Katalog

AMERİKA'DAN BAKIŞ HAFTANIN GÜNDEMİ az dönemı üniversitelerın urkcotoji hölümlerinin "kazı yerlerine" tasındıklan zumanlardır. Anadolu ve Trakya'nın hemen her bölgeiinın, toprıık ultı ve üstünde, turih öncesi ve tarihi yerleşım yerleriyle, mezar, hövük. eskı kenl kalıntıları vb. ile kaynadığı bilinir. Neyse ki bugün ülkemızde, bütün bu eskı uvgarlıklann kulınlılarmın, ızlermin iilke zengınlığinin bir parçası olduğu gorusü giderek ağırhk kazanmı^tır. Daha yakın dönemlere kadar dcvlet ve \ıvaset vonetuılennde, "Anadolu lanhını Türklerden başlatmak" gıbı, oziinde iilke aleyhtarı olan politikalara ve düşüncelere pek sık rastlunıyordu Üzerinde hu kadur çok uygarlığın yaşadığı Anadolu, dtinva larihinin kilit olavlarının bolca geçlığı, insanlığın geli^mesinde çok önenıli adımların utıldığı bir bölge olarak kabul edilir..Anadolu, bu açıdan çok önemhdır. Uvgarlıklann kimlıklerımn, yaşam bıçımlerinin ortava çıkarldması, ovnadıklan rollcrın, insanlığın geltşmesme vaplıklurı katkılann belırlenmesı, Turkıvenin, Türk arkeologlarm du'nva bılımine ve tarıhıne kalkıları hesubına yazılmaktadır. Bu hem bilim ıçın bır kıvançtır, hem de Anadolu'yıı dünyada on plana <, ıkarlması bakımından önemlıdır. Bütün bu çali}muların sonuçta, turizme ve turızm gelirlerinin büyuk patlamalar vupmasına yol uçacağını soylemek belkı de gereksızdir. ftalva'ya bakın, nerdevse her bir tarıhı bına içın turıstlerdenpara alınaktadır. Parasız ziyaret edebıteceğini:, gezebıleceğinız hıçbır ver yoktur. Dahası, sözgelınu para öder bır saraya girersinız, giriş parasıylu sadece belırli yerlerinı gezersiniz, diğer bölümlcri sıze ayrı gtriş paralarıyla tanıtdır. Kıliseleri zıyaretten üzülerek puru alamıyorlar. Ne de olsa, oraları ıbadet yerlendır Ama kilisede her duvar resminı, fre.ski görebılmek ıçın aydınlatma parası vermek zorundasınız. Isıklur sadece 60 saniye için yanarlar. Bütun tarihi mekanlar para basma makinelerigıbi çalışır Tarıh, Italyanın en onemlı .satış ve getir kaynağıdır. Sozün haşma döneliw Olkemız uvgarlıklann çok önenıli bır kavsağı üzerindedır, uma arkeologlarımız bu uygarlıklan günışığına çıkarmak ıçın nıaddi olanaksızlıklar ıçınde çalışmalarını sürdürüyorlur. Devletın vereceğı küçük paralar da geç geldığı ıçın, zamanında kazıya başlanamamakta, bütün bunlardan doluyı kazı zamanı ve kadrosu daralmaktadır. Arkeologlarımız soruyor Muze gelirlerinin yüzde kaçı kazılara verılmektedir? Önenıli baska bir nokta da, gezilecek tarihi yerlerin tanıtılmasındaki eksiklıkler. Bütün tarihi mekânların, turizme yönelık yeterli bılgı ve malzeme ile donandığını soylemek mümkün değil. Turizmin, yeteri kadar tarıhı mekânlara yöneltıldığini soylemek de mümkün değil. Eski uygarlıklann, bütün ören yerlerinin bilinçlı bir şekilde tanıtılmasını amaçluvan yeni bir bakış, belki de yenı bir örgütlenme, kuzılar n ın gereklı yeni maddi kaynaklur yaratabılır ve böylece İtalya kadar olamasak du belki o yoldu ileri doğru bır adım atmış oluruz. Geleeek eumartesıye kadar, güzel günler dileriz.. Beynin birleştirici temel işlevi âranıyor Dr. Carver A. Mead, bugüne kadar beynin yapısından çok, düşünüşün kurallarıyla ilgilenildiğini belirtiyor. "Analog çalışan beyni, ancak analog bir bilgisayarla kavrayabiliriz" diyor. Döğan CÜCeloğlu Los Angeles dı, Carver A Mead Mesleğı, once elektrık muhendısıydı, Amerıkanın unlu CalHomla Technlcal Instttuto okulunda elektrık muhendıslığı alanında lısans ve daha sonra doktora derecelerı