Katalog

A M E R İ K A ' D A Y Ü K S E K Ö Ğ R E N İ M Kariyer ve başarı hırsı ön planda Toplum yönetimine üst düzeyde insan yetiştiren "kaymak tabaka" üniversitelerinden mezun olanlar, 20 bin dolar borçla hayata atılıyor. Derleyen: tsmaü Murat ünümüzde özel bir Amerikan Üniversitesi'nde bir yıllık temel öğrenim ücreti 17,000 $ tutarında. Amerıka'da öğrenımını sürdürmek ısteyen birçok öğrencı gırtlağına kadar borç batağına saplanıyor. Yıne de tüm olumsuzluklara karşın yabancı öğrenciler için Amerika'da yüksek öğrenim görmek çekiciliğini koruyor. Amerikan üniversitelerinin büyüsü nereden kaynaklanıyor ? Berkeley gibi ciddi bir Amerikan Üniversitesi'nin amfilerinde renkli giysileri ve şortlarıyla salkım saçak ders dinleyen öğrencilerı görenler, Amerikan ünıversitelerinde öğrenimın bıraz "laçka" olduğu sanısına kapılabilır. Oysa bu rahat görünümün ardında yatan gerçek, her öğrencınin kalbındekı derin başarı ve sönmeyen bir yarışma hırsı. Amerika'da bir üniversite mezununa sorulan ilk soru okulu nerede bitirdiğidir. Bu kısa soruya verilecek olan yanıt, kişinin mesleki ve toplumsal konumu hakkında çok önemli ipuçları sağlar. Geleceği parlak genç bir üniversite mezunu bu basit soruya bize göre "şifreli" bir yanıtla şöyle karşılık verebilir: "B.S.'mi ve M.S.'mi MIT'den aldım. MBA'mı ise Stanford'dan." Şifreyi çözmeye başlayalım: MIT Massachusetts Institue of Technology: Dünyaca ünlü özel teknik üniversite. BS Bachelor of Sclence: Dört yıllık temel öğrenimden sonra alınan ilk üniversite derecesi. MS Master of Science: iki yıllık ana öğrenimden sonra alınan derece, diploma karşılığı, Stanford Kaliforniya'da ünlü bir özel üniversite. MBA Master of Buslness Admlnlstration: iş İdaresi Masteri. G Ülke çapındaki 2300'ü aşkın üniversite ve kolej ABD'nın Doğu ve Batı kıyılarında yoğunlaşmış durumda. Doğu kıyısında ünlü bir öğrenim odağı olan Boston şehrinde bir düzine kolej ve üniversite yar. Bunlar içinde en ünlüsü olan Harvard Üniversıtesi 350 yıl önce koloni döneminde Avrupa'nın geleneksel öğrenim kurumları örnek alınarak kurulmuş. Aynı zamanda ülkenın en eski üniversitesi sıfatını taşımakta. Harvard, komşusu MIT ile bırlikte Doğu yakasında ülkenin politik ve ekonomik kaymak tabakasını yetiştiren bir kurum. Batı yakasının köklü üniversiteleri arasında ise 1868 yılında kurulan San Franclsco/Berkeiey'deki Kaliforniya Üniversitesi (kısa adıyla CAL) sayılabilir. Kuşkusuz Doğu ve Batı kıyıları dışında Teksas ve Michigan gibi ünlü öğrenim merkezleri de bulunuyor. Ünıversiteye gıtmeyi kafasına koyan genç bir Amerikalı en az on ünıversiteye başvuruyor. Başvuruyu kabul eden ünıversiteler arasında seçim yaparken ünıversitenin öğrenim kalitesi ve burslar önemli birer faktör. Doğu kıyısının en kaliteli öğrenim kurumları "Ivy League" (Fildişi ligi) olarak bilinen Harvard, Yale, Princeton, Brown, Pennsylvanla, Columbla, Cornell Üniversiteleri ve Darmouth Koleji. Kaymak tabakanın öğrenim gördüğü bu paralı üniversitelerden başka, yine onların kalitesinde öğrenim veren, ancak öğrencısine olağanüstü mali külfet yüklemeyen üniversiteler "Public Ivy League" (halk tipi fildişi lıgi) sınıfına giriyor. Kaliforniya, Teksas, Michigan, Virginia, Miami üniversiteleri bu grupta yer almakta. Ayrıca ekonoml deyince Stanford, teknik deyince MIT, bilimaraştırma deyince Caltech (Kaliforniya Teknolojı Enstitüsü) ilk akla gelen isimler. Ve bilimlerın "Kâbesi" durumundaki Amerika dünyanın dört bir yanından, yani 100'ü aşkın ülkeden binlerce öğrenciyi kendine çekiyor. Her biri kendi ülkelerinin zeka ve yetenek yönünden sivrilmiş beyinleri olan gençler yüksek öğrenim ya da doktora için Amerika yolunu tutuyor. 