Katalog

Y A S A M Psikiyatride spor Aerobik egzersizle maksimum oksijen alım kapasitesinde elde edilen % 1530'luk bir artışın depresyon üzerinde tedavi edici etkisinin olduğu öne sürüldü. Çeviri: Dr. Selami Aksoy 'Ne kadar mutlı Beklenmedik bir anda boşanan bir çiftin arkasından sık sık böyle söylenir. İnsanlar genellikle kimseyle konuşamamanın acısını yaşarlar. Yankı Yazgan ir arkadaşınızı sevglllsl terketmlş. Bir suredır, asık blrsuratla evınde oturuyor, bir Iş yapmıyor. Arada dalıp, gldiyor. Teleton edlyorsunuz, "blrllkte slnemaya gtdelim", çıkınca kıyıda bir yerde oturup çay içlyorsunuz. "Blraz konuşmak Istemez mlsln?" diyorsunuz. Gozlerl dolarak anlatıyor Blraz sonra, yuzundekl gerglnliğın hatıflemtş olduğunu görüyorsunuz. Aklınıza bir soru gelebıllr, "Ben psikoterapi ml yaptım yokta?" Bir bakıma, evet Onu dinledınız, sıkıntısına ortak oldunuz, yukünu hailflettlnlz. Bir bakıma, hayır. Kellmenln aaıl anlamıyla, formelfyanl "utulüne uygun") psikoterapi bu kadar değlldlr. Ne kadar olduğunu tartısmadan önce bu konuyu ele almayı aklıma getlren bazı olgulan anlatmak Istlyorum Amerıkalılar Batı'ya aıt pek çok şeyde olduğu gıbı psikiyatride de belırleyıcı bır rol oynuyorlar Hatta çoğuna göre bu bır rol fılan' değıl, basbayağı belırlıyorlar Kanıtlarından bırisı, "Nobel ödullerının % 7080'ı Amerıkalılara gıdıyorsa bunun bir aniamı yok mu?" Her neyse bır bıçımde çok etkılller Yaklasık 15 yıl oncesıne kadar, Amerlkan psıkıyatrısınde pslkodlnamlk ekol adı verıien, Freud ve turevlerının ızleyıcılerı egemendı Psıkıyatrıstlerın en önemlı tedavi araçları psıkoterapıydı, psıkanalıtik teorı ve uygulamaları eğıtımın belkemığıydı Sonra ışler değışmeye başladı Beyın araştırmaları, molekuler bıyotojı, genetık ve psıkofarmakolojı alıp başını, gittı Psıkıyatrı, kurumsal tıp bunyesındekı yennı sağlamlaştırmak, genişletmek ıçın ısteklendı "Yenlden tıbbtleşme" dıyebıleceğımız bır eğılım psıkıyatrı saflarını sardı Sonuçlardan bırı psıkoterapıye artık ıhtıyaç duyulmayacağı, psıkiyatrının kendıne ayakbağı olan dınamık ekolu tasfıyesı gerektığı Idı Amerıkan Psıkıyatrı Bırlığı 1987 dönemı başkanı Dr. Paanau'ya göre "yeniden tıbbllesme keslnlikle Indlrgemecl bir biyolo|lk yaklasımı Içermlyordu." Zaten "Biyolo|ik, bllimMİ pslklyatri dlye ayrt bir yönellm kabul etmek, sanki daha öncekl pslkiyatri hlç bllimMİ ve blyolojlk değllmlş glbi bir anlam tasıyor ki, bu çok saçma". Pasnau'nun görüşlerı, dınamık ekolu ıse yaramaz gevezelıkle suçlayan mutlak bıyolojık yaklaşımın tıkanıklığını dıle getırıyor Psıkıyatrı butun tıp dalları ıçınde hastayı sadece hastalıktan ıbaret görmemek, onu bır butun olarak değerlendırmek gibı bır ayrıcalığa sahıpken bu ayrıcalığı tepmek pek akıllıca değil Çevresel, ailevı, toplumsal ve ruhsal yapıya aıt etkenlerı bıyolr>|ik ve genetık etkenlerle karşılıklı etkıleşım ıçınde kavramak psıkıyatrının temel yaklaşımı Bıyolo|ik ve ruhsal olanın sankı bırbırlerıne karşıt oğelermış gıbı alınması, ara dönemde psıkoterapının gerılemesıne neden oldu Oysa bıyolojık ve ruhsal duzeyler blrbırıne karşıt olmak şoyle dursun, tamamen karşılıklı ılışkı ıçınde bırbırinden kopuk olmayan ıkı duzlem Ourumu, "aynı temanın ayrı formlarda ifadesı" gıbı görenler var Pslkoterapının