Katalog

YAŞAM H AFTAN I N 6 Ü N D E M İ Antarktika'da tüm ekosistem çöküyor mu? Yoğun ultraviyole ışınları Antarktika'da canlıları, beslenme zincirini olumsuz etkilemeye başladı. Bazı bilim adamları karamsar tahminlerde bulunuyor. g Jf ^ ^ t zon delığı" ve onun sonuçf 1 ları hakkında bırçok şey söy^ ^ lenıyor ancak bu durumdan oncelıkle etkılenecek Guney Kutbundakı or ganızmalar pek söz konusu edılmıyor Amerıkalı araştırmacılar şımdı bölgedekı ultraviyole ışığının zararlı kısmının hengı oranda guçlendığını ve bunun Antarktıka'dakı duyarlı ökosıstemı nasıl etkıleyeceğını ıncelıyorlar Bu arada da, özellıkle dunyanın en zengin canlılar topluluğuna sahıp olan Antarktıka denızlerının geleceğınden kaygı duyuluyor Özellıkle de Plankton suyosunlarının ozon delığının etkılerıne maruz kalabıleceğınden endışe edılıyor Nıtekım tropık bölgelerde yapılan araştırmalar Ultraviyole ışınlarının artısının suyosunlarını yok ettlğlnl gösterdı Ultraviyole ışınlarının kuçuk mıktarda artışı durumunda suyosunları fotosentez yeteneklerını belırgın bır şekılde yıtırıyorlar Plankton suyosunları ıse Antarktıka beslenme zıncırının başında bulunduğundan, böylesıne bır gelışme tum dığer organızmaları da etkıleyebılır Öncelerı Krlll lerı, sonra balıkları, kuşları, fokları ve balinaları. Ozon deliği sonucu ılım sadeee doğayı keşfetmekle, onun buyume, gelışme mekamzmalanm, sıstemlenm gozlemlemek, kavramak ve açıklamakla yetınmez. tnsan, doğa olaylarını çeşıtlı ölçeklerde laklıi eder, yıneler ve ahlak açısından bakarsak, ınsanlığın hızmeüne sunmak amacıyla sınırsız bıçımde yenıden uretır Dergımızde vayımlanan her araştırma haberınde bu yenıden ısleme, yorumlama ve u/etıne, açık ya da ustu kapalı bulunur Bır maddenın, olayın keşıf ve yenıden uretılme surecınde, bır dızı bılım dalının katkısını goruyoruz. Örneğın orta sayfamızda okuyacağınız sılısyumun nıtelığı, jeologlartn, bıyologlann, kımyacı ve fızıkçılerın ortak çabası sayesınde kavrandı ve sılısyum bugun elektronık sanavıının çığır açan maddesı oldu Fakat her önemlı maddeyı, sılısyum gıbı doğada hazır bulamazsınız örneğın kemık uretme faktorunu keşfetmenız, doğanın bu çok önemlı bıyolojık ozellığını laboratuvarda uretmenız, çok uzun ve zor bır surecı gerektırmektedır. Bu nedenle, kemık uretme faktorunun keşfı haberının, yuzlerce bılım haberı arasında çok ozel bır yerı vardır ve belkı de bıltmın dönemeçlerınden bırı olarak nıtelendırılmesı gerekır Alman araştırmaaların bu buluşu doğruysa, "kemık tohumları ekılebılecek" demektır Burada, gunumuzun kendınden en çok bahsettıren bılım dalı olan "gen teknolojısı"nın venlerınden yarar/anıldığını goruyoruz Gen muhendıslerı, molekuler bıyologlardan uldıklaıı deslekle, bıyolojının "tasarım ve uretıın" faalıyetını başlatlılar Gen muhendıslerının ve bıyoteknolojının doğayla butunleşme çabasını ve bızlere başka neler vaat eltıkterını ıse gene bu sayımızda, Ömer Kulelı ve Osınan Gurel'ın yazısmda okuyacaksınız Yazarıınız Vehbı Belgıl, kendı koşesınde, prostat kanserının venı bır tedavı yoniemını haber verırken, Yankı Yazgan kavraınlarm bevın ıçındekı serınenını ele alan son araştırınaları toparladı • • • Gelecek cumartesıye kadar, mutlıı bır hafta dıleklerımızle B Ne oranda ultraviyole Belırleyıcı olan ozon delığınden hangl oranda ultraviyole ışığının dunyaya sızdığı Ve bu konuda da pek az şey bılıniyor Atmosfer kımyacıları ozon mıkiarının duşuşunu bırkaç yıldan bu yana kesın olarak saptadılar 1987 yılında Guney Kutbu uzerındekl ozon mıktarı yuzde 50 1988 de yuzde 15 oranında duştu Ancak bunun sonucu, ultravıyola ışınlarının UVB dıye adlandırılan bıyolojık olarak en etkılı kısmının hangı oranda arttığını, Şıkago Unıversıtesı'nden geofızlkçı John E. Frederlck ve Dan Lablin ılk kez geçen yıl ölçtuler Olay 1988 yılından nıspeten belırslz olduğu halde fızıkçıler ölçum sırasında son derece yuksek değerler buldular Ozon delığının