Katalog

BİLİM KÜLTÜR PSİKİYATRİ Bypass ameliyatına gerek var mı? Amerikalı bir doktor kalbi, bypass gerektirmeyen yeni bir yöntem üzerinde çalışıyor. Vehbi Bclgil £ kıncı Dunya Savaşı sonrasında Tıp'ta • en onemlı buluş ' kalp naklı" oldu Gu' ney Afrıkalı Dr Chrıstıan Bernard 3 Aralık 1967'de boyle bir amelıyatı gerçekleştirdı Hasta, değıştırılen kalbı ıle 1,5 yıl yaşadı Olay, dunyada buyuk ılgi uyandırdı Oemek, en dokunulmaz organ sanılan kalp, en akla gelmedık bir yolla değıştırılebılıyordu Demek ınsanoğlu, artık, ıstedığını yıyıp ıçebılecek, buna uymayan kalbını yenıleyebılecektı Ancak, Tıp, şımdı yenı bir olayla karşılaşmıştı 'Vucut atması önemsız bir sıyrıktan gıren bir mıkrobu vucut nasıl duşman gozu ıle görup yok etmeye çalışıyorsa goğsun ortasına oturtulmuş yumruk buyukluğundekı yabancı kalbı de duşman sayıp ışlemez hale getırmeye çalışıyordu Yapılacak şey, vucudun savunma gucunu sıfıra ındırmek, yanı, etkısızlestırmektı O zaman da, vucut, en onemsız mıkropları bıle yenemez duruma duşuyordu Bu aksaklığa once doku uyuşumlu bir kalbın takılması •,' ıle, sonra da yapay bir kalp ıle * çare bulunmaya çalışıldı Ba .. . . • ><v şarı kazanılamadı v Yenı bir yontem bulunmalı ıdı Kalp hastalığının çeşıdı v çoktu ıncelemeler, kalbe kan goturen damarların dolup çalışamaz hale gelmesının bunlardan bırı olduğunu ortaya koydu Damarları katı yağlarla sıgara dolduruyordu genellıkie Bu nasıl onlenebılırdı? Ikı yol düşunuldu 1) Oolan damarın . tıkalı kısmını bırakıp dolu olmayan alt kısmını ust kısma yarı bir damarla bağlamak, 2) Vucut atmasına karşı hastasının damarlarını kullanmak Ve bu yapıldı Bugun, butun dunyada ' bypass" adı verılen bu yontem buyuk çapta uygulanıyor Ancak, bunun da sakıncaları kısa surede ortaya çıkmaya başladı Tehlıke ve pahalılık Yöntemın en ufak bir yanlışa musaadesı yoktu Fiyatı da yuzlerce mılyon dolayında ıdı Bu kadar parayı fakır halk veremezdı Boylece, bypass, bir anda, zengın hastalığı olup çıktı bypass ı gerektıren hastalık "perhız" ıle ortadan kaldırılabılırdı Bunun ıçın, hastanın beslenmo şeklını değıştırmelı ıdı en başta Hasta kafeını, yağı, yağlı peynırı yumurta sarısını, sıgarayı bırakmalı sadece meyve, sebze, yumurtanın beyazı, yağsız yoğurt, yağsız sut tahıl ve un urunlerı ıle beslenmelı ıdı Alkol ve şeker az mıktarda alınmalı ıdı Tuz, sadece yuksek tansıyonlara yasaklanmalı ıdı tapta topladı ve 24 95 dolara satışa sundu Şu ad atında "Dr. Ornlcsh's Program for Reverslng Heart Disease" (Kalp Hastalığını Gerıletme Yolunda Dr Ornıcsh ın Programı) Kıtap Amerıkan ın en cıddı yapıtlarını yayımlayan Radom Houre Inc tarafından yayımlandı Adresı şudur 201 E 50 st New York, N Y 10022 USA Bu yazıyı okurlarımın duşuncelerine sunuyorum Amacım, "Işte bakın her yey olmuş bıtmış bypass gıbı pahalı ve tehlıkelı bir hastahktan kurtulduk mesajını vermek ıçın yazmıyorum Fıkrın kabulu ıçın daha çok çalışmalar gerekecek Buraya, unlu dın adamı BUDA nın şu sozunu aldım "Akla uygun olmayan hlçblr şeyl kabul etmoyln. Ama, hiçbır şeyi, iyice incelemeden, akla aykırı dlye reddetmeyln." Kıtap etkısını hemen gosterdı Bılım adamlarına, yenı buluşçulara para yardımı