Katalog

SAÖLIKLI YAŞAM ELEKTRONİK Düzenli sporun çeşitli hastalıklar üzerinde etkileri Aksatılmadan yapıldığında spor ve düzenli egzersizin, dolaşım bozukluguna, hipertansiyona, bazı şeker hastalıklarına iyi geldiği saptandı. Derleyen: Dr.Selâmi Aksoy üzenli olarak yapılan egzersizin insan sağlığına olumlu katkıları var. Spor ve düzenli bir şekilde egzersiz yapanlarda sigara ve alkol içme alışkanlığı ve aşırı şişmanlık oldukça az görülmekte. Gençliğinde ve hamileliğinde spor yapan anne adaylarında ölü ve erken doğumlar görülmemekte. Uygun bir şekilde yapılan spor tüm yaş gruplarındaki insanlara olumlu katkılar sağlamakta. Yapılan fiziksel aktiviteyle, kalp atım volümü artar, kalp atım sayısı azalır. Egzersiz sonucu kaslardaki kan akımı ve mitokondriyal enzimlerin salınımı artar. Fiziksel aktivite yapan bir kas, aktif olmayan bir kasa oranla daha fazla yağ ve daha az glikojen tüketir. Sonuç olarak kalp ve beyin damarlarının tıkanmasının ana nedeni olan aterosklerozisin artmasına neden olan yüksek yoğunluklu lipoproteinlerde bir azalma olur. Klinik pratiğinde, egzersiz, bazı hastalıkların ve hastalıklara uygulanan tedavilerin değerlendırilmesinde kullanılmaktadır. Solunum yollarında daralma olan hastanın tedavı verdiği yanıt egzersizle değerlendirilebilir. Bunun yanı sıra koroner kalp hastalığı olan hastaların değerlendırilmesı de egzersizle yapılabilmekte. Efor ve yürüme testi ile alt ekstremite (uzuv) damarlarında dolaşım bozukluğu olan hastalarda da egzersiz önemli bir değerlendirme aracıdır. Felç geçlrmiş hastaların fizik tedavl ve rehabllitasyondan yarar görüp görmedlkleri de egzersiz dayanıklılık testiyle ortaya konablllr. Blllm adamlan egzersizin birçok hastalığın tedavi ve korunmasında önemli yeri olduğu görüşündeler. Hafif hipertansiyonu olan hastalarda, düzenli egzersizlerle kan basıncında düşmeler elde edilmıştır. Egzersiz esas olarak kan D basıncı yüksek olan hastalarda düşmeye neden olurken, sağlıklı kişilerde aynı etkiyi göstermemektedır. Egzersiz sonrası elde edilen kan basıncı düşüklüğü 46 saat sürmektedir. Yapılan bir çalışmada, esansiyel hipertansiyonu olan (Kan basıncı ortalamaları 160/100 mmHg olan) hastalara, kalp atım sayıları 120/dakika olana kadar, üçer dakıkalık dinlenmelerle onar dakikalık bisiklet egzersizleri uygulanmış ve sonuçta hastaların kan basınçlarında yaklaşık %25'lik düşmeler elde edilmiştir Egzersiz sonrası kan basınçlarındaki düşmeler 10 saat kadar sürmektedir. Araştırmacılar günde iki kez yapılan yürüme egzersizleriyle, hafif derecede hipertansiyonu olan hastaların tedavisinin sağlanabileceğini söylemektedir. 1953 yılında, Londra'da yapılan bir çalışmada koroner kalp hastalıklannın ve ölümcül kalp krizlerınin, otobüs biletçilerinde otobüs sürücülerine oranla çok daha az görüldüğü ortaya konmuştur. Bu çalışmayı takiben yapılan benzeri çalışmalarda düzenli yapılan egzersizlerin kalp damar hastalıklannın ve kalp enfarktüslerinin görülme oranlarını azalttığı gösterildi. (Şekil: 1) Biyoistatistiksel çalışmalar, egzersiz yapanlarda kalp krlzl geçirme oranının egzersiz yapmayanlara oranla yarı yarıya düşük olduğunu kanıtladı Bu konuda farklı ülkelerde yapılmış bir çok çalışmadan benzer sonuçlar alındı. Egzersizin kalp damar hastalıklarına yakalanma oranını azaltmaktaki etkisi, hıpertansiyon, sigara ve aşırı şişmanlık gibi diğer risk faktörlerden bağımsız olarak bulundu. Yapılan deneysel çalışmalar egzersizin, kalp kasının oksijen gereksinlnlni azalttığını, kandaki yağlann aterojenik profilini (Kan damarlarını tıkama özellığini) değiştirdiğini ve böylece kalp krizi geçirme oranını azalt tığını gösterıyor. Egzersizin şeker hastalarının tedavisinde de yeri var. Fiziksel aktiviteyle, insüline duyarlılık artmakta ve şeker hastasının daha az insülin gereksinimi olmaktadır. Özellikle hastalığın başlangıç aşamasında olan şeker hastalarının tedavisinde egzersiz önemli yer tutuyor. Şeker hastalığının tedavisinde egzersizin önemi yapılan deneysel çalışmalarla kanıtlandı. özellikle insüline bagımlı olan, Jüvenil diyabeti olan hastalarda egzersizin tedavi edici olumlu katkıları vardır. Ancak tedavilerinde egzersizin yeri olan hastalara önemli uyarılarda bulunmak gerekir. Çünkü zorlu