Katalog

GERİYE BAKIŞ DÜŞÜN BUL ARMAĞANLI BULMACA Anafilaksi: Aşırı duyarlık tepkisi Doksan yıl önce 1902'de Fransız fizyolojı bilgıni Charles Robert Richet (18501935) çok küçük dozda verilen ve hayvanlarda yalnızca geçıci zehirlenme belirtileri yaratan maddelerin birkaç hafta sonra daha küçük dozda bile uygulansa hayvanı öldürecek kadar güçlü bir şok tablosuna yol açtığını gozlemlemişti. Bu olayı çeşıtlı hayvanlar üzerinde deneyen Richet, antijen özelliği taşıyan herhangi bir protein, ılaç ya da mikrobun ilk alınışında vucutta belli bir duyarlık yaratarak antıkor oluşumuna neden olduğunu, aynı madde çok daha düşuk dozda ikıncı defa verıldığinde ise bazen ölümle sonuçlanan çok şiddetli bir antijen antikor reaksiyonun geliştiğini açıkladı Richet, bu olguyu Yunanca'da "korumaya veya koruyucuya karşı" anlamına gelen "anafilaksi" terimiyle adlandırdı. 1890da Behrıng ve Kitasato, difteri bakterılerinin zehirleyici (toksik) etkisini giderecek antıtoksınlerı ıçeren ve bu hastalığa karşı bağışıklık yaratan bir serum üreterek bazı bulaşıcı hastalıkların koruyucu serumla önlenebileceğini göstermişlerdi. Ancak ilk yıllarda uzun aralarla birkaç kez uygulanan koruyucu difteri serumunun deney hayvanlarında allerjık reaksiyonlara bağlı ağır şoklar sonucunda ölüme yol açtığı gözlenmiş ve aşının uygulanması sakıncalı görülmüştü. 1900'de Paul Portier ile birlikte bu konuya eğilen Robert Richet, Portekiz kıyılarında yaşayan bir denizanası türünün zehirli kapsüllerinden aldığı özütü köpeklere şırınga ederek hayvanlarda ortaya çıkabilecek aşırı duyarlık belırtilerıni ve anafilaksi olayını ıncelemeye başladı. Anafilaksi, değişik şiddetlerde tüm hayvanlarda ve insanda görülen bir aşırı duyarlık reaksiyonudur Sıçanların tümüyle, tavşanların orta derecede dirençli olduğu anafilaksi, insanda seyrek olan antiserum, antibiyotik enjeksiyonu, an sokması gıbi olaylardan sonra ortaya çıkabılır. Belırtileri deride ve dılde kaşıntı, kızarıklık, bronşlarda daralma sonucunda solunum güçlüğü, kan basıncında ani düşme, dolaşım bozukluğu sonucu gelişen şok tablosu ve bilinç kaybıdır Daha hafif tepkilerde, tüm vücutta yaygın döküntu ve çoğunlukla şiddetli başağrısı gorülür. Belırtıler başlar başlamaz birkaç dakıka ıçınde adrenalın enjeksiyonu, antihistaminıkler, kortızon gibi ilaçlarla reaksiyonun ilerlemesi önlenirse hastanın yaşamı kurtarılabilir Anafilaksini mekanızması muhtemelen hücre yüzeyinde gerçekleşen antikorantijen reaksiyonu sonucunda hücrelerden histamin, serotonin, bradikinın gibi damar geçirgenliği bozan maddelerin salınmasıdır Bu maddeler anfilaksi belirtilerıne neden olurlar Richet, anafilaksiden metapsişik olaylara kadar pek çok konuyla ılgilenmış, ayrıca şıirler, hıkâyeler ve sahne oyunları yazmış çok yonlu bir bilim adamıdır Canlılarda vücut ısısını ayarlayan mekanizmalar, sindirim fizyolojisi, saman nezlesı, astım, solunum, açlık sorunu, tuberküloz ve beslenmenın ilişkisi, epilepsinin potasyum bromür ile tedavisi, kas ve sinir fizyolojisi gibi konularda değerli araştırmalar yapmıştır. 