Katalog

TARTIŞMA HAFTANIN GÜNDEMİ Bilimsel araştırmada açıklık Bilim bilim için mi, yoksa toplum için mi? Bilimsel araştırma, fantastik, soyut, hobi uğraşılar mı? Sülcyman Çelik* S ayın Doç Dr Ayşe Erzan Bılım Teknık'ın 248 sayısında yayımlanan yazısında, gızlılıği gerektırcn araştırma projelerının unıversitelerde yapılmasına karşı olduğunu bıldırmektedır Yazının tamamı okunduğunda sayın yazarın, gızlılıği olmayan kamu veya ozel sektore aıt projeler uzerinde araştırma yapılmasma da pek sıcak bakmadığı anlaşılmaktadır öncelikle "bilim klmln Içlndlr?" sorusuna açıklık getırmek gerekıı Bilim bilim araştırma, toplumdan kopuk, fıldışı kulelırnde yaşayan unıversıte hocalarının, kendı aralarında yaptıkları ve kendı aralarında tartıştıkları bır takım fantastik, soyut, hobı tarzında uğraşılar mıtlır'? Yoksa toplumu kalkındırmak, daha ıleriye, daha guzele goturmek amacını guden çalışmalar mı olmalıdır'? Kuşkusuz bilim toplum ıçındır Bilimsel araştırma yapmaktakı amaç da toplumsal kalkınmayı sağlamak olmalıdır Universıtelerı toplumsal kalkınmanın lokomotıfı gorevını ustlenmemış hıçbir ulke kalkınamamıştır "Hayatta en hakıkı murşıt bilimdır" denılırken kastedılen budur Eğer, ünıversıteler lokomotıf gorevıni ustlenmez ıse mıllet başka murşıtlerın peşıne takılır Onlar da hıçbir zaman kalkınmaya goturmezler Ayrıca, gıderlerı mıllet tarafından karşılanan devlet üniversıtelerının fantazilerle uğraşmaya hıç hakları yoktur Sayın yazar yazısında, "sonuçları açıkİçin ml, yoksa toplum için mldlr? Bilimsel mız bu projeleri ilgili kuruluş yabancı unıversitelerde yaptırırsakı böyle bır çok araştırma yurtdışında yaptınlmaktadırbıraz ayıp olmaz mı? O zaman halkımız "ışe yarar araştırmaları gavurlar yapıyor, bızim üniversıtelerımızde de hocalar akademik unvan kazanmak ya da kendllerını tatmın etmek için laf olsun turunden araştırmalar yapıyorlar" derse, haksızsınız dıyebıhr mıyız? Bu durumda bılım nasıl popüler olur? Saytn yazarın da belirttiğı, bilımin batıdakı popülerHeslnı bızde de Razanabılmesı ıçın halkın yararlanacağı somut ürünler vermesı gerekır Yazıda sözu edılen teleskop bunun en guzel orneğı Halk gorecek, eliyle tutacak, yaşamına bır renk kattığını veya rahathk getirdığını kavrayacak kı populer olsun * Prof. Dr. Süleyman Çellk, Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Tıp FaküHesi. lanamaz ve böylece ortak bilgi ve leknik birlklminin parçası olmayacak herhangl sanayi ya da savunma projesinln, kamu kaynakları lle yaşayan kurumlarda yiirütülmesi, onların tüm donanımındar ve att yapı hlzmetlerlnden yararlanması çellşkili blr durumdur" demektedır Çelışkının nerede olduğunu anlayamadım Savunma bır kamu hızmetı değıl mı? Kumu hızmetlerının kamu kaynakları ıle yapılması değıl, yapılmaması çelışkılıdır Kı boyle projelerın fınansmanı genellıkle ünıversıte butçesınden değıl, ılgılı kurum tarafından karşılanır Savunma araştırmalarının unıversitelerde değıl, özel olarak kurulacak askerı