygüney doğ rultusundaki bir harekete dönüştü ve bı hareket bugüne kadar sürdü. Böylece, Av rupa ile Afrika arasındaki okyanus glttikçı küçülerek Akdeniz oluştu. Bu okyanusun yok oluşu, sübdüksiyoı adlı sureçle gerçekleşti. Bu süreçte, bi plakanın bir ötekının altına girmesı, yüzler ce kılometrelik bir alanda kaynaşma v< mekanik sürtünme sonrasında volkanik v< sismik olaylara yol açıyor. Bugün bu du rum Yunanistan ve Italya'nın güneyındt hâlâ gözleniyor Afrikanın Avrupa'ya doğru ilerleyışinin iki büyük dönemden olufuyor. Birinci dönemde, bundan 180 milyon yıl önce Afrika Avrupa'ya doğru batıdoğu doğrultusunda ilerlemeye başlıyor. Bu harekel 85 milyon yıl öncesine kadar sürüyor. Bu arada, birbirlerinden kopan Amerika ve Afrika kıtaları arasında Atlantik Okyanusu oluşuyor. Yine bu dönemde, Avrupa ile Afrika arasında bugunkii havzalann bir bölümü ortaya çıkıyor. Bundan 85 milyon yıl önce, Atlantik ve Hint Okyanusları'nın açılımlarının yeniden düzenlenmesi nedeniyle, Afrika'nın ilerleyişi yön değiştiriyor ve güneykuzey doğrultusunu alıyor. Sonuçta, iki büyük kıta arasında bulunan okyanus gittikçe küçülüyor ve bunun yerini Akdeniz alıyor. Haritada soldan sağa dört ayrı renk ve oklar, Afrika'nın nasıl yer değiştirdiğini gösteriyor. En soldaki mavi renkte Afrika ile Amerika hâlâ birlesik; en sağda sarı renkte ise bugünkü durum görülüyor. Sayılar evrelerin kaç milyon yıl önce gerçekleştiğini belirtiyor. 2988 Subdüksiyonun, kendini daha sonrs gösteren başka sonuçları da var: Bunlar dan bıri, belkı de en çelişkili olanı, okyanu sun yok olmasına yol açmasının yanı sıra yok ettiğınden daha kuçük okyanuslar y£ da denizler yaratması. Işte Akdeniz'in bu gunku havzalarının kökenınde bu yatıyor Şöyle özetleyelim Altta kalan plaka, kay naşmaya gırerken, yüzeye doğru bir ısın ma oluyor ve bunu magmanın çıkışı izliyor Bu ısınma, üst üste binen plakanın merke zinde, kabuğun gerilmesıne ve incelmesi ne neden oluyor Kıta kabuğu mekanik kı rılma noktasına ulaştığı zaman, yen oluşan havzalann merkezinde, büyuk ok yanuslarda olduğu gibi bir alan oluşabili yor, çünkü yüzeye yakın olan manto, ba zaltik bir magma yaratıyor. Sübdüksiyor