Katalog

TIP A R A Ş T I R M A Solakların üstün yanları S "Sarhoş oldum da/Senl hatırladım ylne,/Sol elim./Acemi ellm./Zavalb ellm!" Orhan Vell olaklık, her önyargı gıbı, haksız yere becerıksızlıkle eş tutulan ve kişının yaşamını çoğunlukla olumsuz yönde etkıleyen bır özellık Oysa solakların becerıksız ve sakar olduğu gıbı bır önyargıya karşı çıkmak ıçin uzun suredır elimizde bırçok kanıt var Her şeyden önce, butun solakları "aynı sepete koymak" tumuyle yanlış bır tutum Çunku altmış yıllık solaklık araştırmaları sonucunda, bırbırınden farklı solaklık durumlarının varlığı ortaya çıkarılmış Toplumlarda solaklık oranı yuzde on cıvarında Toplumdakı kekemelerln yuzde ellısı, sağ elını kullanmaya zorlanan solaklardan oluşüyor Zekâ gerılığı olan kışılerın yuzde yırmı sekızl sol ellerını kullanmakta Ancak zekâ katsayısı ortalamanın uzerınde olan kışılerın yuzde yırmısınden fazlasının da solak olduğunu belırtmek gerekır özellıkle mlmarlık ve plastlk sanatlar alanında başarılı olanlar arasında solakların oranı oldukça yuksek Solakların üstün olduğu alanlardan bırı solak kışılerın sağ ellerını kullananlara göre daha lyı bır "muzik kulağına" sahıp olmaları Yıne sol elını kullanan oğrencılerde sozel zekâ sayısı, sağ ellerını kullananlara gore bıraz daha yuksek bulunmuş Ancak genelde bılım adamları bırçok görevı yapmada ve becerılerde sağ veya sol elını kullanma arasında bır fark bulunmadığı goruşunu paylaşıyorlar Yeni araştırmalar, solakları haksız suçlama ve önyargılardan kurtarıyor... Ismail Murat da meydana gelen beyın hasarı sonucunda ya da sol beyın yarıkuresının yaygın hasarı nedenıyle veya doğumdan önce beslenme yetersızlıklerınden dolayı ortaya çıkan solaklık turu Bır de beyındekl ışlev merkezlerının kendılığınden ters tarafta bulunmasına fonksıyonel sıtus ınversus'a bağlı olan doğal solaklık söz konusu Organları sımetrık olarak oluşan tek yumurta Iklzlerinde ıkızlerden bırınde görulen solaklık durumu, doğal solaklığa örnek verılebılır Doğal solakların ışıtsel ve görsel deneylerde sol kulak ve sol gözle daha başarılı oldukları bılınmektedır Gurs ve arkadaşları beyın yarıkurelerını radyoaktıf Xenon 133 elemanı enjeksıyonuyla göruntuleyerek yaptıkları ıncelemede, hangı eltn daha lyı kullanı)dığının yanı sıra cınsıyetın de etkılı olduğunu gösterdıler Kadınlarda sol beyin yarı kuresının hasargörmesınden sonra, konuşma bozuklukları aynı durumdakı erkeklere göre çok daha seyrek göruluyor Uzaysal yönelım yeteneğı daha çok sağ beyın yarıkuresıne bağlıdır Bu özellık de söz konusu yarıkurenın hasarlandığı kadınlarda erkeklere göre daha az bozulmaktadır Yıne görme, ışıtme ve dokunma duyularının beyın yarıkurelerının bırıne bağlılığı kadınlarda erkeklere göre daha azdır öğrenllmlş solaklık ıse tümuyle farklı bır grup, öğrenılmış turde solaklığı olanların genellıkle kötu bır elyazısı var Bırçok ışı sağ ve spl ellerını eşıt derecede lyı kullanarak yapabılıyorlar Her ıkı göz ve kulaklarını da eşıt derecede lyı kullanıyorlar Elektroensefalogramda ve sözel başarı testlerınde sıklıkla her ıkı beyın yarıkuresı aynı etkınlıkte Sağ elını kullananlar, davranış ve nörolojık özellıkler yönunden kendı ıçlerınde bır farklılık göstermezken sol elını kullananların konuşma merkezı sağ ve sol yarıkurede ya da her ıkı yarıkurede bırden bulunabılmektedır Bazı solaklar butun ışlerde (sağ elını kullananlar gıbı) sol ellerını kullanmakta, bazıları ıse yalnızca yazı yazarken veya sadece bırkaç ışı yaparken sol ellerınden yararlanmaktadırlar Bu arada her ıkı elını bırden eşıt derecede butun ışlerde kullanabılenler, ayrı blr grup oluşturmaktadır. D tin geçmıyor kı teknolojı, "harika bır tıp cihazı" daha pıyasaya sürmesın. Bınbır çeşit "tomografi" var. Hangisinin ıçine sokulmak istersmız?. Gelişmiş hastanelerın amelıyathaneleri ve yoğun bakım bölümlerinin, uzay araçları kumanda merkezlerinden pek farkı yok. Cihazların göstergelerinden "ölume gidişi" bile anında seyredebiliyorsunuz! Çağdaş tıbbı, "teknolojik