aldıklan bır sure sonra bılgısayar alanına ılgı duydu Alanın en onemlı kıtaplarından bırını yazdı Şımdı, beyın'ı anlamaya çalışıyor, bıyoloıı ve norolojı derslerı alıyor A "Sonucu aynnblarıyla önceden kestirebillyorsanız, artık ögrenecek blr şey kalmamısbr" dıyen Dr Mead, beynin ışleyışlnı anlamanın ınsanoğlunun karşılaştığı en zorlu bılımsel sorun olduğunu ıfade edıyor "Eğer beynin isleyls kurallannı tam anlayabillrsek, bu kurallar çerçeveslnde çalışan bilgisayar yapablllriz. Beyln glbl Isleyen bllgisayar yapamamamızın altında, beylnln Itleylflyle llglll bllglslzliglmlz yalıyor," goruşunu savunuyor Bu nedenle Carver A. Mead, bllgisayar uzmanlarından çok, bu gunlerde, bıyologlarla arkadaşlık kurmakta ve onlarla ışbırlığıne gırışmektedır Bıyologların dılınl, soruna yaklaşış bıçımını, sınır sıstemıyle ılgıll çalışmaların en son aşamasını kavramaya çalışmaktadır Daha once, elektrık muhendıslığınden bılgısayar alanına geçerken aynı yontemı ızlemış, bılgısayarların yapımında kullanılan yarı ıletkenlerın temel ozellıklerını ve ışleyışını oğrenmek ıstemıştır Bu emeğının sonunda, Introductıon on VLSI Systems kıtabını yazmıştır, bu kıtap bılgısayar muhendıslığı alanında en beğenılen ders kıtabı halıne gelmıştır Şımdı uzerınde çalıştığı kıtabın adı Analog VLSI and Neural Systems olacaktır Bu kıtabıyla super bılgısayarlar çağına katkıda bulunacağına ınanmaktadır (VLSI, very large scale ıntegratıon, kelımelerının karşıhğı olarak kullanılmaktadır) Analog devreler, elektrık akımındakı şıddet değışmelerıne bağlı olarak, dıgıtal devreler ıse açık/kapalı (on/otf) ışaretlerıyle bılgı aktarır lerle temsıl edılemez Örneğın, Meade gore, hem gorme hem de ışıtme, tamamıyle analog model çerçevesınde çalışır Bu ıkı duyum dış dunya ıle olan ılışkımızın temellerıdır Gorme ve ışıtme ıle ılgılı beyınde yer alan sureçlerı, analog bılgısayar aracılığıyla aynen ortaya çıkarabılmek, Carver Ab Mead'ın temel amacını oluşturmaktadır Sınır sıstemının bazı kısımlarının yaptığı ışlerı model alan bazı analog bılgısayarlar yapan Mead, sonuçların goz kamaştırıcı olduğunu ıfade etmektedır Şımdıye kadar, retına uzerınde hareket eden bır nesnenın goruntusunun berraklaşması, kulağın olçeklere dayanarak seslerı bırbırınden ayırt etmesı, kulağa gelen ıkı sesın, zaman tarkına dayanarak, hangı yonden geldığının belırlenmesı gıbı olaylar. analog bılgısayarda kolaylıkla tekrar edılebılmıştır Hayalperestlik mi? Analog bılgının gorelı ener|iyı ışleyebıleceğını bırçok bılgısayarcı kabul etmez. bır anlamda Mead ın gırışımını hayalperest bır çaba olarak gorurler Bu tur eleştırmenlere Mead'ın verdığı cevap, "Yaptıklarıma bakın sonuç alıyor muyum, almıyor muyum' Ona gore karar verınl" olmuştur "Şımdıye kadar, sınır sıstemının ışleyışıyle ılgılı çok az kuram vardır? Şımdıye kadar çok gozlem yapılmış, daha sonra bu gozlemler yan yana konarak, kuram kurulduğu sanılmıştır Analog bılgısayar, temel bır kuramın ortaya çıkmasını amaçlamaktadır" der Bilglsayardan daha karmaşık Mead'a gore, beyının en temel ozellıklerınden bırı, tekrar eden, alelade turden bılgılerı ekarte ederek, bıreye "surprız" nıtelığındekı bılgıler uzerınde dıkkatı toplayabılmesıdır Analog bılgısayarın "suprız" nıtelığındekı bu bılgılerı tanıması ve ışleyebılmesı gerekır Burada krıtık olan, çıplerın sayısı değıl, çıpler arasında ılışkılerın turudur Ona gore, "BlrtekInsanın gorme Islemlyle llglll şeklllerl seçme sürecl, bütün dünyadakl super bllglaayarların tumunun