Katalog

TIP ARAŞTIRMALARI Servise yatırılan dansoz mü, hasta mı? Asbest işçilerinin meslek hastalığı olan mezotelyomanın keşfini şekeri düşünce koğuşu birbirine katan bfr erkekle, çırılçıplak soyunan bir kadına borçluyuz ,, İzzettın Barış(*) ulhane Askerı Tıp Akademısı Göğus Hastalıkları Klınığınde asıstanlık suremı tamamlamak uzereydım Yakında uzman olacaktım ve uzmanlık konuları ıle ılgılı her şeyı öğrendığımı sanıyordumi 1964 yılının Hazıran ayında son nobetlerımden bırısını tutmakta ıken psıkıyatrı klınığınde yatsn bir hasta ıçın acıl konsultasyon ıstendı Ruh hastalıkları ıle goğus hastalıkları arasında bir ılışkı olmadığı ıçın bu ıstek tuhafıma gıttı Ben den konsultasyon ısteyen asıstana sebe bını sorduğumda Bıze bu hastayı Iç Hastalıklardan ortaladılar Sol karacığerındekı anormal golge nedenıyle sevk tehıri clmış Orada uslu uslu dururken bırdenbıre kafayı bozmuş Zaptedemışler ve bıze gondermışler Elımızdekı ılaçlarla onu bir turlu sakınleştıremedık Devamlı konuşuyor kımseyı dınledığı yok, kendısını komutan sanıp habıre emırler yağdırıyor Kendısıne ve etrafına zarar vermesını ıstemıyoruz Bızde tecrıt odası olmadığı ıçın bir rapor duzenleyıp Bakırköy Akıl Hastalıkları Hastanesı ne nakledeceğlz Bıze gore manık reaksıyonu var Onu muayene edebıleceğımızı sanmıyorum Isterseni7 fılrnıne bakıp hastalığın ne olduğunu yazarak raporu ımzalayınız Koğuşun kapısındakı kuçuk pencereden ıçerıye baktığımda devamlı konuşan ve kafese kapatılmış bir aslan gıbı hare ket eden bir hasta gordum Gozlerı alev alevdı Değıl muayene etmek yanına yaklaşmak bıle mumkun olamazdı Daha önce çekılmış fılmınde sol akcığerın orta kısmında portakal buyukluğunde pergelle çızılmış gıbı anormal bir bolge vardı Benım ıçın teşhıs kolaydı Nobetçı asıstana Bu hastada hıdatık kıst var (**) Ona kopek besledın mı dıye soramam yoksa kufuru yerım Şımdıkı ruh halı ıle hıdatık kıstın ılışkısı yok Ben teşhısı y%zıp raporu ımzalıyorum Gerısı sana kalmış Ne ıstersen onu yap dedım Türkiye'de bir kanser araştırması öyküsü G ıçınde ne fırtınalar olduğunu kımse bılemez Zaman zaman servısı darmadağın edıyor Bir an once ışını bıtırıp onu çuruğe ayıralım O da kurtulsun bız de kurtulalım dedı Ameliyat şart! Hıdakıt kıst kopeklerın bağırsaklarında yaşayan bir parazltın yol açtığı hastalıktır Turklye de yaygındır ve tedavısı ancak amelıyatla mumkun olduğundan A D yı karşıma alıp Bak sol akcığerınde kıst var Şımdılık sana tazla zararı yok ama, ılerde patlayıp başına ış açabılir Ben bu kıstın ameliyatla çıkarılmasını uygun buluyorum hazır hastanede yatarken ameliyat ol ve bu dertten kurtul dedım önerımı Efendım slz doktorsunuz madem ameliyat gereklı, olurum' şeklınde yanıtladı rıldı Hayvanlar salıverıldı Bu olaylar Dr Aksoy u çok uzmuş ve onu bedbınlığe sokmuştu Cemıl Bey ıle aram lyı ıdi Konsultasyon ıstedığı hastalar ıçın yazdığım notlar hoşuma gıtmış olmalı kı benım ıçın sağda solda lyı çocuga benzıyor, murekkep yaladığı bellı dermış O devırde akcığer amelıyatları yenı yenı yapılıyordu A D yı ona takdım ettım ve ameliyat oncesı teşhısımı soyledım O da kıst hıdatık teşhısınde