Katalog

T ARTI ŞM A Traf ik simgelerini yanlış kullanıyoruz Trafik güvenliğinin ayrılmaz bir parçası olan bu uluslararası görsel dilin bizde kullanımı yürekler acısı... Doç. Dr. (Grf.) Turgay Betil Trafik kazalarında suçlu kim? S ayın Cafer Tanığ'ın "Bılım, Tekn:k"ın 208 sayısında yayımlanan "Trafik Kazalarında Suçlu Klm?" başlıklı yazısı, gerçekten hep gözardı edılen çok önemlı bır yanlışı, (aslında ıhmalı ) ortaya koyması açısından ıbretle okunması gereken bır yazı, kısıtlı sayfalar ıçınde ' Anlaması Gerekenlere", bu arada surucu ve yayalara da anlamlı ve yaşamsal bır uyarı Sayın Tanığ'ın da yazdığı gıbı Batı'da 1930'larda konan yapısal ve görsel kuralların (kı bılımsel, dısıplıner kurallardır) 1990'larda bızde hâlâ gözardı edılebılıyor olması, vıcdan azabıyla da gelıştırılemeyecek bır ıhmal, bır suçtur bence Bılım Teknık okuyucularının Sayın Tanığ'ın yazısını okuduklarını duşunerek ben, trafik = ınsan + araç + yol formulune, trafik simgelerini (ışaretlerını) de ekleyerek trafik = ınsan + araç + yol + trafik sımgelerı demek ıstıyorum Gıttıkçe sayıları artan araç ve yoğunlaşan ınsan kalabalığının yaşandığı buyuk kentlerde ve gıderek kentler arası yollarda karmaşık yapılaşma ve çarpık kentleşme nedenıyle oluşan kaos (özellıkle bızım buyuk kentlerımızde) ınsanları çılgına döndururken, aynı zamanda pek çok şeyı bırden algılamak zorunluluğu, yayaların bıle 60 km hızla yaşamasını gerektırmektedır Bu çok yoğun ve hızlı araç trafığının duzenlı yuruyebılmesı ıçın yolun ve yönun lyı duzenlenmesı, surucu ve yayaya doğru anlatılması gerekmektedır (kumanda panelındeki uyarı, bılgı verıcı vb ışaret ve ışıklar ) denetlemek zorundadır Burada araç surücusunun el ve ayakları, gözlerı ve bılgılerı ıle uyaran, bılgı veren aygıtlar karmaşık bır sıstem oluşturur Bu durumda sanıyeler hatta salıseler çok önemlıdır insanın duyu organları ıçınde karar verıcı ve uygulatıcı olan beyınle ışık hızıyla ılışkı kuran tek organ gözdür Bu nedenle hızlı, karmaşık ve değışken trafıkte görsel ve uluslararası bır dıl kullanılır Trafik sistemleri nasıl olmalı? 1 Yasak ve sınırlayıcı simgeler 2 Tehlıke duyuru sımgelerı 3 Bılgı veren simgeler, olarak uç ana başlıkta toplanan trafik sımgelerinin "görsel uluslararası dıl" görevlerını hızlı ve doğru yapabılmelerı ve algılanabılmelerı, sıstemın doğru uygulanmasına bağlıdır Sıstemın kısa surede yanılgılara yol açmayacak bıçımde anlaşılabılmesı önemlı bır özellık ve zorunluluktur Hele uluslararası alanda ve trafıkte bu özellıkler daha bır onem kazanır Çeşıtlı dın, dıl, ırk, gelenek görenekten, başka kentlerden kısaca başka kulturlerden gelen bıreylerın (yaya ya da surucu) bunları gereklı sure ıçınde doğru görup anlamaları gerekmektedır Sısteme kendı mantığı ve yapısı açısından ve bu açıdan bakılınca bu özellıkler şoyle sıralanabılır a) Trafik slmgelerl kolay görüneblllr ve okunabllir (algılanablllr) olmalıdır: Genel olarak yaya ve suruculerın, sımgelerı göruş yönlerınde görebılmelerı ıçın konuldukları yerler uygun olmalı, bırkaç