Katalog

SORUN YANITLAYALIM BİLİM YAYIN Niçin âdet görmüyor? Istanbul'dan yazan bır okurumuz, "Kızım hâlâ âdet görmedl, 14 yaşında, acaba neden?" dıye soruyor Okurumuzun sorusunu İstanbul Unıversıtesı İstanbul Tıp Fakultesı İç Hastalıkları Anabılım Dalı Endokrınoloji ve Metabolızma Bılım Dalı'ndan Prof. Dr. Faruk Alagöl yanıtlıyor "Ulkemız ıçın 14 yaş âdet görme yaşının sınırı ıçerısındedır (1315) Eğer anne, kızkardeş 14 yaşında âdet görmuşse önumuzdekı aylarda âdet görmeye başlayabılır Bu nedenle hıçbır sorun olmayabılır Normal olma olasılığının dışında, âdet görmemenın nedenlerı üç farklı grupta toplanabılır Birlncl grup: Beyindekı hıpofiz ve hıpotalamus (hormonal fonksıyonları ayarlayan ana merkezler) fonksıyonlarının yetersızlığı (prımer amenore) örneğın sut hormonu salgılanmasında bozukluğa yol açan tumörler ya da bu merkezlerın doğumsal, yanı organik sebep olmaksızın yetersızlıklerı Eğer sorunun nedenı buysa, bu durumda âdet görmenın yanında başka bozukluklar, örneğın koku alma bozukluğu görülür Bunun dışında, bu boigeyı ılgılendıren dığer hastalıklar (tuberküloz, menenjıt vb ıltıhabı durumlar) bu duruma neden olmuş olabılır İklncl grup. Ooğrudan doğruya alt genıtal sıstemın hastalıklarından oturu, örneğın kızlık zarının tamamen kapalı olması, alt genıtal sıstem organlarının (uterus vb) az gelışmışlığı, genıtal yolların doğumsal gelışmemışlığı, gıbı nedenlerle âdet olunmayabılır Uçuncü grup: Genetık, kromozom hastalıkları da buna neden olabılir Tabıı, bır sorun olup olmadığının anlaşılabılmesı, sorun varsa nedene yönelık tedavı uygulanabılmesı ıçın bır endokrinolojı ya da jınekolojı klınığıne başvurmanız gerekır LJ lerın ve yumurtalıkların ıltıhaplanması olayıdır Bu tıp hastalarda tedavıden sonra tüplerde ve yumurtalıklarda çevre dokular arasında yapışıklıklar kalabılır Bu hastalıktan sonra yapışıklık hiç görulmeyebıleceğı gıbı aşırı derecede de görulebılır Ve tüplerde tıkanmaya yol açabileceğınden sonuçta kısırlık ortaya çıkabılir Hastalığın görulup görulmemesı buyük ölçude kurtajın uygulandığı şartlara bağlıdır Eğer kurtaj sterıl amelıyathane koşullarında gerçekleştırılmemışse görulme olasılığı çok daha fazladır Görulme olasılığını en aza ındırmek ıçın kurta] sonrası antıbıyotık tedavısı uygulanması gerekır Yıne de başka pek çok faktör de hastalığa sebep olabılır " D İstanbul Boğazı güneyi ve Haliç'ln geç kuvaterner (holosen) dip tortulları Gezegen ölçeklı çevre sorunları her geçen gun uygarlığımızın gundemınde artan önemde bır yer ışgal etmektedır Insanın etkınlıklerı sonucu ortaya çıkan değışımlerın gelecek ıçln neler hazırladığı yalnız bılım adamlarının değıl ger'vek devlet adamlarımn da kafasını kurcalamaya başlamıştır Geleceğı kestırmenın yolu gezegenın sıstemlerını ve sureçlerını her ölçekte anlamaktan geçmektedır Super bılgısayarlarda