Katalog

İNSANVE DAVRANIŞI HAFTANIN GÜNDEMİ Sağlıksız aile ve otorite Böyle aileleri "başkaları ne der" sözü yönlendirir. Doğan Cüceloğlu, Los Angeles ağlıksız aıle ıçınde yetışen kisilerın en belırgln özellığı "dış merkezh" olmalarıdır Gerçeğının sureklı ınkâr edılmesı sonucu, sağlıksız aılede çocuk kendı algılama, duygu ve duşuncelerıne guvenemez Başkalarının algılamaları, duyguları ve duşuncelerı, onun gerçeğının yerıne geçer Boylece, sağlıksız allede yetişen çocuk, dış merkezlı bır kişılık oluşturur "Başkaları ne der?" duşuncesı, davranışlarının temelınde yatan ana neden olur Zamanla kendı duygu ve duştıncelerınden gıtlıkçe kopar ve uzaklaşır Sağlıksız aılenin kokenlerınln blrçoğu, toplumun kulturunde bulunur Toplum, kendıne guvenı olmayan, davranışlarını, "başkaları ne der" duşuncesıyle belırleyen ınsanların yetışmesıne uygun bır sosyal ortam hazırlar Bu sosyal ortam Içınde sağlıksız aile kurmak, sağlıklı aıle kurmaktan daha kolay olur S Evlllikanlayışı lanırdı Yedı sene önce, anne ve babasının ısrarı sonucu. kendıslnden daha az eğıtım gor muş, zengın bır allenın oğluyla evlendırıldı Kocası mutaassıp bır aıleden geldığı ıçın, voleybol oynaması ve pıyano çalması Ayten'ın evhlığıyle son buldu Evlılığının ılk uç yılında ıkı oğlan ve peşınden bır kız çocuk doğurdu Oğretmenllk yapmaktan alakondu, butun zamanını ev Işlerıne vermesi Istendl Evllllğlnın ıkıncı yılında mıde ulserı oldu, uçuncu yılında sınır buhranları geçırmeye başladı Doktorlara kucak dolusu para dokmekten çekınmeyen kocası ve kayınpederı, onun pıyano çalmasına ve yenıden sportıf faahyetlerde bulunmasına katıyyen ızın veremeyeceklerını behrttıler Genç yaşta saçları beyazlaşmaya başlayan Ayten, "kendı ıstek ve amaçlarını bırakarak yaşamını çocuklarına hasreden" mılyonlarca anneden bırı olmaya mahkum edildı Sağlıksız aılenin en belırgın özellığı, butun soruşturma ve eleştırmelerın ustunde bır otorıtenın aıledekı herkesın yaşamını etkılemesıdir Normal koşullarda bu otorite babadır Eğer genış aıle yapısı ıçınde yaşanıyorsa, buyuk baba, yaşlı amca, dayı gıbı bır başka erkek, otorite rolunu benımsemış olabıhr Eğer aılede yaşlı erkek yoksa, ailenın gelırlnl temın eden anne, hala, teyze glbı blr kadın da, otorıteyı temsıl edebıhr Otorıte, daha oncekı yazılarda sozunu ettığımız gızlı aıle kurallannı uygulayan ve pekıştıren kışıdır Otorıteye ıtaat, hıç ıtıraz etmeden onun dedlğinl yapma, blr meziyet olarak gosterılır Kım otorıteyı en çok memnun ederse, o en değerhdır Kışının kendı duygu ve duşuncelerı, otorıtenın tasvıbını aldığı surece değerhdır, otorıtenln beğenmedlğı algılama, duygu ve duşunceler değersızdır Bu tur aıle ortamında çocuk, kendı duşunce ve duygularına guvenmemeyı oğrenır, en buyuk mezıyetın, otorite olan klşıyı memnun etme, onun beklentılerı yonunde algılama, duşunme ve duygularını değıştırme olduğunu anlar Kendı ıçı boş, dış merkezlı bırı olma yoluna gırmıştır Aşağıda anlatacağım olay, bir akrabamın arkadaşı tarafından bır arkadaş grubuna, bır erkeğın evde nasıl bır hâkımıyet kurması gerektığıne ornek olarak, gurur dyularak anla tılmıştır Anadolu kasabalarından bırınde, bır yetım kızı evlatlık olarak alan aılenin relsı, kız zamanla yetışıp gelışınce onunla ctnsel ılışkı kurmuş ve bunu bır sure kendı karısından ve çocuklarından saklayabılmıştlr Ne var kı durumdan şuphelenmeye başlayan karısı, kızını da yanına alarak, bır gun yatak odasına gıtmış ve kocasını suç ustu evlatlık kızla yakalamıştır Koca, hışımla yataktan kalkmış, yataktakı hızmetçı kıza, "Sen çık dışarı1" emrını verdıkten sonra, "Bu evde, bu olayın bır kere dahı olsa aflıza alındığını