1890'da kuş tüberkülozuna karşı büyuk bir dırenç gösteren köpeklere bu hastalığın basillerini aşılayarak çok duyarlı oldukları ınsan tüberkulozuna karşı bağışıklık yaratmıştır Richet, anafilaksiyle ilgili çalışması sonucunda 1913'te tıp ve fizyoloji dalında Nobel ödülü, 1926'da Legion D'Honneur nişanı almıştır. Sayıların buyusu Dostlarımı çağırdığım partıye unlu matematikçı Prof Karekok'u de davet ettım Başka bir davetlı, profesore "sayılar sızı neden bu kadar buyuluyor" dıye sordu Profesör Karekok de onu "Benı asıl buyuleyen şey sayılar değıl, ınsanların tarıh boyunca sayılara yukledıklerı anlamlar" dıyerek engın bılgısını bir kez daha gosterdı "Bıldığınız gıbı gızemlı veya buyulu anlamları olan sayılar vardır Mesela uç sayısı tumluğu sımgeler Uç buyuk melek, doğunun uç bılgesı, kutsal uçlu gıbı Hınt Tanrısı Sıva'mn üç gozu vardır Tanrı Poseıdon'un çatal mızrağı uç dışlıdlr Mitolojıde uç guzellerden soz edilır Yedı sayısı da sımgesel anlamlarla yuklüdur Bir haftada yedı gun vardır Pamuk Prenses'ın cucelerı yedi tanedir, yazın en sıcak yedı gunu "yedı yanarlar" olarak bılınır. Yahudılerın sımgesı yedı kollu şamdandır Tanrı Pan'ın flutu yedı delıklıdir. Antıkçağ Yunanlılarının yedı bılgesı vardır Yedı Uyurlar efsanevı mağazalarında uyurlar..." Prof. Karekok, ıçkısınden bir yudum aldıktan sonra anlatmaya devam ertı "Uğursuzluk sayısı 13den hıç soz etmek ıstemıyorum Kırk sayısı sık karşımıza çıkar Masal duğunlerı kırk gun kırk gece surer Paskalya ile Isa'nın goğe yukselışı arasında kırk gun vardır Musa Peygamber, halkını Mısır'dan kutsal topraklara kırk gunde getırmıştır On ıkı sayı da ılgınçtır On ıkı sayısı ıkı, uç .dort ve altı ile bolunebılır Hırıstıyanlıkta on ıkı havarı vardır Burçlar on ıkı tanedir Bir gunde 2 tane on ıkı saat, bir yılda on ıkı ay vardır On ıkı parça, bir duzıne, on iki duzıne btr gros eder Hatta ıngıltere'de ondalık sayı sıstemını bırakıp onun yerıne onıkilik sayı sıstemını geçırmek ısteyen bir kulup var " Prof Karekok lafı daha lazla uzatmadan cebınden bir banknot çıkardı, banknotun serı numarasını gostererek "Bu numara, tum basamaklarındakı rakamları farklı olan ve on ıkıye kalansız bolunen en buyuk sayıdır" dedı Banknotun uzerındekı serı numarasını bulabılır mısınız'' za "Gün Dağların Ardında" kıtabım armağan edıyoruz Bılmeceyı doğru olarak çozen 20 okurumu Çözümler ve kazananlar Son rakamı söyler misinlz Yamt 1!= ,2! = 2,3! = 6,41 = 24,51 = 120. 5'in faktoriyeli O'la sona erıyor, çunku 2 ve 5 faktörlerine sahip ve bu nedenle 10'ın katları oluyor Aynı nedenlerden ötürü 5ten büyük bütün sayıların faktoriyelleri O'la sona eriyor Aranan son rakamı bulabilmek için 4den büyük bütün sayıların (aktoriyellerini bir kenara bırakabiliriz. Böylece 3 sayısını buluyoruz Son rakamı söyler misiniz? sorusunu doğru yanıtlayarak, Genç Erkekler ve Cinsel Sorunları kitabını kazanmayı hak eden okurlarımız: özgürErtunç Kocaelı, özgür Beşer Aydın, Nuran KesklnSakarya, Bahar Koçdemlr Manısa, özgür özakın Izmır, Sevdlcem Üstün Istanbul, Necla MönürAdana, Aslıhan Sayaş Konya, Esin KınAnkara, Fatma Tınaztepell Aydın, Egemen Izcilzmır, Zühtü özdemirIsparta, Aydın Uysal Manısa, Paşa Mustafa Ansoy Istanbul, UğurOemlrelIstanbul, Erdem Oflu Sakarya, Ayhan AyteşAnkara, HayrlBozEdirne, Cem kamatı Ankara, Celal Salta Ankara 28915