Katalog

G Ü N EŞ Tünelin ucundaki yeni ışıklar Dünya güneş enerjisine hazırlanıyor. Daha az kömür, akaryakıt ve doğalgaz tüketeceğiz. Yeni bir nükleer enerji kuşağı geliyor. Süper pencereler sırada. 3 katı daha az benzin harcayan arabalar Derleyen: İsmail Murat azı ıkhmbılımcıler gezegenımızde ıkhmlerın geleceğı konusunda oldukca kotumser fıkırler ılerı suruyor Onlara gore dunyamızın geleceğı fazla sıcak Boyle gıderse onumuzdekı yuzyıllarda dunya sakınlennı sıcak yaz gunlerı beklıyor Bu "zorunlu" ısınmanın nedenı, uzmanların 'Greenhouse etkısı" (sera elkısı) olarak adlandırdıkları olay Greenhouse etkısıne gore komur, petrol doğalgaz gıbı fosıl yakıtların yanmasından olusan karbondıoksıl ve dığer gazlar atmosferdekı sıcaklığı tutuyor ve havakurenın ısın masına yol acıyor Neyse kı sıcak bır geleceğe mahkum olmak ıstemıyorsak elımızde yeterı kadar seçenek var 2001 yılında sımdı olduğundan daha az komur, akaryakıt ve doğalgaz tuketeceğız; cunku petrol yakıtlarına alternatıf getıren bırçok yeni teknolojı, bıze yeni enerji kaynakları sunacak Aslında bu kaynakların bırçoğunu tan'yoruz Bunlar arasında guneş ışığını eleklrık enerjisine çevıren lotoelektrik pıller, gelecek yuzyılın başında onemlı bır guc kaynağı olacak Ayrıca tumuyle guvenlı yeni bır nukleer reaktor kuşağı cekırdek enerjısınden duyulan korkuyu azaltacak Guneş hucrelerı, kuşkusuz en çok gelecek vaat edon enerji kaynağı Tumuyle guvenılir ve otomatık olmalarının yanında yakıtları bedava! Dağlarda bulunan radyolınk ve telekomunıkasyon ıstasyonları gıbı yuksek gerılım hatlarının ulaşamadığı tesıslerde gereklı enerji daha şımdıden fotoelektrık guneş hucrelerınden sağlanıyor ABD'nın Phoenıx kentınde 24 evın elektrık gereksınımı fotovoltaık panellerden elde edılmekte Fotovoltaık enerjıyı yanı guneş pıllerını yaygınlaşmaktan alıkoyan, pahalı oluşları Yıllar once uzay araçlarına gereklı elektrığı sağlamak ıçın gelıştırılen (otoelektrık panellerın metrekaresı 10 000 dolardan fazlaya mal olmaktaydı Gunumuzun panellen ıse bunun sadece yırmıde bırı malıyetınde, ancak yıne de mevcut enerji santrallarıyla boy olçuşecek kadar ucuz sayılmazlar enerji uretımı yırmı bırıncı yuzyılda guvenlı bır doneme gırıyor 2000li yıllarda enerji Yeni tip nükleer enerji Geleneksel reaktorlerde uranyum oksit ıceren yakıt tanecıklerı metal çubuklar ıçıne yerleşlırılır, bu çubuklar da demetler halınde bır araya toplanarak yakıt elemanlarını oluşturur Çubuklar ıçınde nukleer tepkıme sonucunda oluşan enerji, yakıt elemanının çevresınde sureklı dolaşan suyu buharlaştırır buharlaşan su, turbınlerı dondurerek elektrık ureteçlerını çalıştırır Şayet nukleer tepkıme sırasında bır arıza nedenıyle su akımı kesılırse çubukların aşırı ısınması sonucu uranyumun bulunduğu çubuklar, çubuklardan oluşan yakıt elemanı ve onun ıçınde bulundugu celık kazan hızla erır, radyasyon çevreye yayılır Uc Mıl Adası (ABD) ve Çernobıl'de (SSCB) yaşanan nukleer kazaların nedenlerı, buradan kaynaklanır Yırmı bırıncı yuzyıl ıçın tasarlanan guvenlı reaktorlerde ıse uranyum grafıt kaplı kurecıkler ıçınde bulunacak Grafıtle karıştırılan kurecıkler çubuk şeklınde kalıplanarak altıgen yakıt elemanlarına yerleştırecek Bu altıgen blokların yuzlercesı bır araya getırılerek reaktorun çekırdegını olusturacak Çekırdeğın çevresınde yıne grafıt bloklarından orulu bır kabuk bulunacak Nukleer tepkıme sırasında ıse yakıt blokunun çevresınde su yerine helyum gazı dolasacak Helyumun ustunluğu, asal bır gaz olması nedenıyle metaller uzerınde tehlıkelı bır korozyona (aşınmaya) yol açmaması Çelık yerine grafıtın kullanılma nedenı de bu maddenın aşırı ısıya son derece dayanıklı olması 2001 yılında yeni enerji kaynaklarının bulunması kadar yeni enerji tasarrufu yolları da aranacak Fızıkcı ve enerji analıstı Amory Lovins'ın geleceğe yonelık olarak enerji sa B letken sılıkon hucre uzerıne duşuruluyor Işınların sılıkonda serbestleştığı elektronlar elektrık akımı yaratıyor Stantord yontımını