duyarsam, kara bulut gıbı uzerınıze bıner, sızı doğduğunuza pışman ederım demıştır Karısından ve kızından özür dllemek, özellikle, hamısı olarak yanına aldığı kımsesız kızı n yaşamını omru boyunca zehırlemek, "aıle otorıtesı'nın üzerinde duracağı onemlı yönler değlldır Onun Istedığı zaman, ıstedığını yapmaya hakkı vardır Bu hakkı soruşturan, eleştıren, ya da elınden almaya kalkan olursa, "kara bulut gıbı uzerlerıne bıner ve onları analarından doğduklarına pışman eder" Otorite haksız ya da haklı, akıllı ya da akılsız, ahlaklı ya da ahlaksız olablllr Sağlıksız aılede uyelerınden beklenen, otorıteye koşulsuz ıtaattır Itaat kendı başına bır meziyet olarak kabul edillr Örneğın, evlılık anlayışını alalım Çok yakın geçmışe kadar, kışının kımınle evleneceğıne ana babası karar verırdı Bu gelenek, kuçuk kasaba ve kırsal bolgelerde, özellikle kızlar ıçın hâlâ geçerlıdır Kışıler, kendı mutlulukları ıçın değH, kendı dışlarında bazı guçlerın duşunduklerı bır yaşam duzenıni gerçekleştırmek Içın evlendırılırler Evlendırılen çıftler kendı ıstedıklerı gıbı bır yuva kurmakta ozgur değıldır "Kız tarafı' ve "oğlan taratı çocuklarının nasıl bır evlılık kuracaklarına karar verırler ne var kı, çoğu kere, ıkı "taraf'ın beklentılerı bırblrlnden farklıdır Yenı evlenen çıftın mutluluğu, üzerinde durulup duşunulecek, saygı duyulacak bır yön değıldır, bu "taraflar' kendı dedıklerının olması ıçın, genç evlıler uzerınde ellennden gelen baskıyı kullanırlar, öbur "taraf" kazanacak korkusu, çocuklarınnı mutluluğundan çok daha önemlıdır Çocuklarını yetıştırırken çoğu anneler, daha oncekı yazıların bırınde verdığım ornekte olduğu gıbı, evlendıkten sonra çocuklarının eşlerıne değıl, kendılerıne onem vermelerını ve eşlerinı ıkıncı plana atmalarını, onlar yetışırken sureklı empoze ederler Bu tur zehırlı bır eğıtımın sonucu, kocasını seven kadın karısını seven koca, elınde olmadan çoğu kere kendını suçlu hısseder Mutluluklarını, kendı yuvalarında ve blrbırlerınde değll, anne ve babalarına olan bağlılıklarında, sadakatlarında ve onları memnun etmekte ararlar Sozun kısası dış merkezh kışıler olarak yaşamlarını surdururler, kendı çocuklarını da dış merkezh olarak yetıştırırler Kendı mutluluğunu onemlı sayan, kendı gereksınmelerını gıdermeye oncelık veren ana baba pek takdır edılmez "Gece gtlndüz çalışarak çocuklan Içln ekmak parası kazanan baba" ıle "saçını tüpiirge aderek çocuklannı mennun •tmek Içln kandlnl lada «din ana" ıdealı, kulturde kuvveth olarak yaşar Bu ıdeal ıle kıyaslayarak analık ve babalık değerlendırıhr Gerçeğe uymayan bu tur ıdealler, dengelı bır yaşamı yansıtmaz Ana ve baba yetışkin ınsanlar olarak kendı gereksınmelerının, kendı amaçlarının ve arzularının farkında olmalı, çocukların gereksınmelerıyle bunları bır derv ge ve ahenk ıçınde tutabılmelidir Unutulmamalıdır ki, kendı doğal gerekslnmeleri sağlıklı bır bıçımde karşılanmayan bır ana ve baba, başkalarına verecek sağlıklı ılgı ve sevgıyı ıçinde bulamaz Şımdı 32 yaşında olan Ayten'ı örnek alalım llkokul oğretmenı olarak gorev yaparken, arkadaşlarıyla voleybol oynar, pıyano çalar ve ozelhkle bılim kurgu kıtapları okumaktan hoş haat anlayışı ırr, telefon. "Cumhuriyet Bilim Teknik mi?" "Evet, buyurun." " Biz, üç bilim adanumıza ödiil vereceğiz de, sizlerden yardım istiyoruz". "Siz kimlersiniz?" "SHPgençlik kolları.." "Nasıl yardım 9 edebilırız " "Sizlerden adres ve isim istiyoruz.. ödiil vermek istediğimiz bilim adamlarımızdan biri bir kadın, Aslıhan Ycner, Bolkarlar da tunççağına ilişkin önemli çalışmalar yapmtş.. VVashington 'da bulunduğunu biliyoruz, ama nerede, kendisine nasıl