Katalog

HAFTANIN RÖPORTAJI Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu Bilime 300 milyarlık fon Bilim ve Teknoloji Şurası toplanacak. Milli laboratuvarlar kurulacak. Roportaj: Hülya Peker • Resmı ve ozel kuruluşların araştırmagelıştırme merkezlerını kurmaları ıçın gereklı esas ve usullerı belırlemek, bu faalıyetlerı ızlemek, değerlendırmek ve yonlerdırmek, • Hangı alanlara ne oranda araştırmagelıştırme yatırımı yapılması gerektığını tespıt etmek • Programlama ve yurutme aşamalarında sektörler ve kuruluşlar arasındakı koordınasyonu sağlamak, • Görev alanına gıren konularda gereklı kararları almak, araştırma sonuçlarını değerlendırmek 9 ekimde yapılan toplantıda Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu'na Türkiye'de araştırma ve geliştirme etkinllkleriyle ılglll bır rapor sunuldu. Bu raporun ana flkrl neydi? Mehmet Tomak: Dunya, ıtıcı gucunu hızlı bır bılımsel ve teknolojık gelışmeden alan endustrı çağına gırmış bulunmaktadır Ozellıkle ılerı teknolojıler, ekonomık, polıtık ve askerı alanlarda yepyenı uyguiamalar getırmekte ve ona sahıp olan uluslara saygınlık kazandırmaktadır Tıcarette önemlı olan hemen her şey teknolojıye bağımlıdır Uluslararası teknoloji yarışı (teknoloji ohmpıyatı) butun hızıyla surmektedır Her devletın ekonomık gelışmesı sosyal dengesı ve mıllı savunması bu yarıştakı yerıyle orantılıdtr Bu nedenle hukumetler teknolojıyı, urelımı artırmak, uretım malıyetını duşurmek, daha az krıtık ve ucuz hammadde kullanmak, yenı urunler gelıştırmek ıçın onemlı bır anahtar olarak görmektedır Ulkemız de bu teknoloji yarışının ıçındedır Hıçbır ulke bılım ve teknolojıde tek başına yeterlı olacak kadar buyuk değıldır Bunun sonucu olarak ulkeler polıtıkalarını, kendı teknolojılerını uretmenın yanısıra (yerıne değıl) dışarıdan uygun teknoloji transferı etrafında oluşturmaktadır Türkiye'de araştırma ve geliştirmede son durum nedir? Mehmet Tomak: Türkiye'de araştırma ve geliştirmede çalışan ınsan sayısı çok az, on bınde dört cıvarında, önumuzdekı on yıl ıçerısınde bu oranın on bınde otuza çıkarılması planlanıyor Parasal açıdan ıse araştırma ve gelıştırmeye ayrılan kaynak on bınde ıkı oranındadır Bu oranın yuzde bır veya ıkı olması gerekır Çıktı parametrelerı açısından yayınlar çok az, patentler konusunda durum çok daha kötu Gelışmış ulkelerde patent sayısı yuz bınlerı bulurken, Türkiye'de bu sayı beş yuz cıvarında, patent kanunu 1876'dan bu yana yururlukte ve bu kanun pek çok açıdan geçerlılığını yıtırmış durumda Türki300 milyar lira veya daha fazla para bulunacağı soylenıyor. Bu fon yasallaştıktan sonra ne olacak'' Bunun ıçın bılım adamlarından, muhendislerden ve sanayicllerden oluşacak, Turkiye'nin Ihtıyaçlarını belirleyecek bir kurul oluşturuldu mu? Mehmet Tomak: Elbette, Turkıye'nın ıhtıyaçlarını belirleyecek bır değıl, bırçok heyet kurulacak Şu anda