tıp" şeklinde tammlamak, hastanın ve doktorların alabildiğine bir mekanikleşmenin cenderesi içine girdiğıni söylemek, hiç de yanlış olmaz. Hasta mı oldunuz? Buyrun, eğer doğru yere gitmeyi becermişseniz, derdinize anında teşhis konsun! Kan tahlilleriniz bile başucunuzda yapılabilmekte. Bir dizi cihazın içine girer çıkarsımz. Teşhis içın konsültasyona bile gerek kalmadı artık. Hatta, bazı durumlarda doktora bile: Bir bilgisayar uzmanı, ekrandaki görüntüleri ve cihazın verilerini okuyarak, neyiniz olduğunu rapor ediveriyor. Pekı ya tedavı? lşte bu konuda, teşhis kadar hızlı bir gelişme yok. Sadece "hangı çağdaş hastalıktan" öleceğınızi çok iyi öğreniyorsunuz! Teşhis ıle tedavi arasındaki uçurumun giderek buyuduğünü bile söylemek mumkun. Birıncısi mükemmelleşmenin sınırlarına uzanırken, ikincisi "olanaksızlıkların sımrları" içinde çırpınıyor. Bazı tıp çevreleri bu durumun, hastanın, bozuk parçalan saptanıp değıştırılecek, onarılacak "biyokımyasal bır makine" olarak görülmesinden kaynaklandığını belirtiyorlar. Hasta, "biyomekanik" bır varlık, dcktor da bir mekanisyen konumunda kaldığı sürece, tıbbın sağlığa yaklaşımı, hastalığın teşhisı ve tedavısı tutumundan öteye geçemeyecek. Ama o kadar karamsar da olmayalım. Insanın, biyolojik psikolojik sosyal bir varlık, bütün çevresiyle yaşayan bir sıstem olarak kavranmasıyla, sağlık konusuna doğru çözümler getirebıleceği görtişü giderek yaygınlaşıyor. Nitekim Dünya Sağlık Örgütu de bu yıl "tıp ve insan" oiayına, hastalık değil, sağlık açısmdan bakılması gerektiğini "Gelecekteki Görev: Sağlığın Geliştirılmesı" sloganıyla vurguladı. Tabii bu ancak ciddi bir sağlık politıkasıyla mümkUn olabilir... • •* Mutlu bir hafta dileklerimizle, hoşçakahn... G H A F T A N I N G Ü N D E M İ Çeşltli tip solaklar Ancak yazının başında değındiğimlz glbi, solaklığın da çeşıtlerı var Bu nedenle solaklar arasında ellerını kullanmada becerı ve yetenek konusunda sağ elını kullananlara göre daha buyuk bır değışkenlık söz konusu Ortaya çıkış nedenıne göre solaklık en az ıkı, muhtemelen uç alt gruba ayrılıyor Solaklık uzmanları patolojik, doğal ve "terblye edllmlş" solakların bulunduğunu belırtıyorlar Patolojik solaklık, sözgelımı doğumdan önce veya doğum sırasındakı travmalar sonucunda çocukta oksıjen yetersızlığı sonucun O K U R D A N B İ Z E Kemik iliği Ben, 1988 yılı ekım ayında kemık ılığı naklı oldum Mudahale, F.AImanya'dakı Ludwıa Maxımılıan Grophadern Klınıkum'da gerçekleştırıldı Hasfaneye alınmadan once bana, ıiık naklının henuz arastırma safhasında olduğu ve hayafım ve sağlığım açısmdan bırçok nzıjfolar taşıdığı anlatıldı Şu aşamada, kan hastalıkları konusunda yeterlı bılgıye sahıp olduğuma ınanıyorum Ancak çok yenı bır metot olduğundan kemık ılığı naklı ıle ılgılı herhangı bır kaynak bulamadım Bu konuda Cumhurıyet Bılım Teknık Dergısı'ne guvenıyorum Sanırım dergtnızd*. AIDb ıle ılgılı yeterınce bılgı venldı. Ama ben/m durumumda olan hıç kımse mudahalenın nıtelığı ve rızıkoları hakkında gereklı bılgıye sahıp değıl Konuya acıklık getırmenız, ben ve arkadaşlanmı geleceğe karşı daha cesur kılacaktır llgınıze sonsuz teşekkurler. öznur İRTEM Boğazıçı Ünı 'si oğrencılerınden Cumhuriyet Billm Teknlk • Sahıbı Cumhurıyet Matbaacılık ve Gazetecılık Turk Anonım Şırketı adına Nadir Nadi • Genel Yayın Muduru Hasan Cemal * Muessese Muduru Emlne Usaklıgll • Yazı işlerı Muduru Okay Gönensin • Yayın Yönetmenı Orhan Bursalı • Grafık Yönetmen Tüles Hasdemlr • CİLTKAPAĞI Cumhurıyet Bılım Teknık eklerının 86104. sayılarını kapsayacak dörduncu cılt kapağımız hazırlanmıştır Cılt kapakları, önumuzdekı hafta, Cumhurıyet Kıtap Kulubu ve temsılcılıklerınden, Cumhurıyet Gazetesı burolarından 4500 TL. karşılığı edınılebılır Kıtap Kulubu temsılcılıklerı ve buroların bulunmadığı yorelerdekı okurlanmız, posta masrafları dahıl 5500 TL'yı, "Posta çeki No 148784 Cumhurıyet Matbaacılık Gazeteclllk TAŞ"ye havale ettıklerı takdırde ciltler bekletılmeden adreslerıne postalanacaktır