çalıştırılan matematık modeller gezegene yukarıdan bakan uydular kuşkusuz bu oyunun temel araçlarıdır Fakat modellere guvenebılmek ıçın onları sınamak, sınamak ıçın de benzer değışmelerın yaşanmış olduğu geç mışe bakmak gerekmektedır Yer tarıhının son ıkı mılyon yıllık dılımıne jeologlar kuvaterner adını verırler Kuvaterner dönemı yukarıda açıklanan amaçlar açısından çok önemlı bır dönemdır Bır yandan bu dönemın sahne dekoru' gunumuzunkınden pek farklı değıldır dığer yandan gezegenımız bu dönem boyunca buzul çağları diye adlandırılan önemlı ıklım değışımlerı ya şamıştır ve ozellıkle son buzul çağından bugun kadar olan dönemdekı (Holosen) değışımler. geleceğın çevre koşullarıyla ılgılı sorularımıza cevap getırebıllr Kuvaterner dönemının bölgemızdekı yansımalarının ıncelenmesı genelde dar goruşlu ekonomık faydacılığın hâkım olduğu ulkemız yerbılımlerı camıasında çoğu zaman uvey çocuk muamelesı görmuştur Genelde btlımlerarası en azından çok bılımlı bır yaklaşımı gerektiren kuvaterner araştırmalarının gerektırdığı ne bılımsel ışbırlığı oluşmuş ne de gereklı laboratuvarlar kurulmuştur Burada sunulan yayın ulkemızde yaşanan bu boşluğu doldurmak yönunde önemlı bır gelışmedır İstanbul çevresınde son yıllarda sayıları artan muhendıslık pro)elerının yarattığı fırsatı değerlendıren Engin Meriç ve arkadaşlan, Karadenız Marmara Ege denız sıstemı ıçın anahtaı konumdakı bu bölgenın Holosen dönemındekı çevre koşullarını ortaya çıkarmaya çalışmışlardır Dıp tortulları fızıksel/kımyasal özellıklerı ve kapsadıkları canlı kalıntıları (fosıller) yoluyla bılene geçmışım hıkâyesım' anlatırlar Bu yayında yer alan makalelerın bir kısmı bu fosıllerı ıncelemekte, dığerlen ıse hıkâyenın zamansal, mekânsal ve kulturel çerçevesını çızmektedır Bu yayın bır konu etrafında toplanıp bırıkımlerını yoğunlaştıran bır grup araştırıcının bır anlamda yoktan var ettıklerı bır urundur Bu bağlamda çok önemlıdir Dığer yandan bılıme cıddl önem verılen, kaynak ayrılan ulkelerde gerçekleştırılenlere göre eksıklerı vardır Gönul, bu tur araştırmaların muhendıslık proıelerının artıkurunu olarak değıl çev re tarıhımıze bılınçlı bır yaklaşımın bır gereğı olarak gerçeklpştırılmesını ıster Ulkemızde doğmaya çalışan kuvaterner araştırmalarına bu guzel katkıyı gerçekleştıren Engın Merıç ve arkadaşlarını kutlarım Bölgemızın geçmışı ve geleceğı konusunda kafa yoranlara bu yayını kıtaolıklarına eklemelerını Önerırım Engın MERİÇ (edıtör), ITU Vakfı Vayım, Maçka Kampusu, Teşviklye, 80394 istanbul, 1990 Istanbul'dan bır okurumuzun soru.su şöyle "Marclmek v.b. glbl ylyecekler buzdolabında, a) Bozulmadan b) Besln değerl kaybolmadan, kaç gün saklanabilir?" Okurumuzun sorusunu istanbul Unıversıtesı İstanbul Tıp Fakultesı İç Hastahkları Anabılım Dalı Beslenme Bölumu'nden Beslenme Uzmanı Dr. Zeynep Koç yanıtlıyor "Kuru