Katalog

ARAŞTIRMA 'Bilim kadınları' niçin az? Almanya'da yapılan bir araştırmada, kadınların "doğal bir şekilde" dışlandıkları görıildü. Bilimde erkek egemenliği Katil sinek,ülkemize gelebilir mi? "Vida kurdu sineği" olarak tanınan sineğin Libya'da görülmesi panik yarattı. Sineğin kuramsal olarak ülkemize gelmesi mümkün, ancak pratikte bunun gerçekleşme olasılığı çok zayıf. Cumhur Canbazoğlu • m . mlnlvorax'ın Libya'da görülmesi, Afrika'da olduğu kadar Güney Avrupa'da da panık yarattı. Bir kısım bilim adamı bu sineğin Afrika'dan "eski kıta"ya geçmesinin çok zor olacağını söylerken, diğerleri Orta Amerika'dan Kuzey Afrika'ya gelebilen katil sineğin kolaylıkla Avrupa^ ya atlayabileceğıni belirtiyorlar. Güney Avrupa ve ülkemizin Akdeniz kıyıları katil sineğin yaşaması ıçin son derece elverişli bölgeler. 300 km. uçabilen Cocliomya Hominivorax'a neden "katil" deniyor? Amerika'da Callifora adı verilen bu mavi yeşil renkli sinek, özellikle büyükbaş havyanların dokulanna yumurtalarını depoluyor. Yumurtalardan çıkan 0.5 cm.'lik larvalar kısa sürede hayvanı tüketiyorlar. Sineğin yumurta depoladığı bölge beyine yakınsa hayvan çok kısa sürede ölüyor. Katil sinek hayvan vücuduna dakikada 15 ila 35 yumurta bırakabiliyor. Yetişkin insan Için katil sinek pek tehlikeli değil. Ancak bu sinek yenl doğmus bebeklerln göbek dellklerlne bıraktığı yumurtalarla bebeklerin yüzde 90'pın ölümüne neden olabiliyor. Bebekleri sık sık yıkamak ve dezenfekte etmek katil sineğe karşı en etkin koruma önlemi. KaM sinek: Uzmanlara göre, Avrupa'ya gelmeyectm LRyya'âaki varttğı bile sinir bozucu. istiyorsunuz? Doktor olmuşsunuz ve iki çocuğunuz var. Bir kadın için bunlar yeterii değil mi?" Çiçeği burnunda bir kadın akademisyen üniversitede asistan olarak kalmak istediğinde aldığı yanıt budur: Kadınlar üniversiteye öğretım üyesi ve araştırmacı olarak ayak basmaya teşebbüs ettiklerinde karşılaştıkları önyargılarla mücadeleyı göze almalılar. Az sayıdakı kadroda yer almak için kadınların rakip erkeklerden daha nitelikli olmaları blle her zaman yeterli değil. Batı Almanya ünıversitelerinde okuyan öğrencilerin yüzde 40'ı kadın. Buna karşın akademlk kadrolarm yalnızca yüzde 5'l kadınlar tarafından ışgal edıliyor. Doçent veya profesör olma onuruna erişenler ıse neredeyse tümüyle erkekler. Üniversitelerin orta kademesinde her 5 asistanlık kadrosundan yalnızca birinde kadınlar bulunuyor. Erkek egemenliği Üniversitelerde erkek egemenllğine karşı itirazlar yeni değil. Bilim dünyasındaki bu aksaklığı bilimsel olarak sergilemek amacıyla sosyolog Prof. Hans Joas ve Dr. Mlchael Bochow sonunda sayılara dayanan somut bir çalışma gerçekleştirmişler. Bilimsel kariyer yapmak ısteyen kadınların "kara yazgısını" saptamak isteyen araştırmacılar, 6 büyük Alman üniversitesine konuyla ilgili anket formları göndermişler. Tıp fakülteleri dışında sürdürülen araştırmada (çünkü tıp dalında uzmanlaşma ünıversıte dışı kurumlarda yapılabihyor) kadın akademisyenler mühendisllk fakUltalerlnde yüzde 3 ile en düşâk, toplum blllmlerinde ise yüzde 28 ile en yüksek yeri ahyorlar. Joas ve Bochow önce kadınların başarısızlığında aile ve çocuk sahibi olmak gibi "görevlerin" etken olduğunu varsaymışlar, ancak akademık kariyer yapan kadınlardan sadeca küçük bir bölümünün evti veya çocuk sahibi olduğu ortaya çıktığında, bunun kadınlar