Katalog

DOĞA Dinozorlar Iter yerde yaşadı mı? D oğa tarıhı muzelerını gezdıgınız du lıranozor ve benzeri dınozor ların bır zamanlar dunyanın her koşesını mekan tuttukları ızlenımını edınebılırsınız Oysa ABD II ikı palenteolog bunun tersinı savunan bir goruş ıleri suruyorlar Dsle Russel ve Thomas Holtz dınozorların erken Jura dönemınde yanı 200180 mıiyon yıl Kadar once tıranozorları boynuzlu dınozorla rın ankılozorların ve hadrozonların yal nızca Kuzeybatı Amerıka ve Doğu Asya da yaşadıklarını duşunuyorlar Rus sel dunyanın çeşıtlı yerlerınde yaşayan dınozor turlerının bugun ancak % 10 kadarının keşfedıldığını soyluyor Kuzeybatı Amerıka dınozorları en lyı araştırılan dınozor grubu Çunku bu gune kalan fosıllerı bol ve lyı durumda Bırçok palenteolog Kuzeybatı Amerı ka da yaşayan lyı bılınen turlerın 14465 mıiyon yıl once tebeşır devrınde tum yeryuzunde dağılmış olduğunu tahmın edıyor Holtz dınozor aılelerl arasında ak rabalıklan ınceleyerek yola çıkmış ve sauropod adı verılen aılenın yeryuzu nun her yerınde bulunurkon Kuzeybalı Amerıka da olmamasına şaşırmış Dı nozorları Asyamerıkan ve Furogondvvanan dinozorlar olmak uzere ıkı ana grupta toplayan araştırmacı Asyamen kan dınozorların Kuzeybatı Amerıka ve Asya lopraklarında Eurogondwanan grubun da Avrupa Afrıka duney Amerıka Avustralya Hındıslan ve Antartıkd da yaşadığını belırtıyor Asyamerıkan grubu dınozorların Çın den çı karak erken Tebeşır devrinde Berlng kara koprusunden geçıp Kızeybatı Amerıka ya goç etmışler Bazıları yenı vatanlarında Asya da rastlanmayan uç boynuzlu dınozor gıbı garıp lorm lara evrımleşmışlprdır Gunu Baştankaralar ganimetleri nasıl paylaşıyorlar? akın turler aynı hab»tat ta yaşıyorter sa rekabet etmemek ıçın yıyecek kaynaklarını paylaşır lar Ama bu genel doğru. kozalaklı ağaçlar orma nında yaşayan uç kuş turu Içın geçerlı değıldır Isveç Unıversıtesınden Alan Carlson genış gagalı buyuk baştarkaralar (Porus Major) kısa ve ınce gagalı kömur baştarkaraları (Porus Ater) ve orta buyuklukte gagaları olan soğut baştankaraları (Porus mantonos) uzerınde bır çalışma yaptı Tohum yıyen ıspınozgıller uzerıne yapılmış oncekı çalışmalarda buyuk gagalı olanlann bu yuk tohumlar yedıklerı bulunmuştu Buna dayanarak Carlson da buyuk gagalı baştankaraların buyuk parçalı yıyeceklerı seçmelerını beklıyordu Ancak Carlson kuşlara farklı buyukluktekı solucanları (kınkanatlıların larvaları) verdığınde butun baştankaralar her buyuklukteki solucanları yerken, buyuk baştankaraların buyuk yemlerı seçtığını gozlemledı Yaygın goruşe gore kuçuk turler kuçuk yemlerı buyuk turler buyuk yemlerı tercıh ederler ama Carlson baştankaralar ıçın Y mu..uı. ..«. ı ılyon yıl once başlayıp 144 mıiyon yıl oncesıne kadar suren Jura devrınde Pangea adı verılen tek parçalı anakıta çatlayarak parçalandığında ve Tebeşır devrınde yukselen suların çatlakları doldurması sonucunda önce Çın ardından Kuzeybatı Amerıka Pangea dan ayrılmışlar Çın de bulunan fosıllerı ınceleyen Russel buııların orta Jura ve erken Tebeşır devrınde yeryuzunun dığer bolumlerınde yaşayanlarından farklı olduğunu gormuş Bu donemde Asyalı dinozorlar yenı oluşan Berıng kara koprusunden geçerek Kuzeybatı Amerı ka ya goç etmışler Avrupa ve Guney AmerıAsyaamcrika ka da son bulan fosıllerın ıncelenmesıyle Tebeşır devrınde bu kıtalarda dığerle rınden farklı dınozorların yaşadığı Ku;ey AmerHuı anlaşılmış Guney kıtaları kuzeyden ayrılırken buralarda yenı dinozor aileleri ortaya