Katalog

RÖPORTAJ K I SA K I S A lerini", İstanbul'a, izmir'e taşırmış. Belki de, bütün gizemiyle Assos'un karşısında alabıldiğine uzanan Midilli'ye. ibrahim'in kendısi yetişememiş o doneme Anlattıkları, deveci babasından naklen. Dünyanın en temiz sahillerinden birinin kumsalında deveci ibrahim Gülgen'le sohbet ediyoruz. Güneş tepeyi dönmüş. Sıcaktan yana biraz rahatız. Develer arkamızda, sıcak kumların üzerinde "romatizmalarını tedavi" ediyorlar. Kumu çok seviyorlar. Keyifli oldukları belli. Kader arkadaşları merkep, hemen yanıbaşlarında, ayakta; burun burunalar. Hiç kavga etmez, çok lyi geçinirlermiş. Dev nükleer çarpıştırı tamamlanıyor Köylülerin gözdeleriydi... "20 yıl öncesine kadar bu yörede her işi develer yapardı. Köylülerin gözdeleriydiler. Şitndi ise devesi olan bir ben kaldım." Tabii, babadan mıras. ibrahim'in bir deveci yamağı olan babası, sonra deve sahibi olmuş, böylece aile de deveci ailesi. Öyle ki varlarını yoklarını develere yatırmışlar. Çok para getirdiğinden sanmayın: "deve sevgİ3İ"nden Öyle ki bu sevgi yüzünden toprak sahibi bile olarnamışlar. Develeri salmaya kıyamamışlar. Üstelik ibrahim evlenememiş bile. Yaşamını develerinkiyle birleştirmiş. Develeri gözden çıkartabilirse, "toprak alacak, çoluk çocuğa karışacak." Bir devenin fiyatı ne? "1.5 milyon llra. Ama 4 yıl önce çok para ediyorlardı. İki milyon para gördü bir deve, traktörler de o yıl aşağı yukarı aynı parayı gördü". ibrahim deve fiyatındaki bu dalgalanmaya akıl erdirememiş. Develer "dağlardan ormanlardan odun kömür taşıyor. Traktörün giremediğl yörelerden." Develer, Kadırga sahillerinde çocuk ve turist eğlendiriyor. Biniş iki bin lira. Lacivertliyeşillı denizin önünde uzayıp giden çakıl yolda "bir deve kervanının' silueti, turistlerin egzotik beklentilerini gerçekleştiriyor. Develerin huyu suyu nasıldır? "Bunları hep seveceksin. Başlarından değil, şöyle boyunlarından aşağı doğru". Elıyle nasıl sevileceğini öğretiyor, ibrahim. Pekı. ısırırlar mı? "Benim develer ısırmaz. Bunlar dişi. Kolunu gırtlaklarına kadar soksan gene ısır O Paşaköylü deveci İbrahim "deveden deveye" nasıl atlanacağını gösteriyor. Sonuç başarılı ve seyredenlerin alkışlannı topluyor. maz. Isıranlar adamcıl olanları. Onlar durup dururken bile ısırır. Sahibinin arkasından gelir, hart diye kapar. Biraz edepsizdlr adamcıllar". Yanı erkek develer. "Burada yatıyorsun, dlyelim. Gelir, üzerine yuvarlanır ve senl öldürür. 56 ölüsü var develerin bu çevrede. Klmi deve, sahibini boynundan yakaladı, yerden yere vurup öldürdü. Kimi deve, önce sersemletti, sonra da üzerine çıktı". Deve içın kıncı derler. Acaba öç mü alıyor? "Evet deve yedlği dayağı, kötü muameleyi unutmaz. Sürekli sevilseler, adamcıl olanları da ısırmaz sanırım. İki adamcıl da bende vardı. Bir defasında beni ceketimin kolunüan yakalayıp biriki sefer savurdu, ama sıyırdım. Ne olur olmaz diyerek canımı kurtarmak için sattım". Demek, ibrahim de develere pek iyi davranmıyor. "Hayır, hiçblrini dövmemiştim. Daha önce yediği dayakların acısını benden çıkartmaya kalkıştı." Develerin yaşları azı dişlerinden anlaşılıyor. 8 yaşında azı dişi çıkartıyorlar. Adamcıl develerin azıları durmadan büyüdüğü için, damağı delmesin diye testereyle kesiliyor. Arkamızdaki deveierden biri boynunu kuma yatırıyor iyice. Çocuklar çevrelerinde dolanıyor. Bir ikisi üzerlerine binmeye kararlı. yor. Ama garibana yaptırmazlar. Yoksa ben bir yılda Işiml toparlardım". Köşeyi dönerdim, demek istiyor. Deve güreşlerini merak ediyoruz. Develer niçin güreşir? "Erkeklerl güreşir. Bu çevrede eskiden deve güreşleri yapılırdı. Buhurlar gelirdi". Buhur? "Evet, çlft hörgüçlü deveye deriz. Benim develer tulu mayadır. Yani babaları çift hörgüçlü, anaları tek hörgüçlü. Bu çiftleşmeden doğan deve daha dayanıklıdır. Yüke daha iyi gelir. Çamura, bataklığa aman vermez. Çamura diz kırarsa, yüzde 90 kendi kendini kurtarır, söker çıkarır". Güreşe dönüyoruz "O develer gureşçi yetiştirilir. İki deve meydana salındığında, birbirlerine saldırır, her ikisinin de amacı rakibini korkutup kaçırtmak. Birbirlerini ayaklarıyla kapana alırlar, yere yıkmaya çalışırlar. Isırmasınlar diye de ağızları baglanır. Güreş 1015 dakika sürer". Çevrede bildiğimiz deveierden çok az kaldığı