Katalog

TIP Ülkemiz için önemli bir sağlık sorunu oluşturan kronik böbrek yetmezliğinin çözümü için organ bağışı kampanyaları arttırılmalı. Prof. Dr.Rıfat Yalın ronik böbrek yetmezliği (KBY), kronik glomerulonefrit, pyelonefrit, ^analjezik nefropatisi, böbrek taşları, böbrek damarlarının hastalığı ve diyabetes mellitus, okzalozis gibi çeşitli metabolik hastalıklar sonucu gelişen, böbrek fonksiyonlarının ileri derecede bozulmasıyla kendini gösteren klinik bir tablodur. Yaklaşık olarak her yıl 50/1.000.000 kişide ortaya çıkan KBY'nin son döneminde hastalar, ancak peritoneal veya hemodiyaliz ile yaşamlarım sürdürebilir. Ülkemizde bilinen 17.460 son dönem böbrek hastasından sadece 3069u (% 17.5) 67 merkezdeki toplam 642 hemodiyaliz makinesinde yaşamını sürdürebilmektedir (I). 3540 yıl öncesine kadar ölümle sonuçlanan bu hastalığm, bugün için en etkin ve tektedavi yöntemi "böbreknakli'dir. llk başaıılı böbrek nakli ameliyatı 1954 yılında Joseph E Murray tarafından aynı yumurta ikizlerinde yapıldı ve böbrek 8 yıl çok iyi fonksiyon gösterdi. Son yıllarda anesteziyoloji ve reanimasyon, cerrahi teknik ve immünolojideki gelişmelerle böbrek nakli yapılacak hastaların alanı genişledi Çeşitli risk grubuna giren hastalarda, diyabetiklerde ve çocuklarda böbrek nakli başarıyla yapılmaya başladı Bugün için böbrek nakli yapılmasını engelleyen en önemli etkenler ciddi bir enfpksiyon veya malign tümörün varlığıdır. r Ulkemizde 1500 böbrek nakledildi Aorta rek naklinde en önemli sorun verici (donör) böbreğin bulunmasıdır. Başta ABD ve Ingiltere olmak üzere Batı ülkelerinde böbreklerin % 8090'ı yeni ölen kişilerden (kadavra) alınır. Kadavradan organ alınmasında en uygun zaman ise, beyin fonksiyonlarının tamamen kaybolduğu, solunum ve kan dolasjmının özel tıbbi cihazlarla sağlandığı ve "tabbsn oimdf kabul edllen" (halk arasmda bitkisel hayat adı verilen) durumlardır. Ulkemizde ise böbrek nakilleri genelde canlı yakın akrabalardan (anne, baba, kardeşler vb .), çok az bir oranda da kadavradan yapılmaktadır. Yurdumuzda 1990 yılı mayıs ayına kadar 1473 böbrek nakli ameliyatı yapılmış, bunların 1321'inde (% 88.5) canlı yakın akrabadan, 152'sinde (% 11.5) kadavradan alınan böbrekler kullanılmıştır Diğer bir deyişle, son dönem böbrek yetmezliği olan hastaların ancak % 8.4'ünde böbrek nakli ameliyatı yapılabilmiştir (1). Pekçok böbrek hastası yaşamını güç şartlarda hemodiyaliz makinesine bağlı olarak sürdürmekte, bir kısmı da bu olanaktan da yararlanma şansına sahip olamadan ölüme terk edilmektedir. Avrupa ülkelerinde de önemli derecede organ ihtiyacı vardır. Avusturya, Belçika, Almanya, Lüksemburg ve Hollanda'nın oluşturduğu "Eurotransplant" organizasmaktadır. Bu ülkeler arasmda sağlanan ışbirlıği ile alınan böbrekler en uygun hastaya takılmaktadır 1990 yılı içinde Eurotransplant da 2147 böbıyk nakli ameliyatı yapılmış ve kadavradan alınan böbreklerin 958'ı ülkeler arasmda değiştirilmiştir. Halen Eurotransplant'ın listesinde böbrek nakli için bekleyen hasta sayısı 10.000'dir Bu koşullar altında Eurotransplant kanalıyla Avrupa ülkelerinden böbrek bulmakdamümkün değildir (2). davradan organ nakli yasası"nın Böbrek naklinde sorunlar A.tliaka lnt. \ V.Renalls V.tliaka ekst. üreter Böbrek naklinde damar ve üreter n. anattomozla Foley tedır. Yenı ölen