Katalog

E Y L Ü L A Y I N D A G Ö K Y Ü Z Ü Mars dünyaya en yakın konumunda Eylül ayında geceyarısı doğacak Mars, teleskopu olanlara coğrafi yüzeyini inceleme olanağı veriyor. ODTÜ Amatör Astronomi Topluluğu u sayıyla gökyuzu yazıları bırıncı yılını dolduruyor Gökyuzundekı şen| lik Ise tum hızıyla suruyor Kuşku' suz ayın en önemlı olayı Mars'ın en yakın konuma ulaşması Mars, ınsanoğlunun duşgucunu en fazla zorlayan gezegendır 1976'da Mars'a gıden ikı Vlking uzay aracı yaptıkları deneylerle bılınen her hangı bır yaşam belırtısıne rastlayamadılar Ancak Mars1 takı volkanlar ve ıçınde az da olsa su buzu olan kutup buzulları Mars'ı Dunya'ya en çok benzeyen gezegen yapmaya yetlyor Gezegenln en beri noktada bulunduğu ve Dunya ıle uzaklığının en aza duştuğu bırkaç ay suresınce Mars, Dunya'dakı gözlemcılere en guzel ve en verımlı gözlem saatlerını yaşatır En yakın konumda gezegenın açısal çapı 25 yay sanıyesıne kadar ulaşır ve 100 mm teleskoplarla yuzey şekıllerı ıncelenebilir Bu noktada gezegenın Dunya'ya uzaklığı 56 mılyon km 'ye kadar duşebılır Marsın bıze bu kadar yakın duruma gelmesı 15 ıle 17 yıllık dönemlerle yınelenır Gezegen, 1986 yılı en berı noktasındayken bu uzaklık 040 astronomi bırımı (1 astronomi bırımi = 149x10"m) kadardı Açısal çapı 23 2 yay sanlyesı kadar buyuk olmakla birlıkte bırçok en berı noktası geçışınde olduğu gıbı eşleğin (gök ekvatoru) lyıce guneyınde yer almaktaydı ve dık açıklığı 23 ıle 28 derece arasındaydı Bu nedenle gözlemler ıçın pek elverışlı sayılmazdı Bu yıl Mars, kuzey yarım kure enlemlerındekı gözlemcıler ıçın 1956 yılından bu yana en lyı konumda olacak ve dık açıklığı 5°'yı geçmeyecek olması da rahat ve lyı gözlem olanağı verecek Çunku hava kutlesı cısmın gözlemını başucu noktasında (zenıt noktası, ayakta durun başınız zenıtı gösterecektır) ufuktakıne göre daha az etkıler Şekil 1, Dünya ve Mars yörungelermın Guneş'e göre konumlarını gostermektedır ikı gezegenın çızgılerle bırleştirlldlği noktalarda Mars, karşı durumdadır Çızgılerın uzerınde uzaklıklar astronomi bırımı cınslnden belirtllmıştır Dunya yörungesı uzerındekı sayılar ıse her ayın ılk gununde dunyanın yörungesı uzerlndekı yaklaşık yerını gostermektedır Aylarocak « 1, şubat = 2, olacak şekıl de numaralandırılnvjtır Mars yörüngesındekı A ve P noktaları sırasıyla en öte ve en berı noktaları gostermektedır llkbahar noktasının (7 noktası) yönu de ayrıca belırtılmıştır Mars 22 eylulde dunyaya en yakın olmasına karşın, karşı durum konumu bundan 6 gun sonra oluşacaktır Bunun nedenı, ikı gezegenın yörunge hızları duşunülurse şekılden de anlaşılabılır Mars bırkaç hafta once, 12 ağustosta en berı (yörungesı uzerınde gu KUZEY Eylül 88 B neşe en yakın) noktasından geçtığı ıçın 28 eylüldeki karşı durumda Dunya'ya göre hızı Dunya'dan uzaklaşan yönde bır blleşene sahıp olacak Bu bıleşen ?2 eyluldekı en yakın konumda bulunduğu sırada ıse sıfır olacak Şekil 2'de bu hareketı görebılırsınız Kırmızı çızgıler Mars ve Jupıter'ın yörungelennı, sayılar ıse ayları gostermektedır Şekılde ayrıca kanatlı at, balıklar, balina, ülker ve boğa takımyıldızları da görulmektedır Mars, yaklaşık gece yarısında doğacak ve