gerılemesındekı faktörlerden birı de pahalılık sonucu sağlık sıgortalarının bu "luks"ten desteklerını lyıce çekmelerı oldu Pahalılık ıkı yönluydu Hem bırım fıyatlar oldukça y'üksektı (ortalama bır psıkıyatrıstın 50 dk göruşme ucretı 100 dolar), hem de terapıler yıllar ve yıllar surmekte, fıyatlar lyıce katlanmaktaydı Insanlar zamansızlaştılar ve parasızlaştılar Problemlerının bır an önce hallını ıstlyorlar, bu Işe es Psikoterapi: İç dünyalara yolculı N orveçlı psıkıyatrıstler, depresyonu olan hastalarda aerobik egzersızın tedavi edıcı etkısını araştırdılar Uygun yaş ve cıns grubundan, psıkıyatrık değerlendırmeyle depresyon tanısı konan 43 hasta uzerınde çalıştılar Başka bır ruhsal hastalığı bulunmayan ve spor yapmaya engel olacak herhangı bır fızık rahatsızlığı olmayan hastalar ve gonullu olanlar çalışmalara katıldılar Egzersız programı suresınce hastalara grup psıkoterapısı ve meşgulıyet tedavısı de uygulandı Spor programını deneyımh bır antrenör duzenledı Kontrol grubuna yıne depresyonu olan aynı yaş ve cınsten eşıt sayıda hasta alındı Kontrol grubundakı hastalara depresyonu lyıleştıren (Antıdepresan) ılaçlar verıldı manın uçuncu, altıncı ve dokuzuncu haftalannda tekrarlandı Hastaların depresyonları Beck depresyon derecelendırme olçeğıyle olçuldu Fızık kondısyonları da Ergometre bısıklet testı ıle maksimum oksıjen alma kapasıtelerının tespıtıyle olçuldu. Her ıkı grubun sonuçları ıstatıstıkı yontemler yardımıyla karşılaştırıldı Ayrıca her ıkı grubun kendı ıçınde, tedavi oncesı ve sonrası skorları tespıt edılerek karşılaştırıldı B Spor grubunda başarı Yapılan ıstatıstıkı değerlendırmeler sonucunda, aerobik egzersız grubuna alınan hastaların maksimum oksıjen alım kapasıtelerınde dığer gruba oranla belırgın artış tespıt edıldı Aynı şekılde spor grubundakı hastaların depresyon puanlarında da belırgın duşmeler kaydedıldı Sonuç olarak her ıkı gruba uygulanan tedavi yöntemı depressıf hastalar uzerınde eşıt derecede etkılı bulundu Aerobik egzersizle maksimum oksıjen alım kapasitesinde elde edilen % 1530'luk bır artışın depresyon uzerınde tedavi edıcı etkısının olduğu ılerı suruldu Araştırmacılar aynı konu uzerındekı çalışmalarını daha detaylı bır şekılde surdurduklerını, aerobik egzersız programının daha yaşlı hastalara da uygulanabıleceğını belırtmektedırler (Britlsh Medical JournalTemmuz 1985) Sistemli aerobik egzersiz Aerobik egzersız programındakı has" talara, haftada uç kez bırer saatten olmak uzere dokuz hafta sureyle sıstemık aerobik egzersız uygulandı Egzersızlerde hastaların maksimum aerobik kapasıtelerının % 5070'ının kullanılmasına musaade edıldı Kontrol grubundakı hastalara da meşgulıyet tedavısı uygulandı ve tedavi şartlarının mumkun olduğunca eşıt olmasına çalışıldı Çalışma suresınce hastalara uygulanan derecelendırme yontemlerı araştır kısı kadar para ayıramıyorlatiı Ama bu krız bır bakıma, psıkjdınamık ekolun "aklını başına getırdı" Daha yoğun, hedefe yonelık tedavi teknıklerı gelıştırıldı, pratıktekı bazı yozlaşmalar goze battı ve ustlerıne gıdıldı Yenı ve saygın akımlar dunyaya geldı (Ben lık Psıkolojısı gıbı Freud'dan temel alan, ama oldukça değışık ya da Kognıtıf Terapı gıbı davranışcı akıma yakın) Her ne kadar ucretler duşurulmedıyse