kişilerden böbrek alınmasında yeterince başarılı olunamamasının en büyük nedenleri arasmda, halkımızın eğitim ve kültür düzeyi, konu hakkında halkın, tüm sağlık personeli ve hekimlerin yeterli bilgiye sahip olmaması, kısmen dinı inançlar, gelenekler ve çevrenin tutucu baskısı gelmektedir. Böbrek naklinde cerrahi sorunların büyük bir kısmının çözülmesine karşın, hastaya takılan yenı böbreğin alıcı tarafından kabul edilmemesi "rejeksiyon" tam olarak önlenememiştir Son yıllarda transplantasyon konusunda yapılan çalışmaların odak noktasını immünolojikçalışmalar oluşturmuştur. Bugün için Azathioprine ve Prednizon (ALG ile veya ALG olmadan) klasik immünosupresif tedavi yöntemini oluştururken, Cyclosporin'in devreye girmesiyle oluşan ikili, üçlü ve dörtlü immünosupresif tedavi protokolları yaygın olarak kullanılmaktadır.. Bu dengeli immünosupresif protokol, farklı etkilere sahip maddelerin daha düşük dozda, sinerjistik antirejeksiyon etki ve daha az ilaç toksisitesi ile kullanılmasını sağlamaktadır (3). önemli bir diğer gelişmede, Tlenfosıtleri yüzey antijenlerine doğrudan etki yapan monoklonal antikorlardır. Bunların ilk serisinden "OrthocloneOKT3" 1980 yılından beri rejeksiyonun tedavisinde kuvvetli bir immünosupresif olarak kullanılmaktadır. Son yıllarda "Bredinin, Promethazine ve FK506" üzerinde yoğun çalışmalar yapılan en yeni immünosupresif ilaçlardır. Ulkemizde 1500 nakil yonunda yaklaşık 200 transplantasyon ve doku tlplendlrme laboratuvarı gorev yap Red olayı rafından yapıldı ve bugün 13 ayrı tıp merkezinde başarıyla uygulanmaktadır. Böb 1975 yılında Prof. Dr. Mehmel Haberal ta Ulkemizde ilk böbrek nakli ameliyatı özellikle FK506'nın Cyclosporine kadar etkili olduğu, karaciğer ve ince bağırsak transplantasyonlarında başarıyla kullanılabileceği bildirilmiştir. Son 15 yıl içinde, böbrek nakli öncesi kan transfüzyonunun, takılan böbreğin yaşam süresını uzattığı hakkında yaklaşık 400 deneysel ve klinik makale yayımlanmıştır Böbrek nakli öncesi kan verilmesinin etki mekanizması henüz tam açıklanamamış ise de bir yılda takılan böbreğin yaşam süresını % 20 daha fazja uzattığı kabul edilmiştir Kronik böbrek yetmezliği ülkemiz için önemli bir sağlık sorunu oluşturmaktadır. Tek, en etkin ve ekonomik tedavi yöntemi ise "böbrek nakli'dir Çok daha fazla sayıda dlyaliz merkezi, makinesi, personeli ile iyi bir organizasyonla daha fazla böbrek nakli ameliyatı yapılmasına gereksinim vardır. özellikle çok daha fazla kadavradan organ nakli yapılabilmesi için, sürekli ve yoğun kampanyalarla halkımızın ve sağlık personelinin aydınlatılması, organ bağışlarının yaygınlaştırılması gerekir. Bağışlanan kornea, kalp, karaciğer, böbrek ve pankreas gibi birçok organın, pek çok hastayı yaşama döndüreceği unutulmamalıdır. 1 Erek E ve Dalmak S: Türkiye'deki hemodiyaliz ve Iransplantasyonun bugunku durumu T Nelrolo|i Derneğl Yayınları No 2. 1990 2. Cohen B. HaaseKromwıck 6. Eurotransplant 1990Progress report. J Transplant Coordınatıon. I (I). 510,1991 3 Gruber SC. Chan GLC, Matas AJ; Immunosuppressıon ın renal transplantation Clın Transplant 5 6585,1991 Sonuç: Yurdumuzda "ka KAYNAKLAR: Donör böbrek ile alıcı arasmda arrter ve ven anastomozları çıkmasından bu yana 10 yılı aşan bir süre geçmiş olmasına rağmen, arzu edilensayıda organ temin edılememek 25310