Katalog

B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N KISAKISA Dokuma sanayii örümcekten öğreniyor Bilim adamları örümceğin eğirerek ağa dönüştürdüğü sıvı iplikçiğin yapi8inı araştırıyorlar. B Firavun Zozer Için yapılan llk piramltle llglll yenl keşlfler yapıldı. ntik Mısır uygarlığı gizleriyle insanlığı etkilemeyi sürdürüyor. MÖ. 2800 yılına doğru mimar Imhotep, Kahıre'nın güneyinde, Sakkara1 da Mısır firavunu Zozer için siperlerle korunmuş koskoca bir site içinde, basamaklar şeklinde dev bir anıt mezar inşa etmişti. Mısır piramitlerlnin ilki olan bu piramit ve onu çevreleyen site 1926'dan beri mimar JeanPhilippe Lauer'in araştırmalarına sahne olmakta. 1987 yılında yapılan yeni kazılar ise Nil kıyılarının esrarengiz tarihlerinin biraz daha aydınlanmasını sağlayacak. Piramidin yapımı üç devrede gerçekleşmiş. İlk olarak bir mastaba, yani taştan bir blok, daha sonra dört kademeli bir piramit ve sonunda 60 m. yüksekliğinde bir yapı inşa edilmiş. Piramit, aslında sadece bir şapka vazifesi görmekte. Mezarlar iki ayrı seviyede, kayalar içinde gömülü. Kral ile Kraliçenin daireleri 28 m. derinlikte bulundu. Mimar imhotep işe dört basamak inşa etmekle başlamış, kralının gücü ile kendi yetileri genişledikçe yapı da 6 basamaklı ve 60 m. yüksekliğinde bir anıta dönüşmüştü. Nil kıyılarının sahne olacağı 70 piramidin ilki olan bu piramit ile tarihte belki ilk kez, bir hükümdar kendisi henüz hayattayken, ona daha sonra göklerin yolunu açmak üzere inşa edilen anıtı görmüş oluyordu. Firavunlar zamanında Mısırlılar insanın ölümsüzlüğüne inanırlardı. Fakat ruhun gittiğı yerde yolunu bulabilmesi için uyandığında güncel yaşamı simgeieyen resimleri yanıbaşında bulması gerekiyordu. Bu inanç doğrultusunda gerçekleştirilen freskler sayesinde, eski Mısır'ın tüm yaşamı gözler önüne serilmekte... Bu arada XVIII. hanedanın firavunu Akhenaton'un veziri AperEI'in mezarında araştırmalar yapan arkeolog Alain Zivie kendini yüzlerce kedi mumyasıyla karşı karşıya buldu. İncelemelerini sürdürdüğünde mezarın, yapılışından 1000 yıl sonra kedi başlı tanrıça Bastet'in rahipleri tarafından ele geçirildiğini anladı. Ayinleri yöneten rahiplerin bu kedileri yetiştirdıkleri ve müritlere çok yüksek fiyatlar karşılığında sattıkları sanılmaktadır. Bu kediler daha sonra tanrıçaya kurban olarak sunuluyordu. D Piramitlerin sırları A irçoğumuz balın veya pekmezin kaşıktan akarken nasıl uzayıp koptuğunu ve bir damlaya dönüştüğünü biliriz. Dokuma endüstrisinin ham maddesi olan sentetik polimerler de akıtıldığında uzayıp koparlar ve damlaya dönüşürler. Bazen sentetik veya dcğal polimerler çok çabuk uzarlar ve incelirler, ama kopmazlar. Aynı prensip örümcek ağını örerken de geçerlidir. örümcek, ağını örmek için fibroln denilen sıvı bir protein üretir ve bunu çabucak eğirerek sağlam, esnek iplikçiğıni yapar. Ağ, örümcek aşağı düşerken onu durdurmaya yarar. Günümüzdeki laboratuvar çalışmalarında bilim adamları, polımerlerin değişik uzama durumlarını incelediler. Sıvının içinde birbirine paralel olan, çizgi halinde moleküllerin kuvvetle birbirıni çektiğini ve bunun sağlam, uzun bir molekül oluşturduğunu gözlemlediler. Aynı zamanda, her molekülü çevreleyen solüsyon (çözücü sıvı), dışarı doğru sıkılır ve ipin dışında damlalar haline gelir. Bu olayı fotoğraflarla belirleyen araştırmacılar, ipin merkezi boyunca, jel benzeri iplikçiklerin oluştuğunu kanıtladılar. Çözücü sıvıdakı bu hareket, yani sıvının jele dönüşmesi, ipliğe dönüşmesi, ipliğe çabucak uzama özelliği kazandırır. Polimer, sıvı halde ıken normal olarak yapışkan bir yapıdadır, ama uzatıldığında yapışkan