bır adım daha ılerı göturen başka bır totoelektrık guç kaynağında ıse sılıkon katmanı uzerınde gallıum arsenıd tabakası yer alıyor Bu yolla verım yuzde 30 8'e yukseltılmış Ustelık gallıum arsenıd (otoelektrık hucrelerın maruz kaldığı yuksek sıcaklıklarda bu etkınlığın surdurulmesınde daha lyı sonuc verıyor Ancak sozunu ettı ğımız her ıkı sıstem sımdılık deneysel nıte lıkte, malıyetlerının ucuzlayıp serı uretıme geçılmesıne henuz çok zaman var Bu yuzden ınce fılm şeklındekı guneş hucrelerı daha cekıcı geliyor Ince fılm hucreler ısıga çok duyarlı yarııletkenlerden uretılıyor insan saçından daha ince bir Iilm tabakası bile elektrık uretebilıyor. Bu yeni mal zeme puskurtulerek ya da elektrobaskı yon temıyle bır evın pencere camlarına kapla nabılıyor Yırmı bırıncı yuzyılda evımızın ca mı aynı zamanda elektrığımızı uretecek In ce fılm gunes hucrelerının etkınlığı ıse yuz de 112 ıle 20 arasında değışıyor Bu panellerın 1 metrekaresı 100 dolardan ucuza mal olmakta Fctoelektrık hucrelerın gel.şımınde kaydedıleı, basarı bu yontemı gelecekte onemlı bır seçenek durumuna getırırken nukleer enerji santralları da varlığını surdurecek Nukleer felaket olasılığı nedenıyle gunumuzde kamuoyunun haklı tepkısıne hedef olan nukleer Otomobillerde daha az yakıt vurganlığına karşı alınmasını duşunduğu onlemler var Lovins'ın hesaplarına gore geleneksel nukleer enerji santrallarından 1 dolar harcanarak elde edılen enerjının yedı katı kadar enerji tasarruf onlemlerı sayesınde zıyan olmaktan kurtulabılır Ustelık tasarruf onlemlerı yeni enerji santralları kurmaktan çok daha hesaplı 2001 yılının enerji "tasarrufçularından" bırı, konvansıyonel pencerelerın dort katı ısı ızolasyonu sağlayan "super pencere". Lovins'ın hesaplarına gore ABD çapında super pencere kullanımırıa geçıldığınde bır yılda Alaska boru hattından pompalanan petrolun değerı kadar enerji tasarrufu sağlanmış olacak Işıklandırma konusunda alınacak onlemlerle de onomlı olçude elektrık tasarrufu yapılabılır Orneğın floresan ampullerde tupun ıçındekı gazın ışıldamasını sağlayan ateşlemeyı yapan ve sonra akımı kesen eskı elektromanyetık 'balast'ların yeni tıp elektronık balastlarla değıştırılmesı, yuzde 25'lık bır elektrık tasarrufu sağlayacak Otomobıllerde ıse aerodınamık tasarım. hafıf yapı malzemesı ve akaryakıt tuketımını denetleyen bılgısayar chıplerının kullanımıyla karayollarında ekonomık bır ulasım sağlanacak Gunumuzde otomobıller 1 galon benzınle 18 3 mıl kal edıyorlar yukarıda sayılan onlemlerın uygulandığı otolar ıse aynı mıktarda akaryakıtla 40 ila 55 mil yol alabılıyorlar "Tuy hafıflığınde ve celık sağlamlığındakı" kompozıt malzemenın kullanıldığı yeni bır Volvo modeli ıse 2001 yılı ıçın "ısınma hareketlerı ' yapıyor Yeni Volvo 11 sanıyede sıfırdan 60 mıle cıkmasının yanında 1 galon bonzınle 71 mıl yol alıyor Lovins'ın hesaplarına gore dunya yuzundekı butun taşıtlar bu Volvo'nun duzeyıne erıstığınde yılda 1 mılyar vartlden fazla petrol tasarrufu sağlanacak Guneş Enerjısı Araştırma Enstıtusu'nde gelıştırılen Ince bir f Ilm tabakası şekllndeki yeni fotovoltaik hucreler bu konuda erışılen son aşama Bu yenılık, malıyetı en az beşte bır oranında ucuzlatıyor Bırkaç yıl sonra pıyasaya çıktıklannda bu tur "guneş" elektrığının fıyatı, kılovat saat başına 13 sent cıvarında olacak, bu, yeni bır nukleer santraldan sağlanan "cekırdek" elektrığının malıyetıyle karşılaştırılacak duzeyde Bugun ıç:n en yuksek lotovoltaık etkınlık, yuzde 28 5, yanı guneş hucresı uzerıne duşen guneş enerjısının yuzde 28 5'ı elektrık enerjisine çevrılıyor Stanford Üniversitesi'nde tasarlanan bu yuksek verımlı guneş pılınde bır mercek yardımıyla guneş ışınları tırnak buyukluğundekı bır yarıı Basıt bır guneş hucrestnde ıkı larklı yarııletkenm arasındakı sınırda bır elektrık alanı oluşuyor Guneş ışığı hucreye çarptığında elektronlar elektrık alanı tarafından harekete zorlanır, elektronlar ıletıcı bır ızgaraya gırer ve elektrık akımını oluşturur