çıkmış Avrupaamerika Merkez Amertka Doğuve ıl Tebeşır devrınde Kuzey Amerıka dışındakı bolgelerva K»raytpter merkez Asya <te hantal sauropodlar ortaya çıkmış Yenl bulgular Avrupa lakımadalan ışığında dınozorların tarı+ hını ınceleyen kıtapların Afrlka duzeltılmesı gerekecek Dınozorların evrımı ve çeGuney şıtlı turlerın yaşadıkları Amerıka yerlerın belırlenmesı aynı zamanda kıtalar arasında (nmdtvana kı çatlakların ve denızlerın oluşumu hakkında jeologlaMadagaskar rafıkır verıyor AntarUka bunun geçerlı olmadığını soyluyor Bunun nedenı bu kuşların ormanda yem toplarken ağacın farklı bolumlerını parçalayarak elde ettıklerı yıyeceklerı paylaşarak beraber yaşamalarıdır An cak yıyeceğı buyukluğune göre paylaşmadıkları açık Daha fazla araştırmayla baştankaraların yıyeceklerı gaga buyukluğune gore paylaşma kuralının dışında olduklarını gosterecektır (n.t) Hayatım, cocuklanmızı yedim! eden bazı organızmalar kendı yavrularını yer? Bıyolojık olarak bu tamamen aptalca bır şey kendı yavrularını yıyen canlıların nesıllerını surdurmede zorlukları olmuyor mu? Başka canlıların yavrularını yıyen bırçok yaratık var, ama ' evlat yamyamlığının gorulduğu bırkaç tur var Bunlardan bazıları semenderler ve baboonlar. Erkek balığın kuluçkadakı yumurtaları koruduğu balık turlerınde bu davranış daha sık goruluyor Nevada Unıversıtesı nde gorevlı Guy Hoelzer Meksıka kıyılarında yaşayan cortez damselflsh adı verılen (stegastes rectıfraenum) uzerınde evlat yamyamlığını konu alan bır çalışma yaptı Dışı balık yumurtaları bırakınca kuluçkadakı yumurtaları erkek balık koruyor Ama erkek balık bu ışı galıba pek lyı yapamıyor çunku bazen yumurtaların % 5 ıni yiyor Yumurtlama yerının yakınlarında yıyecek bulunsa bıle yumurtaları yıyor I Evrlmsel blr hata mı? 29816 Geç Tebeşir devrinde yerAvusturalya yüzünde ikı tarklı dinozor aıleaı yasıyordu. Asyamerıkan ailesi (kahverengl) tiranozorlar varken (altta sağda) Eurogondwanan alletlnJe (yeşil) bu dınozor türu yoktu. Hoelzer bu balıkta evlat yamyamlığının kasıtlı bır yem bulma planı mı yoksa evrımsel bır hata mı olduğunu bulmak ıçın çalıştı Erkek balıklar yumurtaları yanlışlıkla mı yıyorlardı Hoelzer beslenmelerı başka yumurtalarla desteklenmış erkek balıkların kendı yavrularını daha az yedıklerını buldu Demek kı kuluçkadakı yumurtaların yenmesı en azından kasıtlı bır yıyecek edınme pla nı Erkek balıkların kendı yavrularını yemeslnın nedeni kendı neslının sayısını kısa donemde azaltmak ama gelecektekl uremelerını arttırmak Bugun kendı yavrularından bırını ye kı yarın daha çok ureyebılesın dıye ozetlenen bir davranış Hoefzer. erkek balıkların yumurtalarını tuketmelerının ardında, enerjı kazanmak ve bu enerjiyı ılerde kullanmak olabıleceğini duşundu ve bu flkrın doğruluğunu kontrol amacıyla bır grup erkek balığın beslenmesını yenıden duzenledi Balıkları normalden çok daha fazla besledı Sonra bu balıkları normal beslenmış bır balık grubuyla karşılaştırdı ve fazla beslenen balıkların dışılere kur yapmak ıçın daha çok zaman harcadıklarını saptadı Hoelzer bu davranışla ureme sayısındakı artış arasında bır bağ kuramasa da, yumurtaların bır bölumunun yenmesının buyuk olasılıkla gelecek yumurtlama mevsımıne kadar balığın hayatta kalma şansmın ve vucut buyukluğunun artmasına neden olabıleceğı uzerınde duruyor Kendı neslının bır kısmını yemek erkek balığın yaşaması ve yenıden uremesı ıçın gereken fazla ener|iyı verıyor olmalı (New Sctorrtist 12 Ekim 1992)