tum gece boyunca gozlenebılecek Balina ve balıklar takımyıldızlarının çevresınde bulunacak olan Mars'ın parlaklığı 2 8 kadır, açısal çapı ıse 24 yay sanıyesı Sonbahar ekinoksu Ayın dığer bır önemlı olayı ise sonbahar ekinoksu Duşunülenın tersıne sonbahar ve kış, dunyanın guneşe yakın olduğu noktalarda oluşur ve bunlann surelerl ilkbahar ve yaz sürelerınden daha kısadıı Gezegen harıtasındakı kırmızı çızgı guneşın bır yıl boyunca ızledığı yol, yanı tutulma duzlemını gostermektedır llkbahar noktası guneşın eksı dık açıklıktan artı dık açıklığa yanı eşlek çızgısının (gök ekvatoru) guneyınden kuzeyıne geçtığı noktadır ve gökyuzundekı cısımlerın saat açık lığı bu noktaya göre tanımlanır Bu noktaya geleneksel olarak Arles'ln (Koç) ılk noktası da denır Çızımlerde ıse genellıkle 7 noktası olarak kullanılır, nedenı koç takımyıldızının sembolunun 7'ya benzemesıdır Guneş'ın artı dik açıklıktan eksı dık açıklığa geçtığı (gezegen harıtasında guneşın konumu) ekınoks noktasına ıse sonbahar ekinoksu denır ve bu geçış de yaklaşık olarak 23 eylulde olur Boğa takımyıldızındakı Juplter gece yarısından önce doğacak ve gıderek kırmızı dev Aldcbaran'a (Boğa'nın alfa yıldızı) yaklaşacak 24 eylulde durağan olacak olan Jupiter, ay boyunca ortalama 2 5 kadır parlaklığında olacak 24 eylulden sonra batıya doğ ru ökuzkumesı ve ulker takımyıklızı arasında (şekll 2) tersınır hareketıne başlayacak Yay takımyıldızındakı Satüm, gunbatımında guney gökyuzunde yer alacak 0 5 parlaklığında olacak olan Saturn, yaklaşık gece yarısında batacak Bu ay ayrıca guney Pltclds küçük meteor yağmuru da balık takımyıldızında ızlenebılır Eylul ayı başından kasım ayı başına kadar surecek olan göktaşı yağmurunun en yoğun zamanı ıse 20 eylul En berı noktasına (1 38 ab) 16 eylulde ulaşacak ve döneml 53 yıl olan Tempel 2 kuyruklu yıldızını görmek ıçın ıse bır teleskop Bu hanta I eylul, 24 00 II eylul, 23 10 21 eylül, 22 40 30 eylul, 21 50 tarih VB saatleri ıçin geçerlıdır Şekıl 2 gerekecek Gözlemek ısteyenler Akrep'ın (Sco) teta yıldızı çevresıne ya da a 1 9 5 0 = 16» 07 + 5 1 9 5 n 16°40' koordınatlarına bakmalıdırlar 22 8 22 29 24 25 26 28 30 19 7 22 07 7 7 24 8 Mars en yakın konumda (58 814 000 km ) Sonbahar ekinoksu, sonbahar başlangıcı Jupıter durağan Ay en beri noktada (357 683 km) Dolunay Mars Ay'ın 7° guneyınde Mars karşı durumda Merkür durağan Jupıter Ay'ın 6° guneyınde Eylül Ayı İlginç Olayları GünSaat Olay 3 5 7 9 10 11 13 16 17 18 19 20 20 21 6 50 13 2 16 18 7 49 19 1 7 24 20 6 18 6 8 1 19 7 Sondördun Uranus durağan Venüs Ay'ın 6 0° guneyinde Merkür en öte noktada Regulus Ay'ın 1 0° güneyınde Ay en öte noktada (406475 km) Yenıay, Guneş tutulması1 Mars kış gundönumu Saturn en öte noktada Merkur Ay'ın 0 6 P kuzeyınde, çakışma2 Merkur en büyük doğu uza nımında (27°) Ceres karşı durumda Antares Ay'ın 0 7° kuzeyınde, çakışma3 Neptun durağan ilkdördun Saturn Ay'ın 6° kuzeyinde Uranus Ay'ın 5° kuzeyinde Neptün Ay'ın 6° kuzeyinde Pallas durağan Merkur Spıca'nın 1 3" güneyınde 1) Somall, Maldlva Adalan ve Ekvatoral Afrlka'dan gözleneblllr. 2) Oüney Amarlkadan gözleneblllr 3) Antarktlka'dan gözleneblllr. Eylül 88 gezegen haritası