sımge bırden algılanacaksa, bunun belırlı bır hız anında, gece ve gunduz algılanacağı hesaplanmalıdır Surucunun bır göz atışta görebıleceğı bıçımde (ve yere) yerleştırılmelıdır Surucuden olağanustu bır bellek ve zorlama beklenmemelıdır b) TEKTİP (ünlform) olmalıdır: Cins ve yapıları ne olursa olsun trafığe açık yollar uzerınde, aynı koşullar geçerlıyse aynı simgeler kullanılmalıdır Aynı anlamı ıletecek ayrı simgeler kullanılmamalıdır Bu "tektıp"lık, daha yolun yapımı sırasında dıkkatlı bır bıçımde uzmanlarca (kı bu uz manlar ıçınde artık grafık tasarımcıları ve endustrı tasarımcıları bulunmalıdır) planlanmalıdır c) Sürekli olmalıdır: Sımgelerde, özellıkle yön gosteren sımgelerde yol boyunca sureklılık sağlanmahdır d) Yeterll sayıda olmalıdır: Simgeler ne gerektığınden çok ne de az olmalıdır Çok sayıda ve sık gorulen simgeler surucunun ve yayanın ılgısını ve bunlara uyma ısteğını azaltır Özellıkle yasakları ve tehlıkelerı gosteren simgeler, yerlerı lyıce ıncelenmeden ve gereklı oldugu t&m saptanmadan konulmamahdır Gereksız simgeler varsa bunlar hemen kaldırılmalıdır e) Yanlış yerlerde kullanılmamalı ve sık sık değiştlrllmemelldlr: Bu yaya ve surucunun simgeye uymamasına neden olur, sısteme olan ınancı azaltır Bizde durum nasıl? Ağaçların, dıreklerın, köşe bufelerının arkasına saklanmış, yanlış yerlere ve açılara konulmuş simgeler Pardon deyıp (hatta demeyıp) lafını geri alır gıbı yapılan değışıklıkler ve sankı trafıl* sımgelerı sıstemme karşı bır toplu başkaldırı Bizde durum bu Trafik sımgelerı dedığımız "Görsel, Uluslararası Dıl" bugun aslında ılkokul sevıyesındekı çocukların bıle Abece'den önce oğrendıklerı bır sıstem Ancak bırçok sımgeden oluşan (Işıklar da renklerıyle bırer görsel sımge doğal olarak) bu sıstemın ışlerlık ve güven kazanabılmesı, ışlevını yerıne getırebılmesı bırımlerın doğru yer ve konumda kullanılarak sıstemı tamamlamalarıyla olanaklıdır Bızdekı gıbı dağınık, tekıl, yanlış kul lanım hem sıstemı tamamlamaz hem de bu 'dılı" kullanma durumundakı yaya ve suruculerde bır sure sonra guvensızlık, kuşku yaratır, kullanılmaz duruma gelır Sınama, yanılma yoluyla duzenlenen trafik doğal olarak sımgelerı de hırpalar Yanlış ve dıkkatsız konulan sımge ya da simgeler ya surucu yönunden va da yaya yönunden görünmez olur Kendını bılmez, kötu huylu, hızlı suruculerden korunmak ıçın yapılan yol ustu tuhaf tumsekler (örnegı hangı ulkede varsa?. ) en azından bellı boyalarla ışaretlenmezse tyı huylu suruculer ve araçları da zarar görur, ölumcül kazalara bile uğrayabillrler Tum kentın hemen hemen tum yollarına park yapılmaz sımgesını koyup, uygun park alanları bırakılmazsa, bu sımge saygınlığını yıtırır Eğer kanalızasyon vb mazgal ağızları ızgaresız ıse ya da ızgarası 2530 santım çukurda kalmış ıse hıza ve tonaja göre yolları belırlenmış araçları uyaran simgeler, çızgıler insanın (burada surucu) doğal korunma ıçgudusuyle ışe yaramaz ve tehlıkelı hale gelır "Bızdekı durum konusundakı bu hazın ve haın ömekler de doğaldır kı çoğalıp gıdecektır