yapan kuruluşlar keselerının ağzını açmaya basladılar Tıp dunyasında buyuk merak uyanmıştı Sırf perhizle damarların dolması onlenebılır veya hıç olmazsa, zararsızlaştırılabılır mıydı? Harvard Unıversıtesı Tıp Fakultesı "önleyıcı Tıp (Preventıve Medıcıne) bolumu eskı başkanı Dr Alexander Leaf şoyle demış "Boyle bir hastalığın, en ılerı aşamasında bıle beslenme tarzını değıştırerek onlenebileceği cıddi bir deney le ortaya konmuştur Bu bir donum noktasıdır" Doktor Ornıchs e evvelce pek yuz vermeyen Amerıkan Kalp, Akcığer ve Kan Enstıtusu" (NHLBI) buyuk çapta yardımlara başlamış Doktorun lyıletım grubundakı hastalarda, genellıkie % 91 dolayında lyıleşme gorulmuş Bunlardan, 76 yaşındakı VVerner evvelce göğus ağrısından traş bıle olamazken, deneme lyıletım çalışmalarının daha ılk haftalarında, durumunda buyuk farklılıklar olduğunu soylemış, şunu da eklemış "Şımdı gunde 45 saat yuruyebılıyorum Evvelce gunde en az 2025 kalp hapı almadan ış yapamazken şımdı gun aşırı bir bebe aspirinl' ıle yetınebılıyorum " Şizofreni tedayisinde yenilik merıkan kımyagerler bılınen ılaç ların yan etkılerını zayıflatarak şı zofrenı belırtılerının tedavısınde kullanılacak yenı bir madde urettıler HP 236 adı verılen yenı bıleşık ılerıde klozapın ılacının yerını alabılır New Jersey dekı Somervılle HoechtRoussel Farmasötık Maddeler Araştırmalar Bölumu nde gorevlı Nıcholas Hrıb ve meslektaşları HP 236 yı şızofrenldekı alıcı modellerıne dayanarak hazırladılar Hrıp HP 236 nın klınık değerlendırılmesının surduğunu standart zehırlılık testlerının kesın sonuca ulaşmadığını bıldırdı Şizofreni dunyada 18 mılyon kışıyı etkıleyen bir psıkolojık bozukluk Yaygın olarak "kışıhk bolunmesı denıyor ama aslında şızofrenı bundan çok daha karmaşık Doktorlar parçalanmış ya da harap edılmış kışıhk" tanımlamalarını kullanıyorlar 1899'da Heıdelberg Unıversıtesı nde gorevlı olan Emıl Kraepelın şızofrenının belırtılerını ıkı grupta topladı pozıtıf ve negatıf belırtıler Pozıtıf belırtıler, (sonra I tur şizofreni dıye adlandırıldı) kuruntuları sanrıları (çoğunlukia sesler) ve kışının gunluk yaşamla bağını zayıflatan temel duşunce bozukluklarını ıçerır Hastaların bırçoğunda gorulen konuşma zayıflığı, ısteksızlık, hareket&ızlık ve toplumdan kaçış gıbı bazı belırtıler negatıf (II tur) behrtılerdır 1960'larda pozltif belirtilerin tedavısinde kullanılmak uzere fenotıazın ve butriofenon glbı psıkoaktıf ve noroleptık ilaçlar uretılmıştı, ancak negatıf belırtıler gozonunde bulundurulmamıştı Bu nedenle, pozıtıf belirtilerin az, negatıf belirtilerin çok gozlemlendığı hastalarda başarılı sonuçlar alınamamıştı Sonuç: A Deneyler Doktor, ıddıasının doğruluğunu kanıtlamak ıçın deneyler yapmalı ıdi Bunun ıçın para lazımdı Hemen yardım vakıflarına başvurdu Fakat, kımse boyle bir ıs ıçın para vermıyordu Doktor oradan buradan topladığı yardımlarla kolları sıvadı llk ış olarak ıkı grup seçtı Damarları dolanlardan bir grup, bir de karşılaştırma grubu Bunlar, doktorun onerılerıne gore yıyıp ıçecekler, yaşayacaklardı Damar değiştirme v.; \ Başka türlü düşünenler Evet, bypass, tehlıkesıne rağmen lyı bir yontemdı Fakat, başka bir yol daha duşunulemez