Katalog

AMERİKA'NIN DÜŞÜŞÜ Avpupalılardan cok.virüslepin zaferi Kolomb Amerika'ya ayak bastığında, tahminlere göre kıtanın nüfusu 1530 milyon arasındaydı. Avrupalılar'ın Eski Dünya'dan getirdikleri hastalıklar kıtada hızla yayılarak yerlileri kasıp kavurdu ve kısa bir süre içinde yüzde 95'inin ölümüne neden oldu. Murat Arın K ristof Kolomb Amerika kıtasına ayak bastıktan sonra başta Ispanyollar ve Portekizliler olmak üzere Avrupalılar Yenı Dunya'da bir istila hareketini başlattı ve kıtadaki uygarlıkları kısa bir sürede yerle bir ederek Amerika'nın hakımi oldular. Bugüne kadar bunun neden ı olarak Amerika yerlilerinin savaş teknikleri ve silahlar açısından zayıf olmaları gösterildi Bırkaç bin kişilik Avrupa kuvvetleri yüz binlerce kişiden oluşan kentleri kısa bir sürede kolayca istila edebiliyorlardı Amerika yerlileri Avrupalılar karşısında bu kadar aciz miydiler, yoksa onların ellerini kollarını bağlayan başka nedenler mi vardı? Kolomb'un Amerika'ya varışını izleyen yuzyıl içinde özellikle Orta ve Guney Amerika'dakı yerlilerin nüfusu yüzde 95 oranında azaldı Avrupalılar'ın tüfekleri ve çelık kılıçları vardı, Avrupa'dan getırdıklerı atlarla hızlı hareket edebiliyorlardı Yerliler ise ellerındekı taş balta ve tahta sopalarla kendilerini savunmaya çalışıyorlardı. Ancak yerlilerin bu kadar çabuk pes etmelerının yalnızca bu değildi Yerlilerin büyük çoğunluğu savaş alanı yerine yataklarında öldü Salgın hastalıklar yerlileri guçsuz ve moralsiz bıraktı Aztek imparatorluğu nasıl çöktü? Ispanyollar'ın Aztek ve Inka Imparatorluklan'nı feth etmelerınde salgın hastalıkların rolü görülüyor 1519 yılı Kasım ayın da, Ispanyol komutan Hernan Cortes ve 600 kişiden oluşan ordusu Meksika kıyılarına çıktı. Amaçları, baştan başa bütün Orta Amerika'da bir ımparatorluk kurmuş olan ve toplam nüfusu altı milyona ulaşan Aztekler'i yenmektı. Cortes ve ordusu Aztekler'in başkentı Tenochtitlan'a geldi ve hıçbır savaşa girmeden yönetimı ele geçirdi. Cortes kenti altı ay yönettı. Daha sonra, Ispanya'dan kendisıni tutuklamak içln gönderilen Panfilo de Narvaez'in. kuvvetlerıyle çatışmak üzere kentten ayrıldı Kenti n yönetimini ise bir yüzbaşıya bıraktı. Cortes'in ayrılmasından sonra, Aztek ler Ispanyol askerlerine saldırdı ve kenti ele geçirdi. Bu arada Cortes, Narvaez'in kuvvetlerini yendi ve Tenochtıtlan'dan gelen haberler üzerine hernen Aztek başkentine doğru yola çıktı. Kente 24 Haziran 1520'de, 1250 Ispanyol asker (Narvaez'in askerleri dahil) ve 8000 Tlaxcallan savaşçısı (Aztekler'den önce bölgeye hakim olan sa vaşçı bir ırk) ile gırdi Yedi gün sonra, yenilgi kesinleşmışli Ordusunun üçte ikisini kaybetti, geri kalanlar ise zor kaçtı. Buna rağmen, Cortes bir yıl içinde Tenochtitlan'a dönerek kanlı savaşlardan sonra Aztek başkentini feth etti Bu onbınlerce Aztekli'ye karşı kazanılmış şaşırtıcı bir zaferdi. Aztekler, Ispanyollar'ın ilk gelışınde hıç direnmemişlerdi, ancak bu kez sokak sokak savaştılar Ama yine de kaybettıler Cortes buyuk bir generaldi, ancak ne askerı dehası, ne elindeki silahlar Aztekler'i yenmeye yeterlıydı Çiçek hastalığı Ispanyollar'ın en büyük silahı oldu. Narvaez'in askerlerinden biri çiçek hastalığına yakalanmıştı ve bu hastalık, Aztekler arasında hızla yayıldı. Bu yeni hastalığa karşı bağışıklıklan olmayan Aztekler genç yaşlı demeden kırılıyorlardı Yerlıler başlarına ne geldiğını bile anlayamadan ölüyorlardı. Cortes gerı döndugü zaman, Ispanyollar'dan önce en az 1 5 milyon nüfusu olan Tenochtitlan artık direnecek durumda değildi 1521 yılı yazında, Ispanyollar kenti 75 gun kuşatma altında tuttu ve kent düştü di Ekvator'dan Şılı'ye kadar uzanan bir bölgede kurulan buyuk bir imparatorluğu yıkmaya 200 Ispanyol askerı yetti. Ispanyol komutan Pizarro, 1531 yılında Peru kıyılarına 200 askeriyle birlikte çıktığı zaman, savaşçı bir devlet olan Inkalar'ın hiçbir direncıyle karşılaşmadı. Çiçek hastalığı, Ispanyollar'dan yedi yıl once bölgeye ulaşmış ve Inkalar'ın önernlı bir bölumünü kırıp geçirmıştı Hastalık Imparator Huayna Capac ve veliaht Ninan Cuyoche'yi öldürmüştü Tahtın boş kalması uzerıne geriye kalan iki kardeş ülkede bir iç savaş başlatmışlardı. Hem çiçek hastalığı, hem de ıç savaş nedenıyle Pizarro fazla bir dirençle karşılaşmadan Inka Imparatorluğu'nu yıkıp geçti Tabii Amerika kıtasında yaşayanlar yalnızca Aztekler ve İnkalar değildi Örneğin Kuzey Amerika'da Missıssıpi Vadlsi'nde nüfusu bayağı kalabalık olan Kızılderililer yaşıyorlardı Bu topluluklar da hastalıklar karşısında kırılıp gittı Salgın hastalıklar Mississipi Vadısıne Inkalar'da olduğu gibi Avrupalılar'dan once geldi De Soto'nun önderliğindeki Ispanyollar, 1540 yılında bölgeye geldiklerınde, Kızılderılı koylerını ıkı yıl önce terk edılmiş halde buldular, çunku buralarda yaşayanların çoğu salgın hastalıklara yenik duşmuştu Bununla birlikte, Ispan len ilk Avrupalılar tarafından taşındı. Bu vlrüse karşı bağışıklıklan olmayan yerlilere karsı laAztekler'in başına gelen Pasifik Okyapanyollar'ın en büyük silahı buydu. Silahlar geriye kalan işi tamamladı. Buna karsılık, Ko nusu ile And Dağları arasında bir uygarlomb 'un mürettabatı, Amerika 'dan dönüşte Eski Dünya 'ya frengi hastalığını gotlrdl (aağda). lık kurmuş olan fnkalar'ın da başına gel2986 75. yüzyıldan önce Amerika'da tanınmayan çiçek hastalığı virüsü (soldaki iotoğraf) krtaya ge İnkalar, 200 askere teslim oldu