egzersizin en önemli yan etkisi kan şekerinde ani düşmelere (Hipoglısemilere) neden olmasıdır. Noraal aktivite Elektronik kumpasın rakam göslergesi, mekanik bir kumpasın göstergesine oranla çok daha rahat okunabiliyor. Elektronik kumpas F abrika dünyasının günlük işlerinde kullanılan aletlerin değeri, sadece teknik mükemmellikleri ile değerlendirilemiyor. Bazen, "elektronik kumpas" örneğinde olduğu gibi yöntemler aletin değerini arttırabiliyor Yapılarda sık sık kullanılan ve çok gerekli bir alet olan sürmeli kumpas ile, milimetrenin onda biri kadar küçük birimler ölçülebiliniyor. Bu özelliğı ile sürmeli kumpasın önemi, özellikle kalite kontrol çalışmalarında belirginleşiyor. Ancak kumpası okumak pek kolay değil ve ufacık bir dikkatsizlik yanlışlıklara neden olabiliyor. Böyle okuma yanlışlıklarını engelleyebilmek amacıyla isviçreli Tesa Şirketi, 5 yıl önce, ölçüm sonucunu doğrudan rakamlarla gösteren dijital kumpaslar geliştirmiş ve bunları pazara sokmuş. Ancak, Stuttgart Fraunhafen Üretim Teknolojisi ve Otomatizasyon Enstitüsü ta'afından yapılan testlerde son derece güvenilir bulunan bu kumpasların camdan göstergelerinin çok çabuk kirlenmesi ve çok fazla cereyan harcamaları, üretici firmayı yeni bir elektronik kumpas geliştirmeye yöneltti. Fakat geliştirilen 2. tip kumpas (gerektiği kadar ayrıntılı ölçmesine karşın) ılki kadar ayrıntılı bir ölçme gücüne sahip değil. Buna karşın, 2. tip kumpasın cereyan tüketimi son derece ekonomik: 2 düğmepil, aletin 5.000 saat çalışmasını sağlıyor. Düsenli ugzersis ..Kuvvetll «gzerslz k.cal. 4000 5000 100 1000 3000 JO ÖO 1 I ı I Bir haftada harcanan enerji miktanyla, koroner kalp hastalığı geçirme riskindeki azalma oranı arasındaki ilişki. Egzersiz aşırı şişmanlığın (Obesitenin) kontrolünde de önemli bir yer tutar. Beden ağrılarının kontrolü sadece az yemekle sağlanamaz. Düzenli egzersizlerle organizmanın enerji tüketimi artar, metabolizmayı düzenleyen maddelerin ve adrenalinle noradrenalinin döngüsü arttırılır. Beden ağırlığının kontrol altında tutulmasında iyi bir dıyetin yanı sıra düzenli egzersiz yapmanın da önemli katkıları olmaktadır. Egzersizin bu sayılanların dışında kemlk erimesi hastalıklarında, tıkayıcı akciğer hastalıklarında da koruyucu ve tedavi edıci etkileri vardır. Olumlu etkilerinin yanı sıra düzensiz yapıldığında ve birden bırakıldığında egzersizin olumsuz etkileri de olabılmektedir. Bu olumsuz etkiler okul yıllarında düzenli spor yapıp daha sonra sporu bırakan insanlarda görülmektedir. Kişinin evlenmesi, hayatını kazanmaya başlaması, çocuk sahibi olması, geçirdiği boş zamanın artması gibi nedenler kişinin düzenli spor yapmasını engelleyebilir. Yaşın ilerlemesiyle de düzenli egzersiz yapılması aksayabilmektedir. Düzenli egzersizin çeşitli nedenlerle bırakılması sonucunda bazı hastalıkların görülme riski artıyor. Son olarak, egzersizin pslkolojik etkllerinden söz etmek gerekir. Yapılan çalışmalar, düzenli yapılan egzersizin insan ruh sağlığı üzerine olumlu katkılarının olduğunu gösterdi. özellikle hafif depresyonu veya anksıyetesi olan hastalarda egzersızin olumlu etkileri olmaktadır. Egzersiz sonrası bu hastaların depresif ve anksiyeteli durumlarında belirgin düşmeler kaydedilmektedir. Egzersiz sonrası görülen öforinin (Hafif neşelik hali) betaendorfin ve betalipoprotein salınımındaki artışa bağlı olduğu da çalışmalarla ortaya kondu. Ancak egzersizin bütün olumlu etkilerinin kesin biyokımyasal temeli tam olarak anlaşılamamıştır. (Sports Mediclne) Nasıl çalışıyor? Ray üzerinde, aletin uzunluğu boyunca dikdörtgen şeklinde metal foliyodan yapılmış elektrotlar bulunuyor. Sürgü, bir elektrot eni boyunda olan ve karşılıklı yerleştirilmiş 2 sıra elektrot taşıyor. Elektrotlar, ray ve sürgü üst üste geldiğinde, elektronik bir kondansatör oluşturuyor. Birbirlerinden uzaklaştırıldıklarında ise kapasiteleri düşüyor. Sürgü, bırden çok elektrot eni üzerine getirildiğinde, alete yerleştirilmiş bir mikroprosesör cereyanı ölçüyor ve kaç elektrot üzerinden geçildiğini hesaplıyor. Elektrotlar arasındaki mm/10'luk ölçüm, mikroprosesör tarafından sürekli kaydırılan bir devre oluşturuyor. Dijital bir çıkış ile ölçüm değerlerini bir bilgısayara vermek de olası (n.ıbdv)