mı ıdı? Amelıyatsız lyıletım gıbı bir yontem'' Bobrek amelıyatları da evvelce çok tehlıkelı ıdı Ama bobrek taşlarının amelıyatsız kırılıp dışarı çıkarılması yontemı bulunmuştu Prostatta da kesıp bıçmeye gerek kalmamıştı Kamıstan sokulan bir mıl uru ıçerde kesıyor parça parça dışarı alıyordu Kalpte de böyle bir yol bulunamaz mı ıdı 7 Amerikalı genç doktor Ornıcsh boyle bir yolun olduğu kanısında ıdı Ona gore, Her ıki gruptakıler yukarıdakı perhıze uyacak, her gun en az yarım saat yuruyuş yapacaklardı Kalp hastalıklarında ruhsal durumun da buyuk etkı yaptığına ınanan doktor, hastalarının heyecansız, uzuntusuz yaşamalarını, rastgele şeyleri kendilerıne dert edınmemelerını de ıstiyordu Dahası var Dr Ornıcsh, hastalarına etı, tavuğu ve balığı da yasaklamıştı Hastalar grubunda 28 kışı vardı Karşılaştırma grubunda 20 kışı Toplam 48 Hastaların yaşı 41 ıle 71 arasında ıdı Hastalar ozelhkle "çok hasta" olanlardan seçılmıştı Içlerınden beşı kadındı Her ıkı gruptakıler de neler yıyıp ıçtıklerını gunu gunune dettere yazacaklardı Ve oyle yapıldı Deney bir yıl surdü Hastalar grubundan 6'sı deneyı yarıda bıraktı 22'sınde damar tıkanıklığı buyuk çapta azalmıştı Uç kışıde değışıklık olmadı Yanı bunlarda ne lyıleşme, ne kotuleşme goruldu Yalnız bir hasta daha da kotu oldu Dr Ornıcsh bunun, programı yarıda bıraktığını soylemıştır Doktor, aeneyden aldığı sonucu bir kı Onemli bir nokta Yuz yıl kadar once ömur ortalaması3050 dolayında ıdi Tıptakı gelişmeler sonucu sayı hemen hemen ıki katına çıkabılırdı Yaşamına dıkkat eden bırçok kişının 90'a kadar yaşabıldığını televizyonlarımızdan oğreniyoruz Istiklal Savaşı gazılerımiz gibl Şunu önemle belırtmek ıstıyorum Insanların çoğu vucutlarını duşman gozu Ile gırıp bir savaşıma gırıyor onunla Tıkabasa yemek, gece gunduz ıçmek, sıgaranın bırın sondurup bırını yakmak, geç saatlere kadar uyanık kalmak, sureklı kumar heyecanına kendını kaptırmak, kalpı gereksız yormak, bol bol yağlı şeyler yemek gıbı Spor streslerı de caba Birçok kımse maç seyrederken aşırı taşkınlıklar gostermeye kendılerını adeta zorluyorlar Çok onemlı maçlarda gunlerce onceden yatak ve yorganla stat onunde kuyruğa gırmek delılığın ta kendısı Bu kadar yorgunluklara vucut yınde lyı dayanıyor Bazı psıkoaktıf ılaçların hastaların % 20'sının ustunde ağır yan etkıler gosterdıklerı bılınıyor Atıpık bu ılaçların kontrol edılemeyen şıddetlı tıtremelerın gorulduğu parkınson hastalığının belırtılerıne benzeyen "ekstrapıramıdal" denen yan etkılerı var Tıpık antıpsıkotık tlaçların kullanıldığı tedavılerden sonraysa ıstemdışı kas kasılmaları (dystonıa) ve hareketsız kalamama (akathısıa) gıbı başka yan etkıler goruluyor Hrıb ve ekıbı atıpık ve ekstrapıramıdal yan etkılerı olmayan bıleşıkler araştırıyorlardı Onaylanan tek atıpık ılaç olan klozapın ıse oldurucu bıle olabılen agranuloktıs (ıng agranulocytosıs) adı verılen ve hastaların % 12'sınde akyu var tuketımıne neden olan bir hastalığa yol açıyor Beynın bazı kısımlarında noronların onlerının kapatılmasının parkınson has talığına benzer başka ektrapıramıdal belırtilere neden olduğu da bılınıyor Çevlrl: n.t. (New Scıentıst 12 Ekım 1992) 29613