için gerçek bU engel oluşturmadığı anlaşılmış. Üstelık evli akademisyen kadınlar çocukları olduğu halde bekâr ve çocuksuz akademisyen hemcınsleriyle eşit başarı gösterıyorlar. Ailelerine ayırdıkları zamanrboş zamanlarını azaltarak telafi edıyorlar. Bu, kuşkusuz kişisel hobi ve zevklerden kısıntıyı gerektiriyor Bir bayan sosyolog, kadınların bilim dünyasındakı başarısızlığını, hemcinslerinin "kendllerini gösterme ve göze glrme" yeteneklerinın olmamasına ve "saflıklarına" bağlıyor. Buna karşın kadınlar mesleklerini ve kendilerinden talep edilen işi çok cıddiye alıyorlar. Öte yandan kadınlar erkek meslektaşlarının kendllerini dışladıkları görüşünü savunuyor. Bu nedenle kadın akademisyenler dallannda ortak çalışma yapabilecek araştırmacı bulmakta güçlük çekiyorlar. Sözgelimi bir bayan coğratyacı "ekipteki tek kadın üye olacağı ve bunun yol açacağı sakıncalar" nedeniyle kariyeri için çok önem taşıyan bir keşif gezisıne alınmadığını söylüyor. Bilimsel enstitülerde görev almak isteyen kadınlar ise çoğunlukla kendılerine "enstltü sekreteri" "yardımcı görevll" ve "kongre düzenleyiclsl" gibi pasif görevlerin verildiği ya da kendilerini bu konumda hissettiklerinden yakınıyorlar. Bütün bu zorluklar, kadın araştırmacıla, rın erkek meslektaşlanna göre daha az sayıda akademık yayın yapması ve dolayısıyla daha az başanlı sayılmaları sonucunu doğuruyor. Akademık yayın sayısı ve tez çalışmasında başarı sağlama ölçütlerine göre kadınlar 1971 ile 1983 arasındakı dönemde olumlu yönde bir ilerleme göstermemiş. Bu gıdışle, yanı araştırma yapan kadınlar burslarla parasal yonden desteklenmedikçe, araştırma görevlisi alımında yeni düzenlemeler yapılmadıkça bilim dünyasının kapıları kadınlara kolay açılmayacak. (l.m.blld d«r wi«se*ıschaft 2/1990) ' * Wt atil sinek" Cocllomya Ho Nesli kurutulmuyor Katil sinek, Mekslkalı ve Amerikalı besicilerlıı başdüşmam. Bu iki ülke 50'li yıllardan bu yana katili alt edebilmek için tam 20 500 milyon dolara yakın para harcadılar. Katil sineğin Afrika'daki varlığı ilk kez geçen yıl saptandı. Oysa bir boceğin yerleştiği bölgeye alışıp etrafia gözükmesı için en az altı yıl gerekiyor. Katil sinek şu anda TMpoll'nın güneyinde 20 bin kılometrekarelik alana yayılmış durumda. FAO'nun ıki yıllık bir program dahilinde Libya'ya 42 nilyon dolarlık "sinek fonu" vermesi bekleniyor. Yılda sıcakhğın iki ay 12 derecenin altında seyretmesi sonucu bulunduğu bölgeden silinen Cocliomya Hominivorax'ın Türkiye'ye gelmesi konusunda, Istanbul Üniversitesi veteriner Fakültesi öğretiın görevlılerinden Prof. Dr. KâmH Göksu şu bilgileri veriyor: "Ülkemizde vida kurdu sineği denen Cocliomya Hominivorax ile ilgili basınımızda yayımlanan haberler abartılı. Katil sinek ülkemizde görülmedi, ama az da olsa gelme olasılığı var. Bu sinek larvasını tasıyan İnsan ya da hayvan yoluyla taşıt araçlarıyla Türkiye'ye ulaşabllir.' Katil sinek larvasını goz, kulak, burun, göbek gibi boşluklara ve 810 cm.'lik yaralara bırakıyor. Dokulara nüfuz edip beslendikten sonra pupa döneminde yere düşüyor ve bir süre sonra sinek halini alıyor. Tripoli şehrjnin iklimi Antalya'nınkine çok benziyor. Bundan dolayı Tarım Orman ve Köyişlerı bakanlığı il veteriner müdürlüklerini uyararak önlem alınmasını istedi. Elimızde yabancı ülkelerde uygulanan önlemlerte ilgili raporlar mevcut." Dışlama var mı?