Katalog

İARLIKLAR jygarlıkları sımlerıne Maula Irmağı'na kadar uzanan ve yaklaşık 12 rnılyon kışıyı kapsayan bir ımparatorluğu yonetıyorlardı Inkalar ın teknolojısı ve mımarısı ozgun olmamakla bırlıkte oldukça gelışmıştı Sulama sıstemlerı, sarayları, tapınakları ve kalelerınin bir bolumu bugun hâlâ ayaktadır Inkalar ımparatorluğun her yanına ulaşan yollar ınşa ettıler Kuzeyguney doğrultusundakı ıkı anayoldan bırı kıyıda, otekı ıse And Dağları boyunca uzanıyordu Yolların uzunlukları 3500 er kılomotreyı asıyordu Bu ıkı anayolu bırbırıne bağlayan ara yollar vardı Kayaları oyarak bırçok kısa tunel ve sarmaşıklarla bağlanmış tahtadan asma kopruler ınşa etmışlerdı Bu yol ağı Ispanyollar ın Inka Imparatorluğu nu ele geçırmelerını çok kolaylaştırdı Kanadaile Amerika Bırleşık Devletlen arasmdaki sınırda, Ontarıo Bölgesı'nde yaşayan Irokualar, dualarında butun canlıları kucaklarlar. Jack Unruh'unbu resmınde, bir Irokuaşefinin 1491 den once tanıdıgı Amerika'ya şukretme duası görülüyoı. Doğadaki tekhhk hayvan lıgurleriyle sembolıze edılıyor ve Yeryuzu'nde ki.gökyüzündekı her şeye teşekkdr ediliyor. Bu dua saatlerce surenbır torende dıle getırılıyor. Mayalar Maya uygarlığının parlak donemı M S 250 dolaylarında başladı ve 900'e kadar surdu Mayalar tapınakları pıramıtlerı sarayları bulunan kentler ınşa ettıler Her bırının nufusu 550 bın arasında değışen kırktan fazla kent kurdular Nufusları ıkı mılyona ulaştı Bunun buyuk bolumu bu gunkü Guatemala sınırları ıçındekı duzluklerde yaşıyordu Bir hıyeroglıf yazı sıstemı ıle çok gelışmış takvım ve astronomı sıstemlerı oluşturuldu Mayalar taşocakları ışletıyor, sulama ve teraslama gıbı ılerı tarım yontemlerı uyguluyorlardı Mayalar'ın takvımınde bır yıl 20 şer gunluk 18 aydan yani toplam 360 gunden oluşuyordu Bunlara yıl sonunda beş gun da ha eklenıyordu Mayalar guneş ve ay tutulmalarını Venus gezegenının dolanımını doğru olarak hesaplayabılıyorlardı 900 den sonra Maya uygarlığı bılınmeyen bır nedenden oturu hızla çoktu Bununla bırlıkte Meksıka da Yucatan Yarımadası ndakı dağlık bolgelerde kurulrnuş kentler varlıklarını surdurdu 16 yuzyılın başlarında Ispanyollar bölgeyı ıstıla ettıklerınde Mayalar ın çoğunluğu koylerde tarım yaparak yaşamaktaydı leldl y'de çok uzaktaki bir gölün çevresınde yakabılesının yaşlılan çocuklarına atalanmn le başlarlar. Sanatçı Felipe Davalos, dılden ınüşturmüş. öykü ıse şoyle devam edıyor: ı Kadın ve Buza Yakın Beyaz Boynuz Erkek sorar Bu adam "yukanya" yolculuk yaptıgı ar, ama sonra onunla dosl olurlar. Onların Şef olarak geriye döner. Bir Yaz (Mavi Boyıkı şei, yılın kış ve yaz dönemlerinde halkı \ektedır). n duzenlenır En çok yukanya doğru tırma;a kadar kılavuzluk ederier Fakat bazıları rtana karşı bir doktor adam, uzuntuyu onle lı olmak için bir şei ve şefin yanına verılen ,tun sılahları olan Ispanyollar a dırenemeler Avrupa Hindistan'ı arıyordu vrupa bırkaç yuzyıldır suren ekonomık, toplumsal ve sıyasal gelışmelerın sonucunda 15 yuzyılda Amerika yı keşfetmeye hazır duruma gelmıştı Ortaçağ ın sonlarında tıcarette en değerlı mal Doğu dan kervan yollarıyla Akdenız ın doğu ucuna getınlen baharattı Baharat tıcaretı Italyan tuccarların elındeydı Bununla bırlıkte, Osmanlılar ın Avrupa ve Asya'dakı ılerteyışlerının sonucunda dort bır yandan kuşattıkları Konstantınopolıs ı (bugunku Istanbul) 1453 yılında alarak Bızans Imparatorluğu na son vermelerı Venedıklı tuccarların tıcaretını etkılemıştı öte yandan, Kuzeybatı Avrupa dakı tuccarlar Doğu ya gıden yenı yollar bulma çabasındaydı Tıcaretı gelıştırmeye ısteklı, denızaşırı yolculukları parayla desteklemeye hazır tuccar grupları oluşmuştu Av Kuzey Amerika yerlileri Bu ımparatorlukların gelışmış toplumsal yapılanına karşılık, Kuzey Amerika yerlılerı daha gerı duzeydeydı Kuzey Amerıka'nın çeşıtlı bolgelerınde dağınık olarak Kızılderılı kabılelerı yaşıyordu Kuçuk topluluklar halındekı bu kabıleler yaşadıkları bolgenın coğrafık ozellıklenne bağlı olarak taıım, balıkçılık ya da avcılık yapıyorlardı Örneğın bugunku Washıngton bolgesınde Ozette kabılesı balına avcılıgı yaparak yaşamını surduruyordu Bugunku Arızona ve New Meksıko da yaşayan Pueblolar ıse tarımla uğrasıyorlardı Kızılderılıler ozellıkle mısır yetıştırme konusunda ılerlemlşlerdı Kaynaklar: Natıonal Geographıc (Ekım 1991) Scıence et Vıe (Ocak 1992), New Scıentlst (10 Ekım 1992) ve ansıklopedıler A ıkalar Inkalar, 12 ve 16 yuzyıllar arasında Gu>y Ajnerıka'da And Dağları nda buyuk bir ıparatorluk kurmuşlardı Inkalar, 15 yuzyıı başlarında topraklarını genışletmek ıçın tıhlere gırıstı 1532 de Ispanyollar bolgeye ilıp ıstılalara başladıkları zaman, Buyuk <yanus ve And Dagları boyunca bugunku un kuzey sınırından Şıh'nın orta ke rupalılar, gemı yapımcılığında ılerlemış ve denız yolculuklarını kolaylaştıracak araçlar gelıştırmıştı Doğal çevreye buyuk ılgı duyan ve Eskı Yunanhlar'ın Yere ılışkın duşuncelerını yenıden değerlendırerek ortaya koyan bılgınler de uygun bır ortam hazırlamıştı Portekız, Ispanya, Fransa, Ingıltere ve Flemenk gıbı ulusların ortaya çıkışı da Amerıka'nın keşfıne katkıda bulundu Bu devletler, hem tıcaretı arttırmak, hem de yenı topraklar ve hazıneler elde etmek amacıyla keşıf yolculuklarını desteklıyorlardı Hırıstıyanlığı yaygınlaştırma amacındakı Kılıse de bu yolculuklara karşı değıldı Butun bu koşullar, Krıstof Kolomb un Hindistan'ı bulmak amacıyla başladığı, ancak Amerika kıtasına ayak bastığı yolculuğa çıkması ıçın gereklı ortamı sağladı 2979