benle hemfıkır ıdı Cemıl Bey hastayı amelıyata aldı Kıst sol akcığerın ust ve alt kısımla ı arasında ıdı Yardımcısından kıst ıçındekı sıvıyı boşaltmak ıçın bir enjektor ıstedı Ancak kıstın ıçınden hıdatık kıst ıçın karakterıstık olan berrak kaya suyu yerıne boza kıvamında jelatınoz bir sıvı geldı Hayret etmış olmalı kı bana donerek ' Bu Hıdatık Kıst değıl aldanmışız Ben ilk kez boyle bir kıst ıle karşılaşı/orum Bunu çıkartalım Sen bir zahmet bunu unıversıtenın patolojı kursusune gonder Bızımkıler kıst deyıp geçerler dedı dım Gerıye doğru baktığımda asıstanlık yıllarında akcığerde su olup da tuberkuloz teşhısı koyduğumuz (akat lyıleştıremedığımız hastaların çoğunun mezotelyomalı olacağını duşundum Denız kuvvetlerınden ayrıldıktan sonra Hacettepe Tıp Fakultesınde çalışmaya başladım Bir toplantıda Asım Goktepelı ısmındekı jeolog arkadaş ıle tanıştım Kendısıne Asım Bey Turkıye de asbest mıneralı var mı? dıye sordum Anadolu da bırçok bolgede asbest ocakları ve yataklarının var olduğunu ve Ankara'ya en yakın olan asbest maden ocağının ıse Eskışehır ın Mıhalıççık ılçesınde bulunduğunu belırttı Asbestın ınsan sağlığı uzerındekı etkılerını ıncelemek ıçın bu ılçeye gıtsek bıze refaket eder mısiniz?" dıye sorduğumda memnunıyetle yanıtını aldım Soyunan hasta lyi huylu'nun yaptığı Çürüğe çıkaralım Uzman olduktan sonra Kasımpaşa Denız Hastanesı ne tayın oldum Noropsıkıyatrı bolumunden bir konsultasyon kâğıdı geldı Daha once manık reaksıyon ve akcığer hıdatık kıstı teşhısı ıle bir yıl sevk tehırı almış A D ısımlı hastanın değerlendırılmesı ıstenıyordu Hastayı gorur gormez tanıdım Gulhane Hastanesı nde gorduğum asker adayı ıdı Eskı delılığınden eser yoktu Sakın gorunumlu ve saygılı bir kışılığe burunmuştu Onu muayene ettım Akcığer fılmını tekrar değerlendirerek durumunu psıkıyatrı uzmanına ılettim ve hastadakı değışıklığe ışaret ettım Psıkıyatrı uzmanının tepkısı ıse farklı ıdl Sen onun şımdikı durumuna bakma. 2976 Hastanemızde Cemıl Aksoy ısımlı çok 1yı eğıtım gormuş ve son derece yetpneklı bir operator albay vardı Sert görunuşlu ve yapısı dolayısıyla insanlara tepeden bakar gıbıydı Korıdorlarda dolaşırken herkes ondan çekınlr ve ona gorunmemeye çalışırdı Ameliyathaneye gırışı çok gosterışlı ıdı Bu nedenle ona 'Guneşın Oğlu derlerdı Tersanedekı muhendıs bir albayla bırlıkte altmışlı yıllarda kalp akcığer pompası yapmışlardı Bu pompa ıle Turkıye de ılk kez deney hayvanların da açık kalp amelıyatı rahmetlı Cemıl Bey tarafından yapılmıştı Deney yaptığı kopeklerı hastanenın bahçesınde ufak kulubelerde banndırıyordu Her çalışkan ınsanın sevenlerı kadar sevmeyenlerı de olduğu glbı Cemıl Beyden de hoşlanmayanlar vardı Yıllık ıznını yurt dışında geçırdı ğı bir zamanı fırsat bılıp, hayvanların va kıtlı vakıtsız havlayarak hastaları rahatsız ettığı gerekçesıyle kopek kulubelerı yıktı Çıkartılan kıst. onun ıstedığı gıbı Istanbul Unıversıtesı Tıp Fakultesı Patolojı Kursusune goturdum Sonuç Benıgn Plevral Mezotelyoma olarak geldı Bu hastalığı ılk kez duymuştum O akşam elımde bulunan kıtaplardan mezotelyoma ıle ılglll ne kadar yazı varsa hepsını okudum