kurulmuş bır heyet yok, arna çalışmalar surduruluyor Bilim ve Teknoloji Projesi'nde Mılli laboratuvarlar oluşturulması da bulunuyor. Bu mıllı laboratuvarlar herkesın yararlanabileceğı bılım merkezleri şeklinde ml olacak? Yoksa TUBITAK Gebze'de olduğu glbi yalnızca araştırma kurumu bunyesinde çalışan insanlar mı faydalanacak? Mehmet Tomak: Mıllı laboratuvarlar araştırma ve gehştırme çalışmaları ıçın önemlı bır altya|M olmalıdırlar Bu laboratuvarlar Turkıye'nın ıhtıyaçlarına göre araç gereç açısından en lyı şekılde donatılmalı Mıllı laboratuvarlar tum unıversıtelere, ozel ve kamu kuruluşlarına açık olmalı Bu gun ıçın örneğın katıhal fızığınde super orgu ureten NB cıhazının fıyatı bır mılyon do" lar cıvarındadır Bunu, tek bır unıversıtenın butçesınden odeyerek alması zordur Fakat bu cıhaz bır mıllı laboratuvara alınırsa, her araştırıcı bundan yararlanabılır Bunun ABD ve Avrupa'da örneklerı çoktur Ûrneğın buyuk parçacık hızlandırıcılarının bulunduğu Isvıçre'dekı CERN Araştırma Merkezı bunlardan bırıdır Bu merkez Avrupa ulkelerının ışbırhğıyle kurulmuş bır merkezdır Parçecık ve atom fızığı çalışan bılım adamları buradan faydalanabılırler Bunlar tek tek ulkelerın para koyup alabıleceklerı şeyler değıldır Aynı olay Turkıye ıçın de geçerhdır Peki, Turkiye'nin ihtiyaçları nasıl bellrjenecek? Mehmet Tomak: Evet, en onemlı konulardan bırı olan Turkıye'nın ihtiyaçları oelırlenırken rasyonel duygulardan arınmak gerekır Kesınlıkle çıkar gruplan gozetılmemelıdır öncelıkle en fazla beyın gu;u hangı alanda çahşıyor ve ne kadar, bu aehrlenmeh Unıversıteler ve endustrı arasında koordınasyon sağlanmah, enforrnasyon sıstemı kurulmalıdır Turkıye'nın ihtiyaçları tartışması ulusal duzeyde her<esı kapsayacak şekılde yapılmah kayırma olmadan ortak kararlar ahnmahdır Son bir soru; 1990 içlnde, Türkiye'de ilk defa Bilim ve Teknoloji Şurası toplanacak. Bılım Teknoloji Şurası'mn kesin tarihini vereblllr mislnlz? Mehmet Tomak: Tabıı, Bılım ve Teknoloji Şurası 911 Mayıs 1990 tarıhınde yaptlacak Nımet Özdaş başkanlığında kurulan bır kurul bu konuda çalışmalar yapmaktadır Çok teşekkürler... K uruluşundan ancak 6 yıl sonra, 9 Eklm 1989 da toplanabilen Bılım ve Teknoloji ve Yuksek Kurulu: nun aldığı kararlann yasal işlerliğe kavuşması beklenlrken, mayıs ayında Bılım ve Teknolo/ı Şurası toplantısı içln hazırlık yapılıyor. Yuksek Kurul'un ilk toplantısma davetli olarak katıtan Prol Mehmet Tomak, konu Ile llgill sorulanmızı yanıtladı. 