Katalog

GE R İ Y E BAKIŞ D ÜŞÜN BUL Kimya endustrisinin yükselisi Yüz otuz yıl önce 1861'de Belçikalı klmyacı EriMst Solvay (18381922) kendi adı verilen yöntemle soda üretiminin patentini alarak bir şirket kurmuştu Soda (sodyum karbonat) ondokuzuncu yüzyılda endüstrinin temel maddelerinden biriydi Cam, emaye, sabun ve tekstil üretimi sodaya bağlı olduğundan bu maddenin bol miktarda ve ucuza üretimini sağlayacak yöntemler aranıyordu. Onsekizinci yüzyılın sonunda odun külünden elde edilen soda miktarı gelişen sanayinin ihtiyacını karşılamakta yetersiz kalmıştı. Sodaya ılave olarak kullanılan potasyum kabonat üretimi de yeterli değildi. Bir kilo potasyum karbonat elde etmek için 1 ton kayın veya 2 ton meşe ya da 4 ton kavak odununun yakılması gerekiyordu. Fransız Bllimler Akademisi 1775 yılında kimyasal yöntemlerle soda üretimini sağlayacak bir yöntem bulacak olanlara 12 bin Frank tutarında bir odül vaadetmişti. 1787 yılında Fransız mühendis Lttblanc sodyum sülfatı kireç ve kömürle yakarak soda elde etti. 1810 yılında bu yöntemle Fransa'nın tüm soda ihtiyacı karşılanıyordu. Ancak ihtiyacın daha da artışı karşısında bu yöntem yetersiz kaldı. Solvay 1859da amcasının cam fabrikasında çalışırken amonyak yardımıyla soda üretim tekniğini buldu. Sodanın modern üretiminde kullanılan Solvay yönteminde sodyum klorür'ün (NaCI) önce amonyak (NHa) daha sonra da karbondioksit (CO2) ile belirli koşullar altında tepkimeye girmesi sonübunda sodyum bikarbonat (NaHC03) ve amonyum klorür (NH4CI) oluşur. Sodyum bikarbonatın ısıtılmasıyla da asıl ürün olan soda (Na2CO3) elde edilir. Yan ürün olarak açıga çıkan amonyum klorür (NhUCI) ise kireçle tepkimeye girerek yeniden amonyak ve kalsiyum klorür (CaCI) oluşur. Elde edilen amonyak yeniden kullanılır. Amonyaksoda yöntemi aslında 1811'den beri kimyada biliniyordu ancak endüstride kullanılmamıştı. Solvay, amonyak ve tuz çözeltisinin karbon dioksitle karışarak tepkimeye girdiği bir karbonatlama kulesi geliştirdi Böylece yöntemi sanayi ölçeğinde uygulayarak büyük bir ticari başarı sağladı. 1866 yılında Solvay fabrikasında günde 1500 kg soda üretiliyordu. Aynı yıllarda tekstil endüstrisinde 1 ton pamugun beyazlatılması ışleminde 91 kilo sülfirik asıt, 47 kilo soda ve 4.7 kilo kalsiyum klorür kullanılıyordu. Pamuklu kumaş üretiminin hızla arttığı ondokuzuncu yüzyılda Solvay yöntemi soda üretimi sorununu çözmüştü. Solvay ticari başarısı sonucunda edindiği serveti çeşitll konulardaki bilimsel araştırmalar yapan uluslararası enstitulere Armağanlı bulmaca harcadı. Ondokuzuncu yüzyılın başında kimyacılar taş kömürünün kok kömürüne dönüştürülmesinde yan ürün olarak ortaya çıkan kömür katranından sentetik boya maddeleri elde etmeyi de başardılar. Taş kömürü katranı destilasyonu ile 1830'lu yıllarda anilin, kinolın ve fenol gibi organik boyaların sentezinde önemli maddeler elde edildi Ondokuzuncu yüzyılın ortalarında Almanya'da kimyasal madde üreten 20 kadar fabrika bulunuyordu. Aşağıdaki çarpma işleminde her harf bir rakamın yerini almıştır. Rakamları yerlerlne koyarak çarpma Işlemini yeniden yazabilir misiniz? BBCCAA HHBBMM ABCDEF G C B A G C, F. F CFMMBKDKM Harflitoplama Bu soruyu Eskişehir'den gönderen okurumuz Engln Gören'e teşekkür ederiz Bulmacayı doğru olarak çözen 20 okurumuza "Blrl Yttlk Iki ÜHce" kitabını armagan ediyoruz Çözflmler ve kazananlar Profesör yürüyen merdlvende Profesörün hızı üç durumda sırasıyla (vu), (v + u) ve (xvu)'dur. Iniş ve çıkışlarda sayılan basamakların birbirlerine oranı, üç durumda gecen sürenin birbirine oranına eşittir Buna göre, profesör t sürede inmlş, t/4 sürede çıkmış ve t/2 sürede tekrar inmiştir. Dolayısıyla, (vu).t = (v + u).(t/4) = (xvu).(t/2) Bu denktomlerin çözümünden x'in 7/ 5'e »ştt oMuğu bulunur. Tlmur Baysal Ankara, Musa Şcntüric Istanbul, Adll Dareci Ankara, Tarner Yurtsmn Istanbul, ÜmH GülerÇorum, R«c»p Blndak Mardin. Emln TüzünIstanbul. Yusuf GÜIIIMZ Elazığ. Eraln Qögüç Ankara, Engln Kolbaşı Izmir, Bwkant Dişdgll Istanbul. L«v«nt ErfcflkAmasya, Unw Başar Ankara, S«batl Yılmaz Izmir, Ürtmal Yusulgll Bursa, Canan Ergin Ankara, Erkll Tokalaç Uşak, Tank Damlral Zonguldak, M«hnwt Akçay Sivas, Onur Bllgi Istanbul. x r.nn Modern teknlk BehicAk "Manbk" kitabını kazananlar: Oçtaş llk adımdan kimin kazanacağı belliydi çünkül Yine de üç taş ustalarının katkıları beklenir. Erkek 8, kadın 3; sonra e: 9, k: 7 (mecburenl), e: 5 yapar ve oyunu bağlar. Bundan sonra k ne yaparsa yapsın kurtulamaz. llk hamleden bunu bilmek mümkün. Sözgelimı ilk oyuncu taşı merkeze ya da köşedeki bir kutuya koyarsa, eğer ikinci oyuncu da 2, 4, 6 ya da 8'e koymuşsa, işler baştan belli olacaktır. Bu çeşitlemeleri arttırmak mümkün. Acaba bu oyunda taşları bir hizaya (yatay, düşey, çapraz) getirmenin amaç olduğunu söylemeli miydim? 22115