Katalog

P S İ K O B I Y O L O J İ KALITIMBİLİM henüz fazla bir şey bilinmiyor. Ancak araştırmacılar pozitıfleşmenin beynin aşırı işlemesini frenlediğini ve muhtemelen önemsiz ve anlamsız uyarılara karşı beyni koruyan bir filtre görevi yaptığını düşünüyorlar. Bu konuda en iyi bilinen nokta, pozitıfleşmenin beynin aşırı uyarılmasını önledıği, yani epilepsi krizinden koruyucu rolü. Nitekim bir epilepsi hastası olan Bayan S.'nin EEG'sinde de sık sık aşırı negatif elektriksel sapmalar görulüyor. Araştırmacıların Biofeedback'ten umduğu, Bayan S.'nin beyninin "raydan çıkmasını" önlemek. Yukarıda anlatılan yöntemle S.'nin beyni otokontrolü öğrenecek. Biofeedback yöntemi 20 yıllık olmasına karşın, istemsiz vücut işlevlerinin kontrolüne ilişkin başka teknikler bin yıllardır bilinmekte. Ateşln üstünde yürüyenler, kendilerini çengellere asanlar, çivili yatakta yatanlar ve vücutlarına kılıç sokanlar hakkında iyi kötü herkesin bilgisi vardır. Ustelik bu insanlar acı duymadıkları gibi, vücutlarından kan da akmaz. Testtüpü piliçlerı, "süper hayvanlarıır yolunıı açıyor D Beyne hâkim olmak Tübingenli araştırmacılar bu ilginç insanları incelemeye karar verdiklerlnde, şehirdeki bir gece kulübünde vücuduna kılıçları saplayarak gösterı yapan bir fakiri kliniğe davet etmişler ve onu himayelerine alarak gece kulübü yerine laboratuvarda gösterilerini yapması için ikna etmişler. Fakir, laboratuvarda dört bir yanından elektrotlarla bilgisayara bağlı bir biçımde kılıçları orasına burasına saplarken araştırmacılar adamın uyku ile uyanıklık arasındaki bir "trans" durumunda olduğunu ve en ufak bir ağrı duymadığını tespit etmişler. Fakirin normalde ağrıdan sorumlu olan beyin bölgelerınde uykudakine benzeyen düzeyde bir beyin akımı olduğunu saptamış. Beynin tümü yerine yalnızca ağrı duyusuyla ilgili bölümlerde tanı bir uyku hali hüküm sürmekteymiş. Fakır'in yaptığı gibi, belirli beyin bölgelerinde bu tür bir kontrol sağlamak için yıllarca çalışmak gerekli. Fakir, trans durumuna geçmek için gösterisinden iki saat önce bir tür medıtasyona başlıyor ve tek bir tasarıma yoğunlaşarak beynini bütün diğer düşüncelere kapatıyor. Böylelikle trans olarak adlandırılan bir düşünce boşluğu gerçekleşiyor. Fakir, hızlı bir bilinç değişımiyle otomatik olarak hipnoza benzeyen bir uyku durumuna doğru kayıyor. Ancak fakirin yeteneği yalnızca kendi kendine yarattığı ağrılı durumlar için geçerli. Dışarıdan başkası tarafından uygulanan ağrı verici uyarıların canını yakmasını önleyemiyor. Biofeedback uzmanlarının en son tekniklerden yararlanarak yürüttükleri çalışmalar ve Hint fakirlerinin binlerce yıllık trans gelenekleri çağdaş tıbbın ışığında, iradesiz vücut işlevlerinin düzensizliğinden kaynaklanan birçok hastahğın tedavisi için ipucu verebilir. Hipertansiyon, peptik ülser, kolit ve daha birçok psikosomatik hastalık, sinir sistemine irade dışı işlevlerin doğru yönde kontrolünün öğretilmesiyle belki de yakın bir gelecekte tarihe karışacak. Bu dalda çalışan uzmanlara göre belirli organik bozukluklar vücudun