Katalog

GÖKYÜZÜ 9 şubat akşamı Son yılların en ilginç Ay tutulması Ay, akşam 18.24'te yarı gölge konisine, 19.31'de tam gölgeye girmeye başlayacak. Bulent Uyanıker T urkıye'den gözlenebılen en son tam Ay tutulması 17 Kasım 1986'da gerçekleşmıştı Bu tutulmadan sonra parçalı yarı golge ya da parçalı golge tutulmaları gozledık Anımsanacağı gıbı, geçen yılın tam tutulmalarından bırı, başlangıcından maksımum anına kadar, dığerı ıse maksımumdan tutulma sonuna kadar gozlenebılmıştı Bu yılın 9 şubat gunü bızım ıçın son yılların en ılgı çekıcı Ay tutulmasını, başlangıcından sonuna kadar gozleyebıleceğız Bu serıden bır sonrakı tutulma ıse 10 Aralık 1992'de tunuyle görulemeyeceğı anlamına gelmıyor Ancak tutulma sırasındakı atmosfer koşulları ve Ay'ın golge ıçındekı yerıne gore görulemedığı tutulmalar olabılır Tam tutulmada Ay, sarı, kavuniçi, kahverengi, yeşil hatta yer yer mavimsi renkler alabılır Tutulma akşam saatinde 9 şubat gunu Ay yerel saatımızle 18.24'te yarı golge konisine gırecek Guneş batmış ölacağından tutulmayı gozlemeye başlayabılırsınız Saat 19.31'de tam gölgeye gırış başlayacak Ay'ın butunuyle gölgede kalması ıse saat 20.15'te gerçekleşecek Tutulmanın maksımum anı 21 12'de Ay 42 dakıka tam golgede bulunduktan sonra, saat 21 33'te tam golgeden sıyrılarak yarı golge konisine doğru kayacak Bu kez de tutulmanın başlangıcındakı olaylar tersınden yaşanacak Yarı golgedekı yaklaşık bır saatlık yolculuktan sonolacak şıtlı renklerın dıkkatlı çızımlerını yapabılırsınız Yapılacak ış, Ay'ı çıplak gözle ızlemek ve değışık bolgelerın aldığı renklerı, renk değışımlerını çızımınızde gostermek. Her turlu renklenme bolgesı ve zamanı not edılmelıdır Ayrıca durbun, teleskop kullanılmış ıse özellıklerı belırtılmelıdır Renk gözlemlerı ıçın onerımız çıplak goz gozlemlerı yolunda Bu gözlemler atmosfer araştırmaları ıçın kullanılabılır Zamanlama: Tutulmanın çeşıtlı aşamalarının (tutulma başlangıcı, golgelere gırış v b ) hesaplanmış zamanlarının gözlemlerle karşılaştırılması, gok mekanığı açısından onemlıdır lyı ayar edılmış bır saat ve gözunuz Bu ış ıçın yeterlı Zamanlardakı hatınız 0 1 dakıkayı geçmemelıdır Tutulmanın sınıflandırılması: Ay'ın parlaklığı tutulmanın bırınden dı Regârenk bir ay Basıtçe Ay'ın Dunya'nın arkasına saklanması ya da Dunya'nın gölgesınden geçmesı olarak tanımladığımız Ay tutulmalarında ıkı aşama soz konusu Ay, tam tutulmalarda ıkı parçadan oluşan Dunya'nın golgelerınden sırayla geçer Yarı golgeye gırışı fark etmek genelhkle zordur Ay, yarı gölge ıçınde ılerledıkçe doğu tarafında belırecek hafıf kararmalar tutulmanın ılk belırtılerıdır Tam tutulmada Ay yuzeyı, golge konisine gırışle bırlıkte yavaş yavaş daha koyu bır golgeyle kaplanır Golgenın bır çember yayı gıbı ılerlemesı Dunya'nın kureselliğı hakkında bır fıkır verebılır Çembersel golgelerı kure bıçımlı cısımler vereceğınden, Dunya'nın yuvarlaklığını minik gozlemcilere de açıklayabılırsınız Ay'ın tam golge konısınde olması, bu ra 24.00'te tutulma tamamlanmış Tutulmayı nasıl gözleyeceğiz? Tutulma çıplak gozle, durbunle ve teleskopla gozlenebılır Tum gozlemcıler ıçın kendı olanaklanna gore ızleyebıleceklerı değışık gozlem yontemlerı var ve bu gözlemler gunumuzde hâlâ değerlı Onerebıleceğımız gozlem yonter .leri şöyle Renklenme: Ay tutulması sırasında dıskın aldığı çe Merkur Q GUN E Y 150° 12* CMa Venüs 7 Satürn Uranus <&• 0 Mars A lupıter 9 Neptun Q ^ Guneş 0 ğerıne farklılık gösterır Bu farklılıktan dolayı bır sınıflandırmaya gerek duyarız Bunun ıçın tutulmadakı renklerın ve golgenın koyuluğunun ıncelenmesı gerekır Çıplak gözle, durbunle ya da teleskopla tutulmanın tam ortasındakı (maksımum ve tam golge ıçındekı anlar) renklenme ve Ay'ın parlaklığının ızlenmesı sonunda her tutulma ıçın bır numara verılır örneğın, L O Çok koyu tutulma, Ay neredeyse gorulmuyor L 1 Koyu tutulma, grı ya da kahverengımsı renklenme, detaylar zorlukla ayırt edılebılıyor L 2 Koyu kırmızı renklenme, golgenın merkezı çok koyu, tam gölge konısının kenarları gorelı olarak daha açık L 3 Renklenme kırmızı, kıremıt rengı Yer yer parlaklıklar ya da sarı renklenme L 4 Çok açık bakır rengı ya da portakal rengı tutulma Gölge kenarlarında mavımsı renklenme Gölgenin genişlemesi: Tutulmalarda Dunya'nın golge konısının çapı, atmosferden dolayı geometrık çaptan yaklaşık yuzde ıkı kadar genışler Bu genışlemenın tutulmadan tutulmaya farklılık gostermesı ıse butunuyle anlaşılmış değıldır Bu etkının ölçulmesı ıçın kraterlerın gölgeye gırış ve çıkış zamanlarının gözlenmesı gereklıdır Zamanlardakı hata 0 1 dakıkayı geçmemelıdır Bu gozlem dunyadaki tum amatörier tarafından her tutulmada yurutulen bır çalışmadır Fotoğraf çekimi: Tutulma fotoğrafları çekmek sanıldığı kadar zor değıldır Sabıtleştırılmış bır fotoğraf makınesı ve sıradan fılmlerle bıle ılgınç sonuçlar elde edebılırsınız Dıkkat edılmesı gereken nokta, Ay'ın parlaklığının tutulma boyunca değışmesınden dolayı (maksımumda parlaklık dolunayın on bınde bırı kadar duşebılır) poz suresının de değışmesı gerektığıdır Orneğı f/8 açıklıkta 400 ASA fllm kullanıyorsanız Dolunay (tutulma yok 1/1000 sanıye Ay yarı gölge konısınde 1/500 sanıye Ay'ın bır parçası tam gölgede 1/25 san Tam tutulma başlangıcı 2 sanıye Maksımum 6 sanıye F/8 ıle 2 sn poz vermek gerekırken, F/4 ıçın 2 sn x (4/8)2 1/2 sn poz vermelısınız Ya da 400 ASA da F/8 ıle 2 sn poz ısteyen tutulma başlangıcı ıçın, 100 ASA fılmde F/8'de 2 sn x (400/100) 8 s n poz verılmelıdır Gozlem sonuçlarınızı beklıyoruz