için güreş tutulmuyormuş Develer kemik çok severler, çatır çatır yerlermiş. Çımın 20 santim uzununu severler, şekere bayılırlarmış. Pekı merkep olmayınca önlerinde, deve gıtmez mı? "Gider, ancak deveyi çekersen daha iyi gider. Uzun yol, deveciyi usandırır. Deve çekmekten bıkar. Bu işi eşeğe yaptırır, kendisi de serbest kalır. Yedeği ağırdır devenin, çekmekten bıkılır. Yoksa devenin eşeğe Ihtiyacı yok". Çocuklar develerin üstüne çıkmışlar bile İmne, Hamya, Sarımaya, Tamışlı Maya bize doğru bakıyor Biri uzun uzun esnemeye başlıyor. Doğruluyoruz. Fotoğraf çekeceİbrahim, develeri kaldırıyor. Sonra devenin üzerine nasıl çıkılacağını gösteriyor: Boynuna asılacaksın, kendini yukarı çekeceksin. Oradan hörgüce doğru yol alabilirsın. ibrahim, "Bir de şöyle fotoğraf çek, ötekinin üzerine sıçrarken" diye bağırıyor ibrahim havadayken deklanşöre basıyoruz. inşallah çıkmıştır. Sonra kervan yola koyuluyor. Develerin denize paralel yürüyüşlerının ılginç bir manzara oluşturacağını düşünüyoruz Hemen geriye kayıyoruz. Üzerinde çocuklarla, deve kervanını "deniz fonu" önünde, objektıfe sığdırmaya çalışıyoruz. Sonra da el sallaşıyoruz . I I n ülkeden otuz enstitünün katılımıyla inşa edilen Hamburg/Desy'deki Hera'nın devasa dedektörleri yavaş yavaş biçimleniyor. Hera'ya altı metre çap büyüklüğünde bir üstün iletken makara da monte edildi. Söz konusu makara çarpışmalar sırasında ortaya çıkan elektrik yüklu parçacıkları oyalamaya hizmet ediyor Bunun çizdiğı kavıs ayrıca ufak parçacıkların miktarı hakkında bilgıveriyor. Tesıse, parçacıkların gözlenebilmesi içın daha sayısız alet monte edilecek. Dedektörün toplam ağırlığı 2000 ton. Deneye on ülkeden otuz enstitü katkıda bulunuyor "HadronElektronlarKüre Aygıtı" (Hera) temel parçacık araştırmacılarına eşsiz deney olanakları sunacak. Başka benzeri aygıtlar, her zaman aynı çeşit parçacıklarla çalışırken, Hera ilk kez, 30 milyar elektron volt enerji yüklu elekronların, 820 milyar elektron volt yüklu protonlarla çarpıştırılmalarına olanak sağhyor. Parçacıklar 6,3 kılometre uzunluğunda bir daıresel tünelde dolaşıyor. ilk aşama çalışmaları için iki dedektör gelıştıııldı.ıkı dedektör daha sonra monte edılebilecek. (sn) Göğüste kanseri engelleyen madde G "Yok deve!" Akla deve ıle ilgilı deyımler üşüşüyor: "Yok deve", "Deveyi hamutuyla yuttu", "Yok devenin başı", "Deve yapmak", "Deveye hendek atlatmak". Bir de türkü: "Sür deveci deveyi.." Ayrıca "Devenin papucu" var. Nerden çıkmış devenin papucu dersiniz? Deveye nal takılmıyor, dolayısıyla nalsız geziyorlar, yumuşacık tabanlarının üstünde, yani çıt çıkarmadan. Bu da onlartn sessizlik gerektiren gizli kapaklı işlerde kullanılmalarını mümkün kılıyor. Ormandan kaçak kesilen odunları taşımak gibi. ibrahim bu konuda biraz dertli: "Blz yapamıyoruz. Beceremiyoruz. Yapanlar var. Ağaçları kesip develere yüklerler. Ama cezası çok. Üstelik deveyi de bağlarlar". Yanı elinden alırlarmış devesini, üstelik. "Bu işler genellikle korucu ile anlasarak oluyor. Orrnan çevresinin ileri gelenleri var. Adam, Orman İdaresi'nden 10 odun alıyor sa, 100 odun satıyor. Aradaki kaçak. Devletin memuru kaçakçının rejimine uyu İbrahim. aydniam ooveye nasıl bıntia^aynu uıyretiyor. Önce bcynuna asılacaksın, kendini yukarı çekip semere oturacaksınl.. öğüs bezleri hücreleri, göğüs kanserinin büyümesıni engelleyen bir madde oluşturuyor. Bu durumu, Amerıkalı bılım adamları, cinsıyete özgül dokunun gelişiminı etkileyen maddelerın araştırılması sırasında keşfetti Araştırmacılar, daha öncoleri normal goğüs dokusunun gelıştıği deney tupünde. sıvıyı besleyıcı medyum olarak kullandıklarında tüpte goğus kanser dokusunun buyümesınde azal'na gözledıler Kromotografı vc moncklcncil antıkorların yardımıyln yerçeklfjştırilen tahlıl sırasında bir proteın ınaddr ii. manımastatın bulundu Bu normal goğüs hücreleri tarafından sıntetıze edılıyor ve gögus kanseri hücrelerın buyürnesını enqellıyor Başka dokuların buyumesının engellendığı tespıt edılemedı Goğus kanseri nucrelerı bızzat mamnıastatın uretmedıgınden, normal buyume duzenlerını yııırdıklerı ve bu nedenle yozlastıkları tahmm jdılıyor Mammastatın'ın gogus kanserı'iın tedavısınde kullanılıp kullanılamayacağını yenı araştırmacılar ortaya çıkacak (sn.) 11