de, kendını tehdıt a! tında hıssedenlerın yapacağı her şey yapıldı Bıyolojık yontemler psıkodınamık yonelımlenn gundemıne geldı, Freudçuolmayan tedavi teknıklerı daha cıddı ve alıcı gözle değerlendırılmeye başlandı Sonuçta psıkodınamık ekol, yıtırdığı saygınlığını tekrar kazanıyor Psıkıyatrıstler gıderek eklektıkleşıyorlar, artan bir hızla psikoterapi eğıtımıne da lıyorlar Hemen şunu belırteyım, burada 'psikoterapi' deyınce "dınamık" başlığı altında toplanan psıkanallz kökenlı psıkoterapılerı kastedıyorum Dığer onemlı psikoterapi ekollerınden davranışçı yaklaşım ayrı bır yazı konusu olacak denlı onemlı ve farklı bır yöntem Yıne davranışçı tedavıden çok etkılenmış olan, dınamık renkler de taşıyan kognltif terapl özellıkle psıkıyatrıstler arasında da gıderek yaygınlaşan bir diğer önemlı ekol Psikoterapi pek çoklarınca bır yolculuğa benzetıllr İç dunyaları keşfe yönelık bır yol culuk Yenı alanların keşfedıldığı araştırıldığı, "hasta"nın daha önce hıç gıtmemış olduğu yerlere gıttığı, uzun ve zor bır yolculuk Hastanın bu yolculuktakı yoldaşı da terapıstıdır 60 50 40 30 20 • 60 50 40 30 20 10 Hartalar 10 Puen 0 3. 6. 9. Hafta 0 3 6 9 Şekıl 1 Beck depresyon derecelendlrme puanları Şekll2 Maksimum oksı/en alım kapasıtesı değerleri Her Iki çalışma grubunun. depresyon puanlannın ve maksimum oksljen alım kapaslte değerlerinın karşılaştırttmalan PslkıyaMstler depresyonun aerobik egzersizle tedavi edlleblleceğinl ilerl suruyoriar Tanımlama yaparsak, psikoterapi, konuşma ve yorumlama yoluyla haatanın problemlerine ve semptomlanna teraplst ve hastanın birllkte açıklamalar ve anlamlar bulduklan bir sureçtır Bu sureçte hasta, terapıstın yardımıyla, bılınçlı ve bılınç dışı düşünce ve duygularını. geçmiştekı ve bugündekı yaşantılarını araştırır, duygusal çatışmalarını ve kışısel sıkıntılarını bır çözume kavuşlurmaya çalışır Kışıler psıkoterapıye nasıl girerler' öncelıkle, çözulmesı gereken bır sorun olduğunun kabulu gerekıyor Bu, her bırey ıçın farklı olabılır örneğın mutsuzluk sıklıkla normal bır tepkıdır Hayatında zaman zaman mutsuz olan her kışının psıkoterapıye ıhtıyacı var demek abes kaçar Ama "duzenlı görduğum bir terapıstım yok" demenın nerdeyse ayıp kaçtığı ABD dışında, duzenlı psikoterapi ılışkısı garıpsenır hâlâ Bır yabancıya sorunlarınızı anlatmak akıl işi gözükmez Psikoterapi hakkında ingiltere'de yayımlanmış bır kıtapta, "Bız Yorkshıre'lı kadınlar, bır sorunumuz olduğunda bunu kocalarımıza anlatırız" cumlesı geçıyor Ama garıpseyenlerın ortaya çıkan olaylar karşısındakı tepkılerı de garıptır Kendısinı ölduren bır dostun arkasından, "Aa, bu kadar büyük derdl olduğunu bllseydik... ", boşanan bır çıft ıçın de, "Ne kadar mutlu gözüküyoriardı" dıyebılırler Işın acı yanı, ınsanların kimseyle konuşamamaları, kendılerını olduğu gıbı dınleyecek bırılerını bulamamaları Her ne kadar psıkoterapısı arkadaş değıl bır yabancıysa da, buradakı dostça ılk adım terapının uverturu sayılabılır Psıkoterapının arkadaşlıktan en temel farkı, hedefın sonunda ayrılmak olmasıdır Sıkıntının nedenı bazen çok aşıkâr olabılır, kışı nedenle başa çıkmayı ögrenmek ıçın yardım ya da destek ıstemektedır Ba zen sıkıntı ıçın görunur bır neden yoktur, daha uzun çaba gerektıren bır anlama surecı