Katalog

E L E K T R İ K E N E R J İ S İ Güneş, rüzgâr ve biyogaz Yirmi sekiz metre yüksekliğindeki rüzgâr kulesi tam kapasite ile çalıştığında 250 kilovvatt elektrik sağlıyor. ISAAC ASIMOV Iki insan Çeviri: Ismail Murat unya yüzönde homo sapıensın ıkı önemlı tıpı var oldu Aralık 1989'da her ıkısının Avrupa'da bır sure aynı dönemde bırlıkte yaşamış olabıleceklerıne ılışkın kanıtlar gun ışığına çıktı Bu ınsan tıplerınden bırı, sıklıkla 'Neandertal Insanı' adıyla bılınen homo sapıens varyantıdır Neandertal ınsanına bu adın verılmesının sebebı, sözkonusu ılkel ınsan tıpıne aıt kalıntı kemıklerın Almanya'nın batısında Neander Nehri vadıstnde (Thal » Alm vadi) bulunmuş olmasıdır Vücut kemıklerının belırgın bıçımde ınsana özgu olmasına karşın, Neandertal msanının kafatası, 'modern insanın' kafatasından ayrılan ılgınç özellıklere sahıptır Neandertal insanın kafatasında, gözlerın uzerınde modern ınsanda bulunmayan kemık çıkıntıları vardır Kafatasının alm bölumu arkaya doğru yatık durumdadır Neandertal ınsanını gerıye doğru çekılmış çene, olağanustü belırgın ve ırı dışler tamamlar Neandertal msanının gerçekten tlkel ınsan mı yoksa kemık hastalığı nedenıyle şekıl bozukluğuna uğramış olağan bır ınsan mı olduğu tartışılmış, ancak başka yerlerde Neandertal ınsanına ozgu orneklerın ortaya çıkarılmasıyla ve bunların tümunde aynı kemık hastalığının görulemeyeceğı duşunulduğunden, Neandertal msanının bır zamanlar gerçekten yaşamış olduğu kesınlık kazanmış, konuya ılışkin kuşkular son bulmuştur Neandertal ınsanını çok ılkel bır ınsan tıpı olarak tasarlamak yanlıştır Gerçı Neandertal ınsanı, modern ınsandan kısa boyluydu, ama insanın bu tıknaz yapılı atası muhtemelen bızden daha guçlu kuvvetlıydı Beyınlerı bızım beynımızle aynı buyuklukte, hatta bıraz daha buyuk olmakla bırlıkte, beyın bölumlerının oranları farklıydı Neandertal ınsanında, modern insanın tersıne, beyının ön bölumu daha kuçük, arka bölumu daha buyuktu (Doğal olarak bıze akıllı bır gorunum veren genış alnımız nedenıyle, dar alınlı Neandertal ınsanına gore kendımızı ustun tutmaktayız, ancak bu ustunluğe ılışkın gerçek kanıtlara sahıp değılız) Neandertal ınsanlarının ruhanı nıtelık taşıyan yas torenlerı olduğu söylenebılır En azından, ölulerını çıçeklerle gomduklerıne ılışkın kanıtlar var Çoğunluğun duşuncesı, Neandertal ınsanı ve modern insanın homo sapıensın varyantları olduğu yolundadır Bunlardan bırı, homo sapıens neanderthalensıs, ıkıncısı homo sapıenstır 1868 yılında Fransa'da Bordeaux kentının 75 mıl doğusunda Cro Magnon adlı mağarada, modern insanın ılk orneklerı bulundu Bulunan kemık kalıntıları ve benzerlen en azından 30 bın yıllıktı CroMagnon adamının temsılı portresı, tıraşlı yuzünde uzgun ve soylu bır ıfadeyle resımlenır Hıç kuşkusuz (I) derı rengı beyazdır Buna karşın Neandertal msanının temsılı portresınde dudakları sarkık, bakışları boş, saçı sakalına karışmış Yeni bulgular, modern insanta neandertal insanın tarih içinde karşılaşmış olduğunu gösteriyor G uneş, rüzgâr ve biyogaz Bu üç doğal enerjı kaynağı, Almanya'da Burg kentının elektrik ıhtıyacını başka kaynaklara gerek kalmadan özerk bıçımde karşılamasını sağlıyor Polıtıkacılar ve endustrı yönunden "enerjı bağımsızlığını" kazanmış olan Burg kentı, doğal enerjı kaynaklannın ekonomık değerlendırılmesı yolunda önemlı bır adım ve bır pılot proje Burg kentı Beledıye Başkanı Ulrlch Feilke guneş, rüzgâr ve bıyogazın, kentlerı ıçın naklt para anlamtna geldığı göruşunde Feilke, enerjı gereksınımını tumuyle doğal enerjı kaynaklarından karşılamaya hazırlanan bır kentın beledıye başkanı sıfatıyla uygulamaya konulan pılot proje hakkında bılgı verıyor Burg kentının coğrafı yerleşımı bu proje ıçın bıçılmış kaftan Kent oldukça rüzgârlı bır bölgede kurulmuş, yılda ortalama 1829 saat guneş goruyor Biyogaz