Katalog

Tl PA VÜCUT İCİNDE GEZİNTİ ft1 v •«.. Ûst kol kemlğinln (humerus) başı. Gerllme ve baskıyı topıayan ana g» rillm çizgileri boyunca duzenlenmlş klrişlerden oluşan sponglosa tabakasını nispeten Ince bir tıkız duvar tabakası çevreliyor. Sert yapının içindeki boşluklar Derleyen: İsmail Murat esimde üst kol kemlğinin testereyle yapılan kesiti görülüyor. Bu kemik bir tona kadar ağırlığı kırılmadan taşıyabilir. Kemik yalnız kenarlarda tıkız bir yapıya sahiptir, kemığın ortası süngersi yapıda olup kemik kirişleri tam olarak ana gerilim çizgilerıni (trajektörleri) izlemektedir. Kemiğin üzerıne etki eden çekme ve baskı kuvvetleri etkilerini burada gösterir. Kemiğin dış çeperindeki tıkız bölgede (karşı sayfadaki foto) merkezde yer alan bir kan damarının (çembersi yapının ortasındaki açık renkli bölüm) çevresinde dört ile altı kıvrımlı tabaka içinde kemik hücreleri bulunur (siyah noktalar). Söz konusu hücreler, kemik oluşumu sırasında bağ dokusunun gerilmeye dirençli elemanları olan kollagen liflerını salgılar bunlar merkezi kan damarı çevresinde eşmerkezli katmanlar oluşturur. Kemiğin bu organik yapı maddesi üzerine anorganik kalsıyum (osfat kristalleri çöker, böylece her bir kollagen lifi "kireçlenir" ve güçlenir. Kan damarı çevresindeki liflerın gidiş yönü her katmanda değişir, böylece özellikle yüklenmeye dayanıklı bir yapı oluşur. Kemik yapısı, yeryüzündeki en dayanıklı biyolojik dokudur. Kollagen lifler üzerine kalsiyumfosfat kırıstallerının çökmesinın ne kadar önemli olduğunun delili, özellikle yaşlı kadınlarda görülen "osteoporoz" durumudur. Osteoporozda kemiğin kalsıyumu azalır, kemik dayanıklılığını yıtırir: Osteoporozlu kemik 250 kg. gibi az bir yüklenmede hemen kırılır. Bunun için basit bir düşme yeterlidir. D Böbrekler: Vücudu B öbrekler, vücudumuzdaki kanın aralıksız 24 saat içindeki zararlı maddelerden temizlendiği birer arıtma tesisidir. Bir günde böbreklerin temizlediği kan miktarı bir banyo küveti dolusu su, yanı 180 litre hacmindedir. Böbreklerin süzdüğü bu sıvıya "birincil idrar" adı verilir. Bırincil idrarın hemen tamamına yakını geri emilir, yalnızca 115 1 litre hacmındeki yoğunlaşmış bölümü idrar olarak vucuttan atılır Bu olağanüstü temizleme kapasitesinin kahramanı nefronlardır. Nefronlar, damar yumağı (glomerulus) ve kıvrımlı bir boru sisteminden (tubulus) oluşan filtre birimleridir. Her böbrekte yaklaşık 1 milyon nefron bulunur ve her nefron bir "miniböbrek"tir, çünkü nefron, böbreğin hemen tüm işlevlerine sahiptir: Süzme ve geri emilim. Böbreğin esas işlevi bu iki sözcükle özetlenebilir. Süzme işlevi nefronun üst ucunda, glomerulus adındaki damar yumağında gerçekleşir. Burada kan plazması damar yumağının çeperindeki deliklerden basınçla süzulur. Süzülen "birincil idrar" glomerülün kapsül bölümünden tubulus adı verilen boru sistemine geçer. Boru sisteminı oluşturan epitel hücreleri birincil ıdrardan suyu ve önemli maddeleri (örneğin şeker ve amınoasitleri) geri alır, bunları sisteme eşlik eden kan damarlanna gönderir. Tubuluslerde geri emilim ve birtakım iyonların idrara salgılanması tamamlanır, yoğunlaşan idrar sıvısı önce böbrek havuzcuğuna, oradan sidik borusu ve mesaneye gider. • R Kemik duvannın kesıtı Içteki süngersı kıriş yapısına göre daha yoğundur. Siyah noktalar: Kemik hücreleri (osteosltler). Nefron adlı islevsel böl türü vardır: llomerulusc uzantıları t