fasulye, mercimek, nohut gıbı besınlere kurubaklagıller dıyoruz Kurubaklagıllerın buzdolabında birıkl gun saklanma ımkânı vardır, bunun ıçın buzdolabı nın sağlıklı çalışması gerekır Ancak yemeğın dayanabılmesı ıçın bu sure ıçınde ust uste ısıtılmaması gerekır Yemek ıçın kaptan belırlı bır mıktar alınıp ısıtılmalıdır Aksı takdırde mıkroorganızmaların uremesı çabuklaştırılmış olur, bunun ıçın tuketılebılecek kadarının alınıp ısıtılması, kalanının buzdolabında saklanması uygundur Besın değerıne gelınce, ıçerısındekı vıtamınler, bekleme suresının uzunluğuyla doğru orantılı olarak azalmaktadır Aynı şekılde, ısıtmayla da besın değerı gıderek kaybolur Bır sure sonra yiyecek vıtamın saglamaktan çok, karın doyurma ışlevı görmeye başlar Besın değerının kaybolmaması ıçın mumkunse pışırıldığı gun tuketılmesı tercıh edılmelıdır Unutulmaması gereken bır nokta da şu, ozelılkle suda erıyen vıtamınler, yemegın suyuna geçerler Bu nedenle yemek suları atılmamalı ve tuketılmelıdır Ayrıca bazıları çok çabuk haslansın dıye ıslatma sırasında soda koyuyorlar Soda besın değennı azaltan bır maddedır, bu nedenle konulmamalıdır Yiyecek ak şamdan ıslatılıp ertesı gun pışırılmelıdır 21214 Mercimek buzdolabında ne kadar durur? Kediyi kısırîaştırma zararlı mı? istanbul'dan yazan okurumuz Hüsayln Günes'ın sorusu şöyle "Kedlnln doğurmasını engellemek Içln kıaırlastırması zararlı mıdır?" Okurumuzun sorusunu Hayvanlan Sevenler Dernagl'nden Suna Develioglu yanıtlıyor Dışı kedılerın kısırlaştırılması ıkı şekılde olabılır, kısmı kısırlaştırma (tup bağlanması) ya da tamamen kısırlaştırma Kedı yılda bır, ıkı hatta uç kez doğurabıldığınden, kısırlaştırılması hem kedı, hem bakıcı ıçın daha uygundur Ustelık yavrular da sokağa atılmaktan kurtulmuş olur Hem nüfus kontrolu ınsanlarda da var Ancak kısıriastırııma operasyonunun bır yaşına geldıkten sonra, yanı gelışmesını tamamlayınca yapılması uygundur Kedı 6 ayda kızgınlık (çıftleşme) dönemıne gırer Bu donemde hormonal bır koku neşrettığınden erkeklerı çağırır Kısırlaştırma, kızgınlık dönemı bıttığınde ya da yavruladıysa, yavru yaptıktan 1 52 ay sonra, sterıl koşullarda gerçekleştırılmelı, veterınerın dedıklerıne uyulmalıdır Sonrakı bakım çok önemlıdir Ikı kızgınlıkta ığneyle ıdare edılıp, sonradan kısırlaştırılanlar da vardır D Kısır olur muyum? Ankara'dan yazan bır okurumuzun sorusu şöyle "24 yaşındayım. Yaklasık blr ay kadar önce kurta| yaptırdım. Blr hafta kadar önce ateşim yaklasık 40 °C'ye yükseldi. Bunun uzerlne glttlğlm doktor PID tanısı koydu. Antlblyotlk tedavlsi oldum. Başkalanndan duyduğum kadarıyla bu hastalık kısırlık yapablllyormuş. Tedavl olmama karşın bende böyle blr sorun ortaya çıkablllr ml?" Okurumuzun sorusunu Okmeydanı Hastanesl Kadın Doğum Servisl'nden Dr. Ahmet Turker yanıtlıyor "PID (Pelvık enflamatuvar hastalık) tup H.Nüzhet Dalfes