en çok yayıldığı ekım ayında ultraviyole ışınlarının yoğunluğu tahmın edılenden Ikl kat fazlaydı Bulunan değerler, guneşın donuşune rastlayan aralık ayındakı degerlere özdeştı Delık ıkı yıllık bır rltml ızlıyor gıbı gözuktuğunden Frederıck, bu yılın sonbaharında ultraviyole ışınlarının önemlı ölçude artacağından ve Antarktika'da alışılmış yaz değerlerının çok ustune çıkacağından endışe duyuyor Pek çok denız bıycloğunun göruşune göre zararlı ışınların özellıkle Antarktıka kışından sonra belırgın bır şekılde artışı son derece tedlrgın edıcı Çunku bu durum organızmaların yavaş yavaş uyum göstermelerıne fırsat bırakmıyacaktır Plankton suyosunları ıçın ıse yayılan ışınlardan çok suya sızan ışınların oranı bu yuk önem taşıyor Eskıden tahmın edıldığının aksıne ultraviyole ışın Santa Barbara (Kalıfornıya) Unıversıtesı'nden Okyanus uzmanı Raymond C Smith'e göre havanın açık olduğu gunlerde on yırmı ve hatta otuz metre derınlığe kadar ulaşabılıyor Suyun bulanık ya da havanın kapalı olduğu koşullarda ıse ışın, ılk beş metreden öteye ınemıyor Ancak bu verılerın çok guvenılır olmadığı çunku su altındakı ölçumlerın son derece guç olduğu belırtılıyor Bu nedenle ışınların Plankton suyosunları uzerındekı olası etkılerı hakkında farklı göruşler var Bılım adamları bu gelışmenın suyosunlarının fotosentez olayını önemlı ölçude kısıtladığı konusunda hemfıkır Bunun boyutları ıse değışık şekıllerde değerlendırılıyor Teksas Unıversıtesı nden Sayed ElSayed, Ultraviyole ışınlarının çok kuçuk oranda artışının bıle fotosentez olayını önemlı oranda etkıledığını gözledığını söyluyor ve tum ökosisteminln çokeceğl kehanetınde bulunuyor Scrıpps Instıtute of Oceanography' den Osmund HolmHansen ıse kuçuk etkılenmelerden söz edıyor Bu arada olçum yöntemlerının de önemlı bır rol oynadığına değınmek gerek Laboratuvar ya da kultur kaplarında yapılan deneylerı olduğu gıbı doğal koşullara aktarmaya ımkân yok Bazı araştırmacılar da suyosunlarının çoğalmasını engelleyen kalıtımsal zararların, fotosentezın zayıflamasından daha ' önemlı olduğu uzerınde duruyorlar Ayrıca suyosunlarının bıleşımınde de bır değışıklığın ortaya çıkabıleceğı tahmın edilıyor Böylesıne bır gelışmenın de ökosıstemını nasıl etkıleyeceğı bılınmıyor (a.n. NuW) O K U R D A N B İ Z E Nezle üzerine Ben 18 yıllık bır oğretmenım Bılımsel yayınlannızı ılgıyle ızlıyorum Insanlık ıçın devrım sayılabılecek bılımsel araşfırmalan daha bır dıkkatle okuyorum 7 72 sayılı "Bılım Teknık"te "Avuç içınde Soğuk Gunes" baslığı ıle sunduğunuz ve daha once gazetemızden okuduğum deneylerden anladığım kadarıyla, basıt bır yonfem olan soğuk (fuzyon) ıle enerıı urefılebılecek fiu yonfemın daha once bulunamamış o/ması ınsanlık ıçın buyuk zaman kaybı bence Ayrıca, 113 sayılı "Bılım Teknık"te sağlık sayfasında nezle konusu ışlenıyor Nezle bılındığı gıbı vırutîk bır hastalık Nezle vırusunun burunda resepforlere takıldığı ve kana geçerek savunma mekanızmasını kırdığı yazılıyor Koruyucu yontemden (buluştan) bahsedılıyor Ben cok sık (ayda bırkaç kez) nezleye yakalandığım ıçın çok şey denemek zoruada kalaım (Tuzlu su, alkollu su, kolonya v b) Son olarak çok basıt bır yontem olan burnuma sabunlu su cekerek, gunde bır kaç kez yıkıyorum Yaklasık 1 yıldır uyguluyorum, hıc nezle olmadım Sonuç çok basanlı Benım rahatsızlığım belkı de a/er/ı/c olabılır Bu konuyu, benım gıbı nezleden şıkâyetı olan ınsanlığa faydası olabılır duşuncesıyle sıze ıletmeyı ınsanlık borcu sayıyorum Uzmanlarca tncelenıp denenmesı uygun olur dusuncesındeyım Ne dersınız? Cok basıt bır korunma yontemı değıl mı? Tam lcesemıze jun JSEYIN AKTAR I BAUKESIR Cumhuriyet Blllm Teknlk • Sahıbı Cumhu rıyet Matbaacılık ve Gazetecılık Turk Anonım Şırketı adına Nadir Nadi • Genel Yayın Mudüru Hasan Cemal • Muessese Muduru Emlne Uşaklıgil • Yazı Işlerı Muduru Okay Gönensin • Yayın Yönetmenı Orhan Bursalı • Grafık Yönetmen Tüles Hasdemlr •