Hastalık akcığer zarının 1yi tabıatlı bir uru ıdı Mezotelyomaların kotu huylu olanları da varmış Bunlar asbest (amyant) denılen lıfsel yaptdakı mıneralın solunmasına bağlı ımış Mezotelyomaların bir kısmı kan şekerım duşuren bir hormon salgılayarak bızım hastamızdakı gıbı psıkıyatrık bozukluklara neden olabılıyordu Tumor çıkarıldığı takdırde kan şekerındekı anı du şuşler ortadan kalktığı ıçın psıkıyatrık bozukluklar duzelıyormuş Ertesı gun patolojı raporunu Cemıl Beye ılettim Hayret ettı ve Farkındaysan amelıyatta bunun hıdatık kıst olmadığını sana soylemıştım Talıhsız bir çocukmuş Onu tekrar ameliyat edıp sol akcığerın tamamını çıkaracagım dedı Cemıl ağabey buna gerek yok Çocukta lyı tabıatlı mezotelyoma olduğu ıçın pek tekrarlamazmış Ayrıca bendekı bir yazıya gore tyı tabıattakı mezotelyomalar bazen ınsulın benzerı bir hormon salgılayarak kan şekerınde anı duşuşlere yol açarlarmış Bu durum tıpkı bızım A D de olduğu gıbı delırme nobetlerı de yaparmış dedım ' Çok ılgınç1 Ilk kez duyuyorum Mezotelomaların hepsinın kotu olduğunu sanırdım' şeklinde karşılık verdı Balıkesırlı bu ılgınç hastam sayesınde mezotelyomaların ne olduğunu ögren Asbest ıle çalışmalarımız 1973 yılında boyle başladı Bu çalışmalar sonunda çok nadır bir kanser turu ve aynı zamanda asbest ışçılerının meslek hastalığı olan mezotelyomaların Iç Anadolu koyle rınde yaygın olduğunu ortaya çıkardık Hastalar arasında Eskışehır'li H Ç ısimlı hastayı unutamam Sağ akcığer boşluğunun tumu su ile doluydu Hastalığının nedenın saptamak amacıyla dahılıye servısı ne yatırdık Ertesı gun servıs hemşıresı benı telefonla rayarak Aşkolsun Izzet Bey her şey 1bıttı de servise dansoz yatırma mı kaldı dıyerek sıtem ettı Hangı hastadan bahsedıyorsun? Ben dansoz falan yatırmadım' dedım Eskışehır'den gelen H Ç den bahsedıyorum Ayol ka dın çırılçıplak soyundu Koğuşta gobek atıyor Butun hastalar kadın erkek onu seyredıyor Inanmazsanız kendı gdzunuzle gorun dıyerek feryadına devam etti Hemen servise çıktım Hemşıre doğru soyluyordu Bırden Balıkesırlı A D Ak lıma geldı Derhal kan orneğı alıp şeker duzeyı bakılmasını ıstedım ve hastaya damardan şekerlı sıvı verılmesını oner dım Çok kısa zamanda duzeldı Zavallı yaptığının farkında değıldı Kan şeker duzeyının çok duşuk gelmesı bıze mezotelyoma tanısını koydurdu 'Mezotelyoma Akcığerler ve karın organ larını örten zarların kanserıdır ölumcul bir hastalık olup akcığer veya karında su toplan masıyla karakterızedır Nadıren kan şekerını duşuren ınsulın benzerı hormon salınmasınd yol açarlar Mezotelyomalar Turkıye de en sık rastlanan kanser turlerlndendır " Anadolu da hayvancılıkla gecınen koy lerde sık gorulen kopeklerın bağırsaklarında bulunan bir parazıtın Insanlarda yaptığı bir hastalıktır en çok karacığer ve akcığerde bu lunur (*) Prof. Dr Izzettin Banş, Hacettepe Üniver&ıtesi Tıp Fakultesı Goğus Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanıdır Türkiye'de mezotelyoma konusunda yaptığı araştırmaları bir çok uluslararası dergıde yayınlandı ve retere edildi. İzzettın Barış bu çalıtmalarından ötürü 1989 Sedat Sımavi Sağlıködulunüaldı.