Katalog

KISA KISA B İ L İ M KÜLTÜR Sıtmayı insanlara kuşlar taşıdı lumcul sıtma (Plasmodıum falcıparum) uzerınde çalışan araştırmacılardan bırı, sıtmanın ılk olarak nereden geldığı konusunu da araştırmış Bu araştırmacının vardığı sonuç şu Insanlar bu parazıtı kuşlardan tartm alanındakı dolaylı ılışkılerı nedenıyle aldılar Bu gerçekten doğruysa hastalığın 10,000 yıldan az bır geçmışı olmalı P falcıparum, ınsanlarda sıtmaya neden olan dort parazıt turu ıçınde en tehlıkelı olanı Sıtma vakalannın %40'ından ve bu hastahktan olumlerın %90'ından sorumlu Ulusal Allerjı ve Enfeksıyon Hastalıkları Enstıtusu'nden Thomas F McCutchan a gore, "Bır parazıt ıçın, konakçısını oldurmek hıç de parlak bır fıkır değıldır*' Bu gozlemden yola çıkılarak P falcıparum'un henuz ınsan konakçısına tam olarak ayarlanmadığı sonucuna varılıyor Bu olumcul sıtmanın dığer uç turde sıtmadan bır farkı da cınsel bıçımlerının dığerlerı gıbı yuvarlak değıl, kuşlardakı sıtmadakı gıbı orak bıçımlı olması Bu verılerden yola çıkan McCutchan, bu tur sıtmanın insanlara ılk geçışıyle ılgılı olarak şu tahmınde bulunuyor Çok uzun zaman once, sıtmalı bır kuşu sokmuş olan bır sıvrısınek bır ınsanı sokmuş ve bu ınsanı hastalandırmış olabılır Çoğu parazıt sağ kalamazdı ama ne yazık kı P falcıparum'un atası bır istısna olsa gerek Boyle bır olay herhangı bır zaman yaşanmış olabılır Ne var kı McCutchan bu olayın tarım çağında yaşanmış olması gerektığını duşunuyor, çunku tarım toplumları hastalığın yerleşmesıne olanak sağlayacak kadar yerleşık bır toplumdu Bu hastalık avcı toplumlarda yerleşemezdı," dıyor McCutchan Scıentıfıc Amerıcan dergısının Temmuz 1991 sayısındakı makalede belırtıldığıne gore yabanı kuşların çıftlık hayvanı olarak evcılleştmlmesı de enfekte hayvanlarla ınsanları bır araya getıren onemlı bır etken olabılır Uyurgezerin karanlık dünyası Uyur gezerlik bir hastalık. Hiç farkında olmadan, arabasını kullanan, bilet alıp uçağa binen, damdan dama gezen, gece ördek avına çıkanlar da var. Vehbı Belgıl 1930 yazında okul dınlencesınde çalıştığım bır eczanede "ayaklı kutuphane" denen bır Adıl bey vardı Hergun belırlı saatte gelır, eczacı arkadaşları ıle konuştuktan sonra bır ara yukarı çıkar bır kaç saat sonra da, tere batmış olarak ıner sohbetını surdururdu Bekârlığı nedenıyle gece de eczanede yatardı Şımdıkı gıbı, o zaman da her eczanede, nobetçıler ıçın yatak, yorgan bulunurdu 30'ların eczanelerı ıle şımdıkıler arasında şu fark vardı lâçların çoğu ottan kokten, havanda dövulerek, kaynatılarak yapılırdı Kıraz çopu, papatya, hatmı sınamekı, kantoron, kudret narı gıbı maddelerdı bunlar Reçeteler Fransızca yazıldığından, halk, bunları ılaç sanırdı Eczaneye sabah gelen reçete, oğleden sonra şışe, gullaç, kuçuk paket, kutu halınde ambalajlanmış olarak muşterıye verılırdı öğeleden sonra gelen reçeteler ertesı gune kalırdı llaçların çoğunu ben yapıyordum öğleden sonra gelen reçetelerı de, gece Adıl bey Bu durum boyle aylarca surdu Evvelce de oyle oluyormuş Fakat, bır gun muthış bır şey oldu Reçetelerı Adıl beyın uykuda hazırladığı anlaşıldı Çunku Adıl bey gecelerı reçete (ılan yapmadığını soyledı Eczane sahıbı Zıya Nurı bey baygınlıklar, geçırdı ve ılk ışı, Adıl beyı eczaneden uzaklıştırmak oldu Bır sure sonra Adıl beyın ıntıhar ettığını okudum gazetede Kendısıne kımse ış vermıyordu Bırıncı sınıf eczacı olarak yetışmış bır adam mesleğını yapamazsa ne ıle geçınırdı9 Ama, ıntıhar son çare değıldı Sonradan oğrendığıme gore, Adıl beyın başka yaramazlıkları da varmış Zıya Nurı Eczanesınde ter ıçınde yukardan ındığı zamanlar morfın veya kokaın kullanıyormuş ları çok ılgınç Arabasını kullanan, uçak bıletı alıp uçağa bınen, damdan dama gezen gece yarısı kalkıp gıyındıkten sonra tufeğı ve kurşunları ıle ordek avına çıkan, fakat, ıkı saat sonra bulunup uyandırılan hastalar bunlardan bırkaçıdır Amerıkalı Dr Nathaneıel Kleıtman (psıkıatr) şoyle bır olaydan soz edıyor Şıkago