Katalog

Kayma Maddeleri hareket ettirmenin bir yolu da onları başka bir yüzeyin üzerinde kaydırmaktır. Tipkı kaydırakta olduğu gibi Bir madde, buz üzerinde mi yoksa sert bir yüzey üzerinde mi daha kolay kayar? Yüzeyi pürüzlü iki madde birbirine değdiğinde, gözle görülmeyen bir güç ortaya çıkar. Maddelerin hareketini zorlaştıran bugüce "sürtünme" denir. İki madde arasında sürtünme ne kadar az ise kayma o kadar kolaylaşır. Yumuşak ve pürüzsüz yüzeyler sürtünmeyi azaltır. Bu nedenle kaydırakta kendimizi bıraktığımızda hızla aşağı doğru kayarız. Suda sürtünme Sürtünme sadece katı yüzeylerdeki kaymayı zorlaştırmaz. Suyun içinde de maddelerin hareketini güçleştirir. Bu deney için bir lastik bir de bez bir top (tenis topu olabilir) alın. Çukur iki kâseye su doldurun. Topları bu kâselere yerleştirdikten sonra döndürün. Hangisi daha rahat dönüyor? ızın atası ile gunumuz ınsanı arasında fark var mı? Nasıl oluyor? Yumuşak yüzeyler daha az sürtünmeye neden olduklanndan lastik top bez topa göre daha rahat hareket eder. Sürat motorlarının yumuşak malzemeden yapılmasının nedeni de bu nedenle açıklanabilir. 'ikri geçerlilik kazanabilir. (homo neerthalensis) u araştırmalara paralel olarak beynln ses dlzgesinln evrlml, en eski dilleyapısı da incelenmektedir Artık fosil' dayalı, arkeolojik, kalıtsal ve dilbilimverilerin birleştirilerek bir tek sonuca ıbılecekleri günler uzak olmasa gerek. nıt bekleyen sorular ısanların ortak atasının Afrıka kökenli iğu tezinin kesinleşmesi için bazı sorın yanıtlanması gerekmektedir. Bunan en önemlilerınden bazıları şunlarModern insanın bu kıtadaki evrimleşdökümünün çıkarılabilmesi için, Afrijaki başka hiçbir yerde aynısı ol/an koşulların neler okjuğu belirlenlidir. Modern insanın Afrika'dan Batı Asya'/e böylece dünyanın her yerine dagılıla açiklanmalıdır. Bu dağılışın neden50.000 ile 150.000 yıl önce arasında ın olmuş olmalıdır. Bu ve başka etkeninsanların 10.000 yıl öncesine kadar :e devam etmiş oluşunu açıklayabilmer. • Vücut, beyin ve davranış avantajları, ki modern dilin ortaya çıkışıyla da ilinolan özellikler, daha eskiden yaşayan ansıların yerini neden modern insanın ığını açıklayabilmelidir. Bu avantajların evrimsel başarıya ulaşmasının neden, ığı yukarı 70.000 yıl gerektirdiğinin de Jtanması gerekir. \sya'daki diş fosillerı üstünde yapılan ışmalarda elde edilen bulgular, Asya dişlerin dünyadaki bütün insanlarınki ne çok yakın olduğunu göstermekte. Oysa bu verilerin, insanların atasının anayurdunu belirlemede ölçüt kabul edılemeyeceği söylenmekte. Avustralya'da ise durum daha da karışıktır Bilindiği kadarıyla Avustralya'ya insanlar ilk kez 50.000 yıl önce gelmişlerdir. Ancak bu insanların fiziksel yapılarına ilişkin bilgimiz yok. Son 25.000 yıl içinde ise kafatasımn Avustralya'nın bazı kesimlerinde dünyanın öbür kesimindekilere göre daha hafif, bazı kesimlerinde ise daha ağır yapıda olduğu belirlenmiştir. Bunlar ancak yörelere özgü mikroevrimle açıklanabilmektedir. Önümüzdeki yıllarda araştırma tekniklerinin de gelişmesiyle paleontologlardan ve kalıtımbilimcilerden sürpriz bilgiler edineceğe benziyoruz. Yeni fosiller ve yeni inceleme teknikleri, ortak atamızın Afrika'da ve Ortadoğu'da yaşadığı görüşünü destekler nitelikte. Modern toplumlar arasındaki genetik benzerliklere ilişkin araştırmalar da Afrika kökenlilıği destekliyor. Bu kökenin hangi tarıhe dayandığını henüz bilmiyoruz. (Sclentlfic Am. 12/90) Konuyla ilgili kaynaklar: RECONSTRUCTION OF HUMAN EVOLUTION: BRINGING TOGETHER GENETIC ARCHAEOLOGICAL. AND LINGUISTIC DATA. CavalliSforza, Pıazza, Menozzı, Mountaın, Proceedlngs of the Natlonal Academy of Sclence», Cılt 85, No 16, ss 60026006, 1988 Ağustos THE HUMAN REVOLUTION BEHAVIORAL AND BIOLOGICAL PERSPECTIVES ON THE ORIGINS OF MODERN HUMANS. Ed. Mellars, Stringer. Princeton Üni. Press, 1989 MITOCHONDRIAL DNA SEO.UENCES IN SINGLE HAIRS FROM A SOUTHERN AFRICAN POPULATION, Lında V'gılant, Proceedlngs ol the Natlonal Acadetny of Sclence», Cılt 86, No 23, ss 93509354, Aralık, 1989. Çeşitli maddeleri bir araya getirin. Bunları tahta bir tabakanın bir köşesine yerleştirin. Sonra tahtayı maddelerin bulunduğu köşeden yavaş yavaş yukarı doğru kaldırın. Hangi maddenin daha önce kaymaya başladığını gözlemleyin. Aynı deneyi bir de madenı bir tabaka (bu tepsı olabilir) kullanarak tekrarlayın. Yerleştırdiğınız maddeler daha kolay mı kayıyorlar? Ya da tam tersi mi ortaya çıkıyor? Maddeler metal yüzeyde tahta yüzeyde olduğundan daha kolay mı kayıyor? En az sürtünme hangi yüzeyde ortaya çıkıyor? Sürtünme Ayakkabı yıprandığı halde ayak neden yıpranmaz? Ayakkabı, bırıkı ay gıyildikten sonra yer yer yıpranır, aşınır. Ama yalınayak uzun süre gezsek bile ayaklarımız aşınmaz, topuklarımız eğrilmez Neden'' Ayak canlı bir organdır. Ayak hücrelerı kullanıla kullanıla aşınsa bıle yerıne hemen yeni hücreler gelir Ayakkabı derısi ise ölmüş bir deridir. Bunun hücrelerınin yerine yenisinın gelmesi ıçın ayakkabımızı tamırcıye göturmemız gerekir. 2219 Bazı maddelerin yüzeyleri ile üzerinde kaydıkları tabaka arasındaki sürtünme az olduğundan daha kolay kayarlar. Hangi maddelerin daha kolay kaydığını tespıt edin. Kolay kayan maddelerin görünümünde yumuşaklık hissedilir. * Kibrit kutusu, taş, tahta, silgi, buz tanesi Nasıl oluyor?