Katalog

BİLİMİN Uzaya açılan X ışını penceresi Tarıhi boyunca insan, evren hakkında ne bılıyorsa, bunu esas olarak gözle görülen ışık aracılığıyla yaptığı gözlemlerden el etti. ÖNCÜLERİ ARAŞTIRMA Ne ki bu, çok küçük bir "pencere"dir.. çünkü ışık, uzayda hareket eden elektro manyetik enerjinin sadece bır kısmını oluşturur. imdi, füzelere yerleştınlenj teleskoplaria astronomlar x ışınlarını kullanarak üçüncü bır pencere açmaya çalışıyorlar Bugüne kadar bu Uzaydan gelen radyo dalgalarının ITk kez" pencere, butün x ışınlarını 1932'de tespiti ıle uzaya ikinci bır pen bloke eden yeryüzu atmosferı tarafından kapalydı. cerejıçılmış oldu: Radyoastronomi. Gözle görülen ışığîn astronomlara sağladığı pence" re, çok çok dardır... Hele uzaydan gelen enerjinin değışık dalgaboyları ile karşılaştırıldığı takdlrde. . Ne ki bu uzay enerjısı, atmosferımız tarafından kısmen ya da tamamıyla bloke edilir. Uzayradyasyonunun yoğunluğunun yarısınaındırgendığı yukseklık Bilim adamları, J zeler sayesinde^ enerji dedektörlerınif^ atmosferin ötesıne gönderebıldıler... Bundan önce yıldız • lardan ne gibi "bıll gi"lerin geldiğı kol nusunda belırsızlıkj vardı. ri940'larda füze gözlemleri, Güneş'ın de x ışınları yayımladığını, ancak bunların bızım atmoslerımız tarafından tamamıyla absorbe edildiğınl ortaya çıkardı. Işıktan çok daha kısa dalgaboyuna sahıp x ışınlan, acaba başka türlü görülmesı mümkün olmayan yeni cısımler ortaya çıkaIracak mı Burada problem, bu tür x ışınlarını tespit etmekteydı: Güneş'in çıktısı onun gözle görülen enerji çıktısının sadece bir mılyonda bırıdir Kahve içmeli mi içmemeli mi? Kafein üzerindeki araştırmalar, pehlivan tefrikalarına dönüştü. ahve ve kafein üzerınde yapılan araştırmalar, neredeyse Dallas TV dizisi veya pehlivan tefrikasına dönüştü: Bır türlu bıtmek bılmiyor. Amerıkalılar yıllar önce kafeinin genetık yapıda bozulmalara neden olduğuna inandılar. Kafeinin doğum kontrol etkisi olduğu bile yazıldı. Bu son savın doğru olduğuna inanan fngilizler, şimdi de günde alınan normal miktarda (100 mg) kafeinin metabolızmayı yüzde 34 oranında arttırdığını ileri sürüyorlar. Amerıkalılar, kafein tüketimi ile göğüs kanseri arasında bir ilişkı olduğuna da inanıyorlardı. Ancak israilliler ise tersine, kafeinin kanser rıskini azalttığını öne sürdüler. 44 ülkede yapılan araştırmalar da, dünyada göğüs kanserine en az kahvenin yol açabileceğini doğruladı. K Dalgaj riboyul Güneş'in de x ışınları yayımladığı olgusu, astronomları heyecanlandırdı.. Çünkü bu, evrende yenı yeni cisimler bulabilecekleri anlamına geliyordu. Mesela gözle görülen ışıktan çok daha uzun dalgaboyuna sahip radyasyonu tespit edebılen radyoteleskoplar, gızemlı ve güçlü "kuasar''ları ortaya çıkarmıştır... Dıyelım ki eğer Güneş, en yakın yıldız kadar, yani aşağı yukan 4 ışık yılı kadar uzak ise Güneş'ten çıkıp yeryüzüne ulaşan x ışını enerjisi, bugün tespit edilebilenin aşağı yukarı mılyarda birı kadar olacaktır Güneş'ten gelen x ışınlarını tespit ettikten sonra astronomlar, 196O'lı yılların başlarında, gökyüzünü bir x ışını taramasından geçırmeyi planladılar Ne kı, mevcut detektörlerle herhangi bir "x ışını yıldızı" keşfetmelerı oldukça uzak bır ihtimaldi. Gökyüzünün ılk x ışını taramasını yapan Amerikan bilim adamları, ellerindeki nispeten ılkel araçların Güneş'ten daha uzakta bulunan kaynakları tespitte yetersiz olduğunun bjlinj cindeydller. ki, bu da Güneş'in görülebilır ışık çıktısının sadece milyonda biridir. Dolayısıyla ilginç bir problem... Ve nihayet 18 Haziran 1962 de, bu | tür araçlar ıçeren bır füze, yeryüzü at| mosferınınöte, sıne fırlatıldı... Ve kocaman bırx ışını evres nıne daldı. IBilimadamları, bu mütevazı| deney sonucunda öğrenecekleri bilgı ile yıldızlardan gelen x ışınlarını tespit edeNEXT VVEEK: bılecek duyarlıkta araçlar yapabilmeyi umuyorlardı. Mesane kanseri konusunda yapılan araştırmalarda da kahvenin bu kanser türünü aslında azalttığı sonucuna varıldı. Kahvenin kalbe zararlı olduğu herkesçe bilinir, değil mi? A m a bakın bir başka araştırma ne diyor: Kahve içen kadınlarda, içmeyenlere oranla, trıglıserıd miktarı azaltmaktadır. Peki, kahve en azından damarlara zararlıdır, diyebilir miyiz? Hayır, diyemeyiz, bir araştırma da kahvenin kroner arterlerini genişlettiğini gösteriyor. Kalıtımsal bozukluklarla fazla miktarda alınan kafein arasında bir ilgi olduğu sanılıyordu. Bu yolda pek çok araştırma var. Ancak araştırmacı Navre'ye göre bunlar yanlış: Fetüsün zarar görmesi içın günde 20 fincan kahve içmek gerekir. Bu miktarla bir atı bile çıldırtabilırsınız! Bu açıdan, hamile kadınlara 8. aylarına kadar aldıkları kahve miktarını azaltmaları rahatlıkla tavsiye edilebilir. Çünkü henüz fetüsün metabolizması, fazla kafeini dışarı atacak kadar olgun değildir. Kahve konusu pek kapanacağa benzemiyor. Siz gene ikircikli olun ve bu konuda yapılmakta olan ve yapılacak yeni araştırmaların sonucunu bekleyinl Kımbılır, belki bir araştırmacı yakında kahvenin öldürücü virütık bır hastalığa neden olduğunu keşfedebilirt A m a çok şükür, kahveseverlerin eli altında da kahvenin nasıl ömur uzattığını ortaya çıkartacak araştırmacılar d a bol miktarda mevcut!. Dolayısıyla Ay'ı x ışını taramas'ndânj geçirmeye karar verdiler... Bu x ışınları, Güneş'ten gelen x ışınlarının etkisi ile oluşan fluoresans tarafından oluşturulmuştu. 14