söz konusu organa ilişkin bazı işlevleri yanlış öğrenmesine dayanıyor ve bu yanlışlık psikofizyolojik öğrenme yasaları ile düzeltilebiliyor. İrade dışı vücut işlevlerini kontrol eden sempatik sinir sisteminin reaksiyonları belirli bir yöne kanalize edilebiliyor. Bu yaklaşım, sansasyonel mucizelerin tuzağına düşmeksizin ciddi bir biçimde ele alındığında insan beyni ve sahip olduğu imkânlar daha yakından tanınacak, sinir sistemimiz kusursuz çalışacak ve insan tam anlamıyla beynine hâkim olacak. (Blld der VVIssenschaft) Sri Lanka 'da Hindular bir dinsel tören sırasındi kendilerini çok sayıda çengell etlerinden iplere asıyorlar. Ne bir damla kan akıyor, ne de acı duyuluyor. ünyanın ilk testtüpü piliçlerı, Edinburgh'da doğdu. Bu gelış me, araştırmacıların yabancı DNA'yı piliç dölütlerine ekleme suretiyle "süper tavuk" yaratmalarına olanak veriyor. Bu yöntemin et ya da süt üretimini geliştirmede ya da hastalıklara dirençli hayvanları çoğaltmada kullanılması olasılığı kuvvet kazandı. lavüklar, genlerle oynanması için çok elverişli hayvanlar, çünkü diğer kümes hayvanlarının aksine bunlar, hızla olgunlaşırlar ve bir tanesi binlerce döl verebilir. Bu işlem için yalnızca, yabancı genlerin, genlerin aktarıldığı bir nesle eklenmesi yeterlidir. Ancak bu yöntemle genetik madde, henüz döllenmiş tavuk yumurtalarına karıştırılamıyor. Hayvan Fizyolojisi Enstitüsü'nden ve Genetik Araştırma'dan Margaret Perry, yabancı DNA'yı tekhücreli dölütlere zerk etme ve sonra da kuluçkaya kadar tüm aşamalarda kültür yapma yoluyla bu olumsuzluğun üstesinden geldi. Böylece ilk kez sıcakkanlı bir hayvan, in vitro (bir test tüpünde ya da laboratuvar ortamında) koşullarla geliştirilmiş oluyor. v BaştarafM.Sayfada veren başka bir akım şeklı de beyındekı doğru akımın altı saniye süren yavaş potansiyel değişimleri. Tübingen ekibi çalışmalarını on yıldır bu yavaş akım değişimleri üzerine yoğunlaştırmış. Bayan S. de Biofeedback yöntemi yardımıyla söz konusu akımları kontrol etmeyi öğrenecek. Klinikte 1976'dan bu yana 200'ü aşkın sağlıklı kişi, beyinlerinin elektriksel aktivitesini kontrol etmeyi öğrenmiş. "Beyin antrenmanı" sırasında denek, bir bilgisayara bağlı olan ekranın karşısında rahat bir koltuğa oturuyor. Deneğin kafasında çok sayıda elektrot mevcut. Ekranda ise sağda küçük bir roket solda iki tane kale var. Denek, taktığı kulaklıktan raslantısal olarak alçak ya da yüksek tonda bir ses duymakta. Deneğin ödevi, ekrandaki roketi alçak tonda ses duyduğunda yukurı kaleye, yüksek tonda ses duyduğunda ise aşagıdaki kaleye yöneltmek. Roket deneğin beyninden gelen elektriksel aktivite tarafından yönetiliyor. Bilgisayar beyinden gelen akımı ekran üzerinde roketin yörüngesi olarak yansıtıyor: Yavaş beyin potansiyelindeki negatif bir değişim roketi alt kaleye yöneltiyor (yüksek ton). Beyin kabuğu pozitifleştiğinde roket üst kaleye gidiyor (alçak ton). Roket doğru kaleye gittiğinde denek "puan alıyor." Bu öğrenme sürecınde etkili olan şey, kişinin beyin dalgalarındaki değişimden ekran üzerinde