toplam türecleıinden çok dahatazlave karma•ıkbr." Bu kadar karmaşık sureçler ışıtme, dokunma, koklama ve dığer duyum alanlarında da, aynı zamanda devam etmektedır Bu kadar karmaşık sureçlerı bırleştıren, algıladığımız dunyayı anlamlı blr butun halıne getıren bır leştırıcı temel bır beyın surecının var olması gerekır "Eğer birtestirlcl temel beyin llkeslnl bulamazsak, aynnblı bllgl dağı altında ezlllr ve kayboluruz. Bu llke, beylnln işleylslyle llglll temel kuramı olusturacaktır." Carver A Mead, butun başarısına rağmen, masallardakı, "az gltUk, uz gltUk, aylar yıllar yolculuk e«k, blr de döndük baktık kl, blr arpa boyu yol almısız" deyışını, beyın konusundakı deneylerı ıçın kullanmaktadır Ona gore, "Bayln'ln çalısma llkelerlnl anlamak, Insanoğlunun an zorlu blllmMİ aorunudur. Düşünen bilgisayar Mead, analog çıpler (chıps) kullanarak sınaps ve noronlarıyla bır beyın modelı gelıştırmenın olanaklı olduğuna ınanır llk bılgısayarlar analog turundendı, ama modern çıpler kullanarak analog bılgısayar yapma fıkrı yenıdır Şımdıye kadar "düsünen bllglsayar" yapmak ısteyenler, beyın ın yapısından çok duşunuşun temel kurallarıyla ılgılenmışler ve bu kuralların uygulandığı programlar yazmışlardır Carver Mead'e gore beyının bıyolopk yapısını model alan bır analog bılgısayar yapılmadıkça, ınsan beynının anlaşılması olanaksızdır, çunku bılgısayarlar ancak dıgıtal bır evrenı temsıl edebılırler, halbukı beyın analog olarak çalışır, bu nedenle dıgıtal olarak temsıl edılemez Soyut duşunce duzeyının altında beyının bırçok ılkel sureçlerı yer alır Bu sureçler, duşuk enerjı duzeylerınde ve çok suratle oluşurlar, çoğu kere bılınç duzeyınde değıldır ve analog model ıçınde çalışırlar Duşunce öncesı sureçler analog olduğu ıçın, dıgıtal model O K U R D A N BİZE Anıt ağaçlara yasal koruma 229 sayılı dergımızde "Anıt Ağaçlara Yasal Koruma" başlığında yazılan yazıda "Ülkemızde 100 ağaç. anıt nılelıkte bulundu ve korumaya alındı' denılmekte Şımdı, bıldığım 23 ağaç varkı sanırım yasal korumaya alınması ıcap etmektedır Bunların ıkısı Duzce'ye bağlı Konuralp nahıyesı dahillnde Hatta bırı mucavır alan ıçınde Konuralp ıle Beçıyorukler köyu yolu ustunde 2 5 metreye yakın çapı ve 2025 metre yukseklığı Ile adeta ınsanı buyulemekte bır meşe (Koca Meşe) ağacı Bın yıllık olduğunu soyleyenler bıle var ikıncısı ıse BeçıYorukler köyunde, koyun guney doğusunda ve dere yatağının kenarında bulunan camı avlusunda bulunmaktadır Bu çınar ağacıdır Ikıye ayrılmış durumda heybetlı bır görunumu vardır Dedlklenne göre, ortası kovukmuş Yukseklığı Ise 2530 metre var Bır uçuncusu ıse Duzce'nln Çakırlar köyunun ortasında yol ve su kenarındadır Çapı 1 metreden tazla olsa gerek Sağlam bır moşe ağacıdır bu Bu anıt ağaçların yerlerinı ve kunyelerını gosteren bır katoloğu yok mudur? Yoksa yapılamaz mı? Varsa nereden odınebılırız'? Şunu da yazmadan edemıyeceğım, bağışlayın Geçen yıl sonbaharda ormandan bır, bırbuçuk karışlık ıkı adet meşe tıdanı sokup bahçemıze dıktım Şımdılık tuttu, bırı kurusa bıle bırı yeşerıp buyuyecek sanırım Bır sac ustune kunyesını yazıp sonsuza dek yaşamasını saç? lamağa çalışacağım Inşallah abıdeleşır K«nan S«rtsğlw T«ltlB139 Duxc« CumhuriyetBlLİMTEKNlK«No 234 7Eylul 1991 •CumhurıyetMatbaacılık ve Gazetecılik T A Ş »Kurucusu YunusNadl •Genel Yayın Yonetmenı HasanCemal • Muessese Muduru Emlne Usaklıgll •Yazı Işlerı Muduru Okay Gönensln • Yayın Yonetmenı Orhan Bursalı • Grafık Yonetmenı Tüles Hasdemlr 2343