Uluslararası, görsel dil Trafik sımgelerı bır tur hızlı, net ve herkesın anlayabıleceğı bır görsel dıl, daha doğrusu uluslararaa görsel bır dıl sıstemı olarak trafiğın ıçındedır, onun ayrılmaz bır parçasıdır Trafik düzenı ve buna ilişkin simgeler dızını trafiğın guven ve rahatlık ıçlnd«, uygun bır şekılde ve hızlı akmasını sağlamayı amaçlar Yollar, kavşaklar, köprüler vb yerler yapılırken buna paralel olarak trafik sımgelerı duşunulmelıdır Trafik sımgelerı trafiğın akışını rahatlatır, kazaları azaltır, yolların guvenlığını ve kapasıtesını arttırır Bunun tersı doğal olarak bızlerın •ok yaşadığı "trafik kaosuna" neden olur Karayolları gunumuzde çok karmaşık yapıdadır Bu karmaşık yol şebekesınde araç kullanan suruculer ve yayalar buyuk bır hızla, bırçok şeyı bırden algılamak durumundadırlar Bunda sure çok önemlıdır Çunku aracı kullanan kışı, araç ve yol arasındakı, dolayısıyla yayalara ılışkın her an değışen ılişkılerı denetlerken aynı anda araç ıçındekı pek çok bıldırışim aygıtını da 21210 Trafik kazaları ve karayolları Asım Çavuşoğlu C urr.hurıyet Bilim ve Teknık'ı ılgı ıle ız lıyorum Son sayıda kapak konusu yapılan "Trafik Kazalarında Suçlu Klm?" başlıklı yazı "Karayolları, trafik kazalarında başrolu oynamaktadır" yargısına varırken buyuk yanılgıya duşuyor ve bılımsel olmaktan çok uzaklaşıyor Esasen, yazıda universite yol derslerınde okutulan klasık bılgıler verıldıkien sonra, bunlar bılınmeyen ve uygulanmayan şeylermış gıbı sunuluyor Bu sunuşlardan yararlanarak çeşıtlı yargılara varılıyor Bu yargılarla KGM (Karayolları Genel Mudurluğu), trafik kazalarının oluşumunda en önde gelen kuruluş olarak gösterılmeye çalışılıyor Bu yargıların hemen hemen tumune yakın kısmı ya tamamerı ya da buyuk ağırlıkla yanlış değerlendırmeler şeklınde sonuçlanıyor Öncelıkle yazar, eleştırdığı kurumu ve ulkemızdekı kurumsal gÖr*»v dağılımını bılmıyor Bılındığı gıbı trafik kazalarının raporları, kayıtları KGM'ce değıl, polısçe tutulmaktadır Bu kayıtlarda KGM bır taraf olmamaktadır B ayıtlarda %135 olarak ortaya çıkan ka rayolu kusurunun nasıl olup da 'en az %70'lık bölumunun yol kusurundan kaynaklandığı hukmune" varıldığı anlaşılamıyor Bilımsel bır makale yazdığı ıddıasında olan yazar, bu orana hangı bılımsel yontemlerie ulaştığını belırtmıyor Sadece "Trafiğın dınamığıne vakıf bır gözle bakıldığı takdırde" değerlendırmesınden bu dehşetengız sonuca nasıl varıldığı ıse açıklamaya yetmıyor Yazıda öne surulen dığer yargılar da aynı şekılde yanlış ve tutarsızdır Örneğın "Yenı yapılan yollarımızın hemen hemen hıç birısınde dever yoktur" ya da "Yollarımızın pek azında emnıyet şerıdı vardır, gerı kalanları emnıyet şerıtslzdır" gıbı yargılar hem yanlış hem de ınsafsız değerlendırmelerdır KGM'de halen yaklaşık ıkı bın muhendıs gorev yapmaktadır KGM'de uygulanan yol geometrık standartları ıle drenaj ve kavşak standartları, tum Batı ulkelerınde uygulanan standartlara benzer nıtelıktedır, ayrıca pek çok Avrupa ulkesı standartlarından daha yuksektır Bılgılerınıze arz ederım