izlemesi ve onları kontrol etmeyi öğrenmesi. Genelde kişinin kendi vücudunun biyoloji süreçlerinden hemen haberdar olması bu durumda beyin elektrik akımı biofeedback olarak adlandırılıyor. Bu yöntem otonom (irade dışı) vücut işlevlerinin kontrolünü öğrenmek için kullanılıyor. Biofeedback'in esası 'uyarımsız koşullanma' denen ruhbilimsel olguya dayanmnkta. Bu tür davranış kendisinin do laysız sonuçlannca bunlara güçlendiriciler deniyor kişi tarafından öğreniliyor. Güçlendirici olaylar, söz konusu davranışı yapmaya yönelten, bu motivasyonu sağlayan şeyler. Güçlendiriciler kişinin gereksinim ve isteklerine göre değişmekte. Övgü, para, sevilen yemekler, hobiler ve benzeri şeyler birer güçlendirici olabilir. Bütün güçlendiricilerin ortak olan tek nıteliği hepsinin birer ödüllendirme olması, böyle algılanması. Ateş üstünde yürüme Daha yıllar önce davranışbilimciler arzulanan bir davranış biçiminin ortaya çıkışının sistematik güçlendirme (ödüllendirme) ile sıklaştırılmasının mümkün olduğunu keşfetmişlerdir. Biofeedback'te söz konusu ödüllendirme kazanılan puanlarla yapılıyor. Kazanılan her n belirli bir miktar paraya karşıhk ge 1 , lu yöntemle, sağlıklı insanlar bir buçı. jatlik iki deney periyodunda (80 ile iuu denemeden oluşan iki oturumda) beyin kabuklarını uygun ses sinyali ile pozitifleştirip negatifleştirmeyi öğreniyorlar. Daha sonra bilgisayar devreden çıkarılarak yalnızca ses sinyaliyle denekler antrenman yapıyor ve sonunda denekler sadece ses sinyalini kafalarında duyduklarını tasarlayarak, beyin akımlarını kontrol etmeyi başarıyorlar. Araştırmacıların saptadığına göre kişi bir görevden önceki bekleme durumundayken yavaş beyin potansiyelindeki değişim negatif yönde oluyor. Örneğin yanşmaya başlama işaretıni bekleyen sporcu, oğretmenin sorusunu bekleyen öğrenci vb. gibi durumlarda beyin kabuğu "negatif leşiyor." Bunun anlamı, beynin belirli bir işi yerine getirmek üzere harekete geçmesi. Eylemin yapılması ya da bilginin işlenmesıyle birlıkte beyin negatıfliğinı kaybederek başlangıç durumuna dönüyor. Pozitıfleşmenin işlevine ilişkin olarak Dölütsel gelişimin 3. aşaması için 3 farklı kültür ortamı kullanılır. ilkınde, döllenmiş bir yumurta, bir tavuğun yumurta kanalından alınıp henüz kuluçkaya yatılmış yumurtalardan elde edilen albümin ve tuzlu bur eriyik karışımı içeren cam kavanoz içine yerleştirilir. Burada 24 saat kalır. Daha sonra dölüt, boş bir yumurta kabuğundan yapılmış ve farklı bir albumintuz eriyiği karışımı içeren bir kap içine aktarılır. Dölüt, burada 38°C'de tutulur ve saatte bir her yönden 90° sallamr. En son aşamada ise dölüt, yumurta kabuğundan hazırlanmış ve içi albumin, penisilin ve streptomisinden oluşan yapışkan bir madde ile doldurulmuş başka bir kaba yerleştirilir. Kültür, beş gün sallanır ve civciv cıkıncaya kadar bekletilir. Ticari üreticiler, henüz araştırma aşamasındaki bu çalışmaya yalnızca nezâketen ilgi gösteriyorlar ancak Perry, enstitü ilk transjenık piliçlerı üretince bu ilginin artacağına inanıyor: (New Scientist, Şubat 88)