9 eklmde Ankara'da yapılan ilk toplantıya kimler katıldı? Mehmet Tomak: Toplantıya Bılım ve Teknoloji Yuksek Kurulu (BTYK) uyelerı, Başbakan'ın başkanlığında ılgılı devlet bakanı, Malıye ve Gumruk, Mıllı Eğıtım, Mıllı Savunma, Tarım Orman ve Köyışlen, Sağlık, Sanayı ve Tıcaret, Enerjı ve Tabıı Kaynaklar bakanları, Devlet Planlama Teşkılatı Musteşarı, Hazıne ve Dış Tıcaret Musteşarı, YOK Başkanı, Turkıye Atom Enerjısı Kurumu Başkanı ve TUBITAK Başkanı katıldı Bundan sonrakı toplantılara TUBITAK başkan yardımcısı, TRT Genel Muduru, TOBB Başkanı ve YÖK'un belırleyeceğı bır unıversıtenın seçeceğı bır öğretım uyesı de katılacak Ayrıca 9 ekımdekı toplantıyı davetli olarak TUBITAK Yonetım Kurulu uyelerı, bakanların musteşarları, danışmanları, TRT Genel Muduru, Prof Mehmet Tomak ve Kaya Toperı ızledıler Toplantı gündeminin başında yer alan 77 sayılı kanun hukmundeki kararnameyi oluşturan maddeleri açıklayabilir misıniz? Mehmet Tomak: Kararnamede öncehkle Turkıye'nın uzun vadelı bılım ve teknoloji polıtıkasının tespıtınde hukumete yardımcı olmak gelıyor Bunun dışında kararnamede yer alan maddeler ıse • Bılım ve teknoloji ıle ılgılı alanlarda araştırma ve gehştırme hedeflerını tespıt etmek, • Öncelıklı araştırma ve gehştırme alanlarını belırlemek, bunlarla ılgılı plan ve programları hazırlamak • Araştırmagelıştırme alanındakı plan ve programlar doğrultusunda; kamu araştırma kuruluşlarına görevler vermek, gerektığınde ozel sektörle ışbırlığı yapmak ve özel sektörle ılgılı teşvık edıcı ve duzenleyıcı tedbırlerı getırmek, • Bılım ve teknoloji sıstemının etkınleşmesı ve gelıştırılmesı amacıyla bılım ve teknoloji alanında yasa tasarıları ve dığer mevzuatı hazırlamak, • Araştırıcı ınsan gucunun yetıştırılmesı ve etkın bır şekılde kullanılması ıçın gereklı önlemlerı saptamak ve uygulamasını sağlamak, ye'de en etkın bıçımde araştırma gehştırme çalışmaları unıversıtelerde, TUBITAK, Atom Enerjısı Kurumu Çevre Musteşarlığı ve buyuk şırketlerde yapılıyor Bılım ve Teknoloji Yuksek Kurulu toplantısında Turkıye Buyuk Mıllet Meclısı'nde bılım ve teknoloji komısyonu hatta bılım ve teknoloji bakanlığının bulunmaması dıle getırıldı Sonunda bakanlıklarda araştırma gehştırme bırımlerı kurulmasına karar verıldı Bilim ve Teknoloji Fonu, toplantı gündeminin onemli maddelerinden biriydi. Bu konuda alınan kararlar nelerdir? Mehmet Tomak: Toplantıda araştırma gelıştırmeye ayrılan paranın yukseltılmesıne karar verıldı Bılım ve Teknoloji Fonu'nun gelırlen ıse, lısans ıle çalışan ozel ve kamu kurum ve kuruluşlarının bır öncekı yıllık cırolarının on bınde bırı, 3065 sayılı KDV Kanunu'nun 60 maddesının (a) ve (b) bentlerınde belırtılen urunlerın Tekel Genel Mudurluğu tarafından yurtıçmdekı teslımlerınden ek vergı matrahına esas alınan bedellerın yuzde bırı, her malı yılda konsolıde butçe ödenek toplamının onbınde beşınden az olmamak kaydıyla butçeye konulacak ödenekler, her turlu bağış, yardım ve vasıyetler, fonun katkısı ıle uretılen lısans ve knowhow satışından elde edılen gelırler, fonun rısk sermayesı vererek destekledığı veya ortaklık oluşturduğu gerçek kışı veya tuzel kışılerden elde edılen gelırler ve dığer gelırlerden oluşuyor Her yıl Bilim ve Teknoloji Fonu'nda Fona para nereden akacak?