ulaşabiliriz?" "Stmthsoman Enstitüsü 'nde görevli.." "Diğer iki bilim adamımızdan biri ise, geçenlerde bir gazetede çıktı, kalple ilgili yeni bir teknik geliştirmiş, buluş yapmış, adını unuttuk; bir de birjeolog olacak, ülkemizde kayıp kıtayı bulmuş.. ".. "Kalple ilgili buluş yapan, nasıl bır bilim adamı? Bızım böyle bir kimseden ve olaydan haberımiz yok.. Nerede çalışıyor, bılıyor musunuz? Ayrıca kayıp kıtayı bulan nerede bulmuş, haberi nereden okudunuz?" " Bilmiyoruz, sizden bu nedenleyardım istiyoruz, kayıp kıta ile ilgili Hürriyet O'azetesi'nin manşetinde haber çıkmış bir kaç gün önce" "Lütjen iyi öğrenin, bu konuda bir haberimiz yok, ne kalp ne de kayıp kıtayla ilgili, size yardımcı olumuyacağız.. Özür dileriz.." Zırrr Telefon "Alo, demin sizle mi konuşmuştuk, ödiil vereceğiz de bilim adamları hakkında bilgi istiyorduk..Kalple ilgili buluş yapan samrım Atatürk Üniversitesi'nde.." "Orada tanıdığımız bılım adamları var, sözgelimi Üner Tan var, ama kalple ilgili herhangi bir araşlırma, buluş yaptığını duymadık, ayrıca kendisi fizyolog.. " "Tamam tamam Üner Tan."" Ama o kalpçideğilki!".. "O olacak herhalde, arkadaşlar da öyle hatırhyor! Telefonunu verebilir misiniz.." "Tabii..Kayıp kıtacıyı buldunuz mu?" "Ha, evet, CelalŞengör, ÎTÜ Jeoloji Bölümü'nde.. teşekkür ederiz.." Bu dcfa biz telefonu açıyoruz . "Alo, Celal Şengör'le konuşmak istiyoruz.. Merhaba, nasılsınız..tebrikler, Türkiye'dekikayıp kıtavı bulmuşsun, ama bizi atlatıp başka gazetelere veriyorsun bu haberi, aşkolsun doğrusu, Cumhuriyet Bilim Teknik hangigünler içın var?" " Yahu hangi kayıp kıtadan bahsediyorsun? öyle bir şey bulmuş değilim, nereden çıktı bu şimdi?" "Hürriyet geçen gün manşetten vermiş dıyortar. SHPgcnçlık koüarından aradılar, bu nedenle ödül vereceklermiş" "Yahuyok öyle bir şey, uydurulmuş" "Gene de böyle bir şey bulmussun, belki de başka bir şey yapmışsındır da akıllannda sadece isim kalmıştır, ödül verilecek haberin olsun.." "Bunlar zırvalıyor..." Acaba? Celal Şengör, bizi atlatıyor galibal. Üner Tan'ı ise bu yazıyı yazarken arayıp, kalp konusunda hangigizli araştırmaları yaptığını, hangi buluşu gerçekleştirdiğıni soramadık ve bizden bu araştırmalarını bugune kadar sakladığı, sadece beyın araştırmalarmı yazdığı için üzüntülerimizi iletemedik' İnsan önce kendi yazdığı dergiye haberde öncelik tammaz mı? Şu dünya da, insanlar da bir tuhaf oldu doğrusu! • •• Gelecek cumartesi yeniden birlikte olmak dileğiyle, sağlıklı bir hajta dileriz.. lyi baba, lyi anne O K U R D A N BİZE Aslıhan Yener'l kutluyoruz Ilgı ıle ızledığımız 249 sayıda Bayan Aslıhan Yener'ın Dunya tarıhını sarsan bulguları hakkında daha ayrıntılı bılgı edınmek ıstiyorum IçelKıllkya hakkında oluşturmaya çalıştığımız bolgesel belgeselda de yer almasını arzu ederiz Sayın Arkeolog Aslıhan yener'le ıletışım kurmak ıçın telefon ve adres temınınde yardımcı olacağınızı umarız. Boyle onemlı bır konuyu kamuoyuna sunduğunuz içın Cumhuriyet Bilim Teknik'e teşekkür ederiz. Ayrıca Aslıhan yener'ın Turk ınsanı olduğundan, kadın oluşundan (Bır kadın derneğı sahıp çıktı mı?), yaşadığımız bolgede çalışma yaptığından kutluyoruz Teşekkürler Semih Vural/Y Iç Mımarllçel sanat Kulubu Yayın kurulu adına Blllm Teknlk'ln notu: Dr Aslıhan Yener'ın, Washıngton 'da bulunan Smıthsonıan Instıtute'de arkeolop bolumunde gorevlı olduğunu biliyoruz CumhurtyatBlLİMTEKNİK*No 252 11 Ocak 1992 •Cumhuriyet Matbaacıhk ve GazetecılikTAŞ «Kurucusu YunusNadt •Genel Yayın Yonetmenı HasanCamal • Muessese Muduru Emlna Uşaklıgll •Yazı Işlerı Muduru Okay Gönensln •Yayın Yonetmenı Orhan Bursalı •Grafık Yonetmenı Tüle» HaadMitk 2523