araştırma laboratuvarlarında yapılması guvenlık yönunden bır sakınca yoksakaynak ısrafından başka bır şey değıldır Sayın yazarın da belırttığı gıbı ünıversıteler, butun dunyada savunma kamu veya özel sektore aıt, her alanda ortak araştırma yaparlar Topluma bır yarar sağlayacak projeler yerıne kalkınmış ulkelerın bıle luks kabul ettıklerı soyut bilimsel araştırmalar yapmak bızım ıçın elbette hepten lukstur Ustelık bızım yapmaktan kaçınacağı Bır yaşına kadar olan bebeklerın genellıkle yuzustu uyumaya bırakılmamaları ıstenıyor Sırt ustu uyumada ıse, anı bebek ölumü tehlıkesinın daha az olduğu belirtıliyor Son yıllarda bu konuda yapılan araştırmalarda bu ortak noktalara varıldı Anı bebek otumlerı üzerınde uzmanlar uzun suredır tartışmakta Uzerinde durulan ölum nedenlerı arasında enfeksıyonlar, beslenme şeklı ve pasıf sıgara ıçımı gıbı bır dızı sorun bulunuyor Sut bebeklerının geleneksel olarak sırtustu yatırıldığı ulkelerde, anı bebek ölumlerının daha az olduğu belirtıliyor Batı ulkelerlnde ise 1970' lı yıllarda bebeklerın karın ustu/yuz ustu yatırılması onerılmıştı Bunun uzerıne anı bebek ölumlerının arttığı gozlendı Ingıltere, Yenıı Zelanda ve Hollanda'da bebekler, olumler üzerıne yenıden sırt ustu yatırılmaya başlanınca, anı bebek ölumlerınde azalma göruldü Yüz ustu yatırılan bebeklerın gecelerı uyku sırasında ağzının yastık veya örtu , ıle kapanma tehlıkesı ıle karşı karşıya ' kalmakta Bazı bebekler, kendılerini bu zor durumdan kurtaracak kadar guçlu olmuyor özellikle yumuşak bır yastık uzerinde uyuyorlarsa, boğulmaları daha kolay oluyor Tabı en tehlıkelısı, bebeğın nefes yollarında bır ıltıhaplanma olması Bu ıltıhaplanma da bebeklerde ani olumlere neden olabiliyor ( z/NUW) Bebekler nasıl yatırılmalı? Ani bebek ölümlepi iraştırma laboratuvarlarında keşfedilip sanayicinin, halkın hrmetine sunulan her yeni ürün, her yenı madde çevre dostu değıldır. Plustık maddeler ve son yılların harika kullanışlı maddelerınden PVC sözgelimi ivı ve kotu yanları olan maddeler arasındadır. PVC'ye çevre orgutlerı dunyada savaş açmış durumdadır. Almanya'nın Jülieh Araştırma Merkczı, atom araştırmalarından bugün çevre araştırmaları merkezine dönüştürülmustür. Çünkü gimümüzde çevre araştırmaları birinci derecede önemli bilim konularmdan biri olmuştur. Plustik, P VC gibi maddeler yeniden değerlendirme yakılmma sureçlerınde önemli çevre sorunları yaratıyor Julıch Araştırma Merkezı'nden, madde sislemleri grubunun yöneticısı Dr.Helmut Kollmann, PVC konusunda yaptıkları araştırmalar sonucu, PVC nın taşıdığı sağlık riskleri nedeniyle bazı alanlarda kullanılmasımn yasaklanmasından yana görüş bildirmektedır. PVC büyük ekonomik önemı vardır, kullanılması kaçınılmaz gözükmektedir, ancak uzun vadeli sorunlar yaratacaktır. Çöpterin yakılmasında, PVC sağlık için çok tehlikeli Dioksm gazı oluşturuyor. Çöp yakımında masrafları çoktur, hatta Alman hükümeti çevre kurumu yetkılılerine gore, üretımı kadar pahulı oluvor. Ayrıca PVC ıçınde, maddeyı yumuşatmakjelastıkıyet kazandırmak için kullanılan katkı maddelerının kanser kuşkulu. ama sağlığa zararlı oldukları hiliniyor. Kollmann şöyle diyor' "Folyelerde ve ambalajlamada PVC'den lamamen vazgeçmeyi önerivoruz. Bu maddeler ın en azından yüzde 20' sinin verine daha az sorunlu maddeler kullanmak mümkun.. " (Bıld der Wıssenschaf 9. 