Unıversıtesınden bır öğrencı gece kalkıp gıyındıkten sonra 1500 metre uzaklıktakı bır nehre gıdıyor, soyunup yuzuyor, tekrar gelıp yatağına yatıyor Ertesı gun olaydan hıçbır şey hatırlamıyor 14 yaşında bır çocuk gece kalkıp buz dolabına gıdıyor, ıçıne bır goz attıktan sonra başka bır kapıdan çıkıyor Bunda Yıne uzmanlar, uyurgezerın sert bır şekılde uyandırılmamasını onerıyorlar Tabıı, kendılerı veya çevresındekıler ıçın tehlıke yaratmaması halınde Çunku. hastanın bu durumda tepkısı çok daha sert olabılıyor Amerıkalı doktor Brough ton şoyle dıyor "Tehllke yaratmamak şarbyle, hastanın, amacı olan işlerl yapmasına kanşmaytn; işini bitırdikten sonra o kuzu kuzu yatağına döner." İntrakraniyal Menengiomalar Marmara Un Tıp Fak Norolojık Bılımler Bırımı nın duzenledığı uluslarası katılımlı Türk Nöroşlrür)i Derneğl Sonbahar Sempozyumu 1213 Eylul gunlerınde yapılacak "İntrakraniyal Menengiomalar" başlıklı sempozyum Marmara Un Tıp Fak Haydarpaşa Kampusu Temel Bılımler Amfısınde, açılış ıse R salonunda yapılacak Sempozyuma katılan konuşmacılar ıse şunlar Isam A Awad (ABD), Prof Dr Tunçalp özgen, Bernd W Scheıthauer (ABD), Doç Dr Ervın Schındler (Avusturya), Lalıgam N Sekhar (ABD), Ladıslau Steıner (ABD) Ve sonrası Olay bır çok bakımdan benı çok etkıledı Uyurgezerlık neydı? Mortın veya kokaın le uyurgezerlığın ılışkısı7 var mı ıdı? Hastalık lyıleştırılemez mıydı Psıkıyatrı kıtaplarında konu ıle ılgılı bugun bıle fazla bılgı yok Bu yuzden gerçek ıle yanlış bırbırıne karışıyor Kıtaplarda yer alan uyurgezerlık olay ozellık, olayın 80'le gıden bır karavanda olması Çocuöun çıktığı kapı, karavanın arka kapısı Olmuş mu delıkanlı Mayır Ufak tetek yaralarla kurtulmuş Uyurgezer, kendlsını tehlıkelı ışlere attığı ızlenımını verıyor Aslında oyle değıl Hasta butun haraketlerınde robot dıkkatı gosterıyor O sırada kendısıne bır şey sorulsa yanıt vermıyor veya kısa cumlelerle, rahatsız edılmek ıstemıyorcasına, kesık yanıtlar verıyor Uyur gezer tehlıkelı durumların ustune gıdıyor buna rağmen nâdıren kazaya kurban gıdıyor Uzmanlar, bunu, hastanın, butun dıkkatını yapacağı ışe vermesı ıle ızah edıyor Caddeyı karşıdan karşıya geçerken uzerıne gelen otomobılı gormemesı bundan Uzmanlar canlılar ıçınde uyurgezerlık halının ınsana ozgu olduğunu eklıyor Uyanıkmış gıbı yuruyen, hareket eden, bırçok nâzık ışlerı yapan tek zekâlı canlı, ınsan Ama, uyurgezerlık bır hastalık Bırçok aıle. çocuklarının uyurgezer olduğunu bıldığı halde doktora başvurmuyor Zamanla geçer duşuncesı ıle Hasta olgun yaşta ıse, "Bır daha olmaz" duşuncesı var belkı Ama, herhalde ışı bır uzmana gc~ turmek, doğabılecek zararları onlemek bakımından yararlı Ortada bır hastalık olduğuna gore nedenı de olmak gerekmez mı? Henuz kesın bır durum yok Çeşıtlı kuramlar ortaya atılıyor reddedılıyor Italyan Aclerıcı, kalıtımın rolu olabıleceğı duşuncesınde Kendısının hastaları arasında butun bır aıle var Baba, ıle anne ve dort çocuğu Hepsı uyurgezer Doktor bu aile ıle ılgılı şu ılgınç orneğı verıyor Bır gece, hepsı teker teker yataklarından kalkıp aşağıya, salona ınıyor Bır sure sonra bırı uyanıyor oburlerını de uyandırıyor Tabıı uykuya devam edılıyor Başka uzmanlar, kalıtıma ıtıraz edıyor Aılelerınde hıç uyurgezer olmadığı halde uyurgezer olanlar da çok Araştırmalara gore, uyurgezerlık erkek çocuklarda kızlara gore bıre ıkı, bıre dort oranında daha çok Evet, uyurgezer çok dıkkatlı hareket edıyor Ama, genellıkle sanıldığı gıbı, hasta, her turlu tehlıkeden uzak değıl Uyur halde, caddeyı geçerken bır araba ustune gelebılır Surucu, onun hasta olduğunu bılemez, kaçar dıye duşunebılır "Dur" emrıne uymayan nobetçı kendısını vurabılır Uzerıne gıdılen bır kopek, kendısıne saldırabılır Uzerınde yuruduğu duvar yıkılabılır Gırdığı bır evın sahıbı hırsız sanarak bıçaklayabılır Kısaca, uyurgezer, tehlıkelere karşı şerbetlı değıl, bır hastadır Bu nedenle de lyıleştırılmesı gerekır 23413 Uyanıkmış gibi