Katalog

Tl P Göğüs kanseri Yeni bir teknik sayesinde,ameliyattan sonra kanserin nüksetme olasılığı saptanıyor ve kemoterapiye gerek olup olmadığına karar veriliyor. Metastas riski ne kadar? ISAAC ASIMOV Voyager2'nin Güneş sistemimizden çıktıktan sonra, milyonlarca yıl sürecek yolculuğunun güzergâhı... Çeviri: Fatma A rtunkal oyager 2, on iki yıllık bir yolculuktan sonra geçenlerde Neptün'ün yanından geçti, şimdi daha ötelere doğru yol alıyor. Voyager 2 de Dünya hakkında bilgi veren bir teyp bandı, ayrıca Oünya'dan görüntü ve sesler içeren bir kaset var. Bazı insanlar bundan dolayı korkuya kapılmış, başka dünyalarda yaşayan yabancı yaratıklara kendi hakkımızda kendi elimizle bilgi veriyoruz, onlar da gelip bizi fethedecek diye kaygılara düşmüşler. Böyle düşünenler, evrenin boyutlarını ya da Voyager 2'nin herhangi biri tarafından bulunması ihtimalini kavrayamayanlardır. Voyager 2'nin Yeryüzü'nden Neptün'e gitmesi, on iki yıl aldı... Şimdi de Neptün'ü geçip daha ötelere gitmekte. Nereye gidiyor ola ki? Hangi dünyalara ulaşacak, kimbilir? Voyager 2, Güneş'in yerçekim alanının gittikçe azalan (Güneş'ten uzaklaştığı için) etkisi altında hareket etmektedir; çeşitli yıldızların yerçekim alanlarının etkisi de yok denecek kadar azdır. Bu yerçekim alanlarının etkisinı tahmin yapmak için kullanabilir, böylelikle Voyager 2'nin tam olarak nereye gideceğıni saptayabiliriz. Otenin de ötesi G öğüsten kanserli bölgenin ameliyatla alınmasından sonra, muhtemelen gerlde kalan tümör hücrelerıne kemoterapi uygulanıp uygulanmaması gerektiği tartışılıyor. Geçmişte koltukaltında lenf bezlerinde metastaslar bulunmadığında, çoğu durumda kemoterapiden vazgeçiliyordu. Yeriden kansere yakalanma riski nispeten düşük olarak değerlendiriliyordu. Buna rağmen hemen her üç kadından birinde ameliyattan sonraki beş yıl içinde kanser nüksetti. Bu nedenle Amerikan Ulusal Kanser Enstltüsü, geçen yıl lenf bezlerinde kanser bulunmayan tüm hastaları da ameliyattan sonra kemoterapiyle tedavi etmeyi önerdi. Ancak ağır yan etkilerinden ötürü pekçok kadın, bu agresif terapiyi reddediyor. Yeni, molekülerbiyolojik bir teşhis yöntemi sayesinde, şimdi muhtemel metastas riskini belirleme ve bunauygun bir tedavi geliştirebilme imkânı var. Los Angeles Üniversitesi'nden Dannls Slamon, göğüs kanseri hastalarının tümör hücrelerinde "yenlgen" diye tanımlanan, belli bir genin çoğalmasının, olumsuz bir işaret olduğunu ortaya çıkardı. 526 kadının kanser hücrelerinin genetık tahlili, bunların yaklaşık üçte birinde "yenigen"in çoğaldığını ve hepsinin de genetik olarak aktif olduğunu gösterdi. Hastalıklarının seyri, ayrıca, bu kadınların yenlden kansere yakalanma (metastas) rısklerinin yüksek olduğu ve kendilerini erken ölümün beklediği konusunda uyarıyordu. V ötede bir çifte yıldızdır. Bu en büyük yaklaşma, 3.47 ışık yılı (20 trilyon mil) mesafesinde olacaktır. Bütün bu zaman boyunca unutmayalım ki Voyager 2, Güneş'in yerçekimine uyarak Güneş etrafında son derece yavaş da olsa dönmeyi sürdürecek kadar Güneş'e yakındır. Bildiğimiz en uzak gezegen olan Plüton'un ötesinde belki bir ya da iki gezegen daha vardır, ne ki, bugüne kadar bunlara dair hiçbir işaret almadık. Yalnız, oralarda, o uzak ötelerde yüz milyarlarca ya da daha fazla buzlu cisım... kuyrukluyıldız... bulunduğundan emin sayılırız. Bu buzlu cisimler bütününe, varlığı hakkında ilk teoriyi ortaya atan astronomun adı ile "Oort Bulutu" denmektedir... Voyager 2, Oort Bulutu'na 26.262 yılı dolaylarında girecek ve aşağı yukarı 2.400 yıl boyunca bu bulutun içinde seyredecektir. Şimdi siz, madem ki Voyager 2 içi yüz milyarlarca buzlu cisim dolu bir yöreden geçiyor, bunlardan birınden birine muhakkak çarpar ve parçalanır, diye düşünebilırsiniz. Ama çarpmaz. Oort Bulutu'nun hacmi öylesine büyüktür ki içinde yüz milyar cisim yavaşça dönüp dursa bile, Voyager 2'nin bunlardan birine çarpması ihtimali, hemen hemen sıfırdır. 