1990) Çevre konusunda bugünkü bakış, uzun vadeli düşünmeyı hedeflemektedır. Gimümüzde henuz PVC büyük sorıın olmayabilir, ama yarııı, 5, 10. 20 yıl sonra, 50 yıl sonra yarataeağı sorunlar önemlidir. Bugünkü kullanımı, rahatlığı, getirdıği kazanç vb lyidır ama yarın toplumun sırtına bındıreceğı yük, altından kimsenin kalkamayacağı boyutlarda olahilir. Bu bakışa, ticaret yapanın sahip olmasını bekleyemeyız. Ama toplumun çeşitli kurumları, devleti, hükümeti, dernekleri, bilim ve araştırma kurumları yarını düşünme, kurma, örgütlemc vb. için vardırlar. Pek sevılmeyen, sağlık veva başka yönlerden tehlikeli görulen her şeyı denetım altına almak, yaptırımlar getirmek zorundadır, toplum. Bılım de yeni ve daha tehlıkesız maddeler yaratmak veya olanı çevreye dost kılmak için vardır, bu açıdan bakıldığında. Bır ıki ornek Bır kez fırlattldıktan sonra kullanılmayan uzay araçları çok pahalı geldığı ıçın, onların üretımınden vazgeçildi. Bu bilimegetirılen bır "yaptırımdı" Bılım adamları da uzaya dejalarca çıkıp gelen uzay mekiklerinı ınşa ettıler. İnsan ve çevre sağlığı K,ın tehlikeli görülen plastikler için de bugün avnı şey geçerlıdır. Dünvada gıderek artan bır sınırluma ve denetim getırılmektedır, bu maddelere. Araştırma lahoratuvarları, plastiğin yerıne yenilenebılir, tehlikesiz maddeler gelıştırmektedır. Bunların ılk oncülcri de pı\ asaya çıkmıştır. Mısırdan plastık vb gibi. Artık günümüz toplumları, günümüz ınsanları yurına bakıvorlar.. Gelecek cumarlesi, yenilenmış, doyurucu, yenı bır Bılım Teknık dergısinde buluşmak üzere, iyi bir hafta dılerız. A O K U R D A N BİZE "Fotoğrafları diğer maddelerin üzerine basmak istiyorum" Cumhunyet Bılım Teknık 11 Ocak 1992 tanhlı 252 sayısının 4 sayfasında Gulşat Aygen'ın çevirısı çok ılgınç, bızım uğraştmızla da bır parallellığı var Kuşe kâğıdına, ofset kâğıdına, porselene, plastığe, renklı fotoğraf kâğıdının ozellıklerını kazandırmak ıstıyoruz Bu malzemelerın yuzeylerini "formullerını ve ışlem sırasım" bılmedığımız kımyasal kaplamalarla kaplamak ıstıyoruz Çok araştırmama rağmen hıçbir yere varamadık bır yayına kavuşamadık Bu konu uzerinde yayınlara ıhtıyacımız var Bize yardımcı olacağınız ınencıyla ılgınıze teşekkur ederım Tunca Talar Batıkent özgiır MaH. EUktrlkkent koop. 181 Sek. 142 YanlmahalleAnkara CumhuriyetBlLlMTEKNİK«No 254 ?5Ocak 1992 •Cumhunyet Matbaacılık ve Gazetecılık T A Ş •Kurucusu Yunu* Nadl • Genel Yayın Yonetmenı HasanCemal • Muessese Muduru Emine Uşaklıgll • Yazı Işlerı Muduıu OkayGonensin • Yayın Yonetmenl Ortian Bursalı • Graflk Yonetmenı Tüles Hasdemlr 2543