1985/86 ders yılında mühendıslik bilimlerindeki doktoraların °/o 55'i, fizık ve biyoloji bılımlerındekinin yaklaşık dörtte biri yabancılara ait. Yukarıda sayılan ünlü üniversitelerde her dört öğrenciden biri yabancı uyruklu. Ne var ki Amerika'nın bilimsel ve kültürel birikiminin nimetinden yararlanmak oldukça tuzluya oturuyor öğrencilere: Öğrenim yıllarını çoğunlukla dilenciöğrenci statüsünde geçiren öğrenciler ayda 550 ila 700 dolar arasında değişen ev klraları, 17000 dolara varan yıllık okul glderleri ve yoğun ders programlarını geride bıraktıktan sonra ortalama 9.000 dolarlık bir borç yüküyle meslek yaşamına atılıyorlar. MS. ya da Ph. D. derecesi elde etmış bir gencin ortalama öğrenim borcu ise 20000 doları buluyor Bu nedenle mezunlar bir an önce geliri yüksek bir meslek bulmaya uğraşıyorlar. Yeşil dolar, Amerikan yaşamının her dalı gıbı öğrenıme de damgasını vuruyor. Öğrenim sürecindeki rekabet öğrenimden sonra da sürüyor. Öğrenim yaşamı da genelde Amerikan toplumunu yansıtan bir ayna; kariyer ve başarı hırsıyla dolup taşan öğrenciler kapıtalist toplumun değerlerini yeniden üretıyor. Lıberal Kalifornıya'nın sımgesı olan Berkeley'ın oğrencılerınde bile seksenli yıllarda goze çarpan bir değışim var: Alt mışlı ve yetmişli yıların uzun saçlı hıppıe öğrencilerı, yerini çağdaş kapitalizmin mantığını benimseyen "pek akılh" Yuppe1 lere bırakmış. Artık günlük öğrenci yaşamında polltlk gösteriler yok, para ve başarı hırsı var. idealizmin yerini narsizm almış. Kayda değer tek istisna, ünıversitenin Güney Afrika'daki yatırımlarına karşı düzenlenen gösteriler ve çevre sorunlarına karşı savaşan örgütlerin politik etkinlikleri. Yuppie tipinin ortaya çıkışında kapıtafist sistemin çalışkanlık ve yeteneği genç yaşta ödüllendirme konusundaki akılh tutumu önemli yer tutuyor. Genç ve yetenekli mezunlar kendı araştırma projeleri ve çalışma grupları için gerekli fınansmanı sağlamakta ya da iş bulmakta güçlük çekmiyorlar. Amerikan üniversitelerinin bir özelliği de mezunlarının okullarına çok sadık olması. Okulu bitirdikten sonra mezunlar öğrenim yuvalarıyla olan bağlarını koparmıyorlar. Köklü üniversitelerin yurtiçi ve yurtdışında örgütlenmiş çok sayıda derneği var. Sözgelımı MIT'ın 72.000 mezununun üye olduğ'j 60 kadar kulübü mevcut. Kulüp etkinlıklerı eskı ve yeni mezunların tanışması, yenı ış ılışkılerı kurması amacına yönelik. Kariyer, arkadaşlık ve nostaljiden oluşan bir beraberlik ruhu gerek okula gerekse mezunlara çok yarar sağlıyor. Sıstem içinde etkin ve güçlü pozisyonlar edinen eski mezunlar, yeni yetişenlere burs ve meslek bulma konusunda elden gelen yardımı yapıyor. Eskılerın okullarına karşı besledikleri sorumluluk ve şükran duyguları yenilerin kariyer ve başarı tutkusuyla bırleştiğinde köklü ve geleneksel öğrenim kurumlarının Amerikan sistemi ıçındeki yeri ve önemı ortaya çıkıyor. LJ Amerikan elitinde yer edinmek isteyen he'r gencin gönlünde yatan Kaliforniya Üniversitesi'nden manzaralar: Fızık ve kimya laboratuvarları ve kampusun bahçesı