ıse kentın atık su arıtma tesısıne ek olarak kurulan bır merkezde uretılıyor Atık su arıtma tesısının gaz toplayıcı bölümu 300 metrekup hacmınde Arıtma tesısı tam kapasıteyle çalıştığında elde edılen biyogaz termık santralı 20 saat sureyle arahksız çalıştıracak elektrik üretebılıyor Yırmı sekız metre yuksekllktekı rüzgâr kulesi de tam kapasıteyle çalıştığında 250 kilovvatt eletrık sağlıyor Rüzgâr sanıyede 4 metre hızla estığınde, elektrik ureten jeneratör otomatık olarak devreye gırmekte Burg kentınde ortalama rüzgâr hızı sanıyede 6 metre Kentın guneş enerjısıyle sağladığı elektrik ıse 140 kılovvatt tutuyor Arıtma tesıslenmn çalışması ıçın kuramsal olarak 420 kılowatt elektrik gerekıyor Şımdılık bu elektrığın bır bölumu dışarıdan karşılanıyor, ancak bırkaç yıl ıçınde tesıs kendtne yeterlı duruma gelerek verımlı duruma geçecek Beledıye Başkanı Feilke, doksanlı yılların sonunda elektrik uretımınden kentın para kazanacağını söyluyor (i.m.) D çırkın bır yaratıktır Neandertal ınsanı, modern insanın öncusudur Muhtemelen günumuzden 100 bın yıl kadar önce Avrupa'da yaşamıştır Neandertal ınsanından oncekı dönemlerde daha ılkel ınsan tıplerı yaşamış olabilır Neandertal adamın kökenlerının dunyanın neresınde bulunduğunu bılmıyoruz, ancak insanın bütıin atalarının yurdunun Afrika olduğu konusunda güçlu kanıtlar var Neandertal ınsanını, kemıklerının yanı sıra, geride bıraktığı aletlerden tanımak mümkun Avrupa'nın her yanında, nıspeten basıt yapıda taş aletlerın aıt olduğu Moustler kulturüne rastlanıyor Sözkonusu aletlerın ılk orneklerı Fransa'da Moustıer bölgesınde kumlar arasında bulunduğundan, aıt oldukları kulture bu ad verılmiş Bır de Aurignac kultürü adı verılen gruba gıren aletler var Bunlar Moustier kültürune göre çok daha yeteneklı ve sanata yatkın eller tarafından yapılmış Bu aletlerın de ılk orneklerı Fransa'da Aurignac kasabası yakınlarında bulunduğundan, aıt oldukları kultüre Aurignac kültüru adı verılıyor Neandertal ınsanı ıle modern ınsan arasındakı kesın ayrım çızgısı, modern insanın teknolojık yönden çok daha gelışkın bır varlık olması Ispanyol arkeolog Marcelllno da Sautuola, 1878 yılında bır mağaranın duvarlarına çızılmış resımler buldu (Aslında bu resımlerı ılk olarak arkeoloğun 12 yaşındakı kızı gormuştu) Bunlar 20 bın yıllık olduğu tahmın edılen bızon, geyık ve dığer hayvan resımlerıydı Resımlerı yapan sanatçıların en az günumuzun ressamları kadar yeteneklı olduğu kuşkusuzdu Tarıhın aynı dönemınde modern ınsan ok ve yayı ıcat etmıştı Ok ve yay hareket enerjısını depolayabılen ve depoladığı durağan enerjıyı bır anda hareket enerjısıne donuşturebılen ılk avlanma aracı olduğundan, tehlıkelı yabanıl hayvanlara guvenlı bır uzaklıktan saldırılmasına elverıyordu Bazı araştırmacılar (Afrika kökenlı) modern insanın Asya uzermden doğudan batıya doğru Avrupa'ya göçunden önce, Neandertal msanının soyunun tukenmış olduğunu ılerı surmuşlerdır Ancak Kalıfornıya Menlo Park Jeolojık Araştırma Kurumu'ndan James L.BIschoff ve Ispanyol meslektaşları kısa sure once, 40 bın yıllık olduğu tahmın edılen ve Aurignac kulturüne özgu ılkel aletler buldular * Araştırmacıların sözkonusu bulguları ışığında modern insan Neandertal insanıyta karşılaşmış olmalıdır. Ve şımdı sorulması gereken yenı soru, Neandertal msanının akıbetıdır Sorunun kolay yanıtı, modern insanın sahıp olduğu ustun teknolojıyle Neandertal ınsanı tarıh sayfasından sıldığıdır Ancak sorunun başka bır muhtemel yanıtı da modern ınsan ve Neandertal ınsanı arasında bir melezlenme olasılığıdır Elımızde şımdılık bu olasılığa ılışkın bır bulgu yok (LATS) Karadeniz ve Marmara'da Modern insanın örneği Fotovoltaık guneş pıllerı, rüzgâr uretıcı ve atık su arıtma tesısınden elde edılen bıyogazla çalışan termık santral, toplam 420 kılowatt eletrık ener/ısı sağlıyor