olmayan, katı fakat esnek hale gelir. Polimer, yapışkanlığı sağlayan bir solüsyon içinde yapışkan hale dönüşür, ancak uzun süre yapışkan olarak kalmaz. Araştırmacılar tüm bu işlemlerin geri çevrilebilir özellikte olduğunu belirtiyor. Polimer molekülünün uzatılması durdurulduğunda, çözücü, iplığin çevresinde görünmez olur, bu da iplikçiklerin çözücüye geri döndüğünü gösterir. Polimerin bu özelliği dokuma endüstrisinde sorunlar yaratmaktadır. örümceğin ağ ipliğinın hızlıuzama tekniğinden yararlanılarak bu sorun çözümlenebilir. Polimer solüsyonu iplik şeklindeki yapısından dolayı, uçaklarda yakıt ile birlikte kullanılabilir. D Renklerln fizyoloji üzerlndeki etkinlikleri konusundaki incelemeler, bugüne dek kabul edilen bilgllerin genelde yeterslz olduğunu ortaya koydu. RENKLER ve kalbe etkileri S imdıye kadar mavı ve yeşil qıbi soğuk renklerin dinlendirıcı, sarı ve kırmızı gibi sıcak renklerinse uyarıcı nitelikte olduk+ ları kabul edilmekteydi. Renk, ışık ve işaretleri inceleme ve araştırma merkezi 1982 yılında Robert ve Marion Einbeck tarafından Paris'te kuruldu. Ambroise Pare hastanesinde 4 kardiyclog, 1 oftalmolojist, 1 psikolog, 2 ışık mühendisi, 1 bilgisayar uzmanı, 1 danışman mimar, 1 plastisyen ve 1 metodolojistten oluşan bir ekip renklerin kalp uzerındekı etkılerini incelemek üzere yaptıkları deneylerde beklenmedik sonuçlara ulaştılar Kırmızı, ilk bakışta kalp atışlarının hızlanmasına neden oluyorsa da, aynı renge uzun zaman bakılırsa atışların yavaşladığı görüldü. Mavı renk ise tamamıyle ters etkiyi yapmaktaydı: Ne kadar uzun zaman bakılırsa kalp atışları o kadar hızlanıyor ve hatta bazı insanlarda ekstrasistole neden oluyordu. Yeşil en dinlendirici ve sakinleştirici renk olarak ortaya çıkmakla birlıMe, maviden hemen sonra geldiği zaman kalp atışlarında bir hızlanma görülüyordu. Yapılan deneyler sonunda elde edilen veriler tabloda sunulmuştur. Tablo 3 karelik seriler halinde incelenmelidir. Siyah dikdörtgenler dikkate alınmayacaktır. Her üç serinin ilk karesi, kişinin karşı karşıya bırakıldığı ilk rengi göstermektedir. Çizgi ise bir sonraki rengin kalp ritmindeki etkisinin ifadesidir. () % 15'ten (+) % 15'e kadar derecelenmlştir M. Einbeck gökmavisi ile turkuazın indigoya oranla ne gıbi değişik bir etkı yaratacağı sorusuna, ikincil renkler konusunda yeterince deney yapılmadığı ve dolayısıyla sarı, portakal, mor, ve hatta siyah ve beyazın etkilerinın de henüz tam olarak bilinmediği yanıtını vermiştir. Yine onun ifadesine göre bu konuda kültürel faktörler de önemli rol oynamaktadır: Mesela kırmızı Avrupada saldırganlık ve cinsellik, Kuzey Afrika ülkelerinde (Fas, Çezayir, Tunus) ise bayram semboludür. Yeşil hemen hemen bütün kültürlerde ümit sembolü olarak yer etmiştır. Fas, Cezayir ve Tunus'ta koyu mavi yas işaretidir. 1. karede mavı çizgi yeşilden maviye geçışte kalp atışlarında ufak bir artış olduğunu belirtmektedlr 2. karede kırmızıya oranla yeşil renkte, bir azalma; 3. karede maviye oranla kırmızıda, bir artış görülmektedir. 4. karede maviye oranla kırmızı renkte, kalp atışlarında belirli bir artış ifade etmektedır. Oysa 5. karede yeşile oranla mavide, bir azalma görülür. 6 karede kırmızıya oranla yeşilde belirgin bir azalma; 7. karede ise 2 kareden farklı olarak, kırmızıya oranla yeşil renk kalp atışlarında belirgin bir yavaşlamaya neden olmaktadır. (İlk olarak kırmızı rengı gören bir kişide) 8 kare, 3. karenin hemen hemen aynıdır. Kırmızı maviye oranla, kalp atışlarını gerçekten hızlandırır 9 kare ise l.den çok farklı değildir, burada mavinin yeşile oranla sakinleştirici etkisi çok daha belirgindir. (Science Vie) D