28.635 yılına doğru Voyager 2, Oort Bulutu'ndan çıkacak ve yıldızlararası uzaya girecektir. Çarpma olasılığı yok. Çevramizdeki bütün yıldızları tanıyoruz; Voyager 2, muhtemelen bunlardan hiçbirine çarpmayacak. Elbette ki tanımadığımız karanlık cisimler olabilir, bir gezegen ya da serseri bir asteroid gibi ve Voyager 2, bunlara çarpabilir; ne ki bu öylesine küçük bir ihtimaldir ki üzerinde kafa yormaya bile değmez. Güneş, her yöne doğru yüklü partiküllerden oluşan bir "Güneş rüzgârı" püskürtür. Güneş'ten uzaklaştıkça bu püskürtülen "rüzgâr" git gide incelir ve nihayet yıldızlararası uzayda yitip gider. Voyager 2, 2012 yılında Güneş rüzgârının eriştiği son noktaların ötesinden geçecektir. Voyager 2, 8571 yılında (günümüzden 6.600 yıl kadar sonra) Güneş'ten 0.42 ışık yılı uzaklıkta olacak. Bu, aşağı yukarı 2.5 trilyon mil yapar. Ne var kı, en yakın yıldız bile, bundan on kat daha uzaktadır. Bu noktada Voyager 2, en çok Barnard Yıldızı'na yaklaşacaktır. Barnard Yıldızı, şu anda, bizden 5.9 ışık yılı (35 trilyon mil) uzaklıktadır. Voyager 2, bu yıldızın sadece 4.03 ışık yılı (24 trilyon mil) uzağından geçecek. Ona şöyle bir değdikten sonra (eğer buna "değmek" denebilirse), geçip gidecek. "Biz de vardık" diyebilmek. Voyager 2, bir milyon yıllık bir yolculuktan sonra, Güneş'ten 50 ışık yılı uzaklıkta olacak (ki yıldız mesafeleri açısından bu, hâlâ daha bizim arka avlu sayılır). Bütün bu zaman boyunca Voyager 2'nin herhangi bir yıldıza en fazla yaklaşması, 3.21 ışık yılı yakınından gectiği Proxima Centauri'ye yaklaşması olacaktır. Yani bir milyon yıl içinde herhangi bir yıldıza 19 trilyon milden daha fazla yaklaşmayacaktır. Dolayısıyla yıldızlararası uzayın derinliklerinde herhangi bir yabancı yaratığın bu minik, sessiz, kendi halinde uzay aracının yoluna çıkması ihtimali mutlak olarak öylesine küçüktür ki kaygılanmaya değmez. Peki, madem ki yolladığımız mesajların bir yere ulaşma ihtimali hemen hemen hiç yok, o zaman onları neden gönderdik? Unutmayın ki, bir milyon yıl, evrenin tarihinde kısa bir zamandır. Evren, bugüne kadar bir milyon yılın tam on beş bin katını arkasında bıraktı ve hiç kuşkusuz varlığını sürdürecek. Kimbilir, bir gün gelecek, gün olacak ve bizler yok olduktan çok, çok zaman sonra... çünkü açık söylemek gerekirse, insanlığın bir milyon yıl dayanacağı bile su götürür... birileri bu mesajı alacak. Peki, bu biz yok olduktan sonra olacaksa, bize ne... mi? Hele bir düşünün. Hiçbir iz bırakmaksızın yok olmak ister miydik? Şu bizim insan türü ile hiç mi gurur duymuyoruz? Başka zekâlann bizlerin bir zamanlar burada olduğumuzu ve şunları şunları başardığımızı bilmesini istemez miyiz? isteriz, değil mi? (Copyrlght LATS) Slamon, yalnızca lenf bezlerinde metastaslar bulunan hastalarda böylesine bir ilişki saptarken, Oxford Kanser Araştırma Merkezi'nden Chrlstopher VVrlght ın çalışma grupları ile Georgetovvn Universitesi'nden Marc Lippman, söz konusu durumun lenf bezlerinde belirgın değişiklikler olmayan kadınlar için de geçerli olduğunu belirledi. Bu gözlemler şimdi, ameliyatı bir kemoterapinin izleyip izlememesi gerektigi sorusunun yanıtını oldukça kolaylaştırabilir. Lenf bezlerinde değişiklik gözlenmeyen ve "yenigen"i çoğalmamış olan hastalarda kemoterapi yükünden vazgeçilebilir. Yumurtalik kanserlnde de araştırmacılar "yenigenin" çoğalmış olduğunu tespit ettiler. Ancak bugüne dek bu genin göğüs ve yumurtalık kanserinin oluşumuna doğrudan bir katılımı olup olmadığı bilmmiyor. Fareler üzerinde yapılan deneyler bunun mümkün olabileceğini gösteriyor. Araştırmacılar, insanda göğüs kanserine yalnızca "yenigenin ' çoğalmasının değil, kalıtımdaki diğer değişikliklerln de yol açabileceğini tahmin ediyorlar. (sn) Yola devam ediyor. Voyager 2, 20.319 yılında, Güneş'ten 1 ışık yılı uzaklığa erişecek. Bu, 5.9 trilyon mil yapar. Ve bu noktada, bize en yakın yıldız olan Proxima Centauri'ye en çok yaklaşmış olacak. Proxima Centauri, bizden 4.3 ışık yılı (25 trilyon mil) uzaklıktadır. Gelgelelim Voyager 2, bu yıldızın yönünde ilerlememekte, ondan biraz beriye doğru ilerlemektedir ve bu durumda bu yıldızın en çok 3.21 ışık yılı (19 trilyon mil) yakınından geçecektir. Proxima Centauri'nin yanından geçtikten tam 310 yıl sonra, Voyager 2, Alpha Centauri'ye en yakın gelecektir. Alpha Centauri, Proxima Centauri'den az