Katalog

B İ L İ M KÜLTÜR Buluş Ortakpazan: E.U.R.E.K.A. Amerlkan ve Japon teknolojlslne bağımlı olmamak Içln kurulan Eureka lle Avrupalılar, kendi blllmsel ve teknolojlk sorunlarını çözmeyl amaçlıyor. Türkiye de bu Avrupa buluş kuruluşuna üye. Vehbi Belgil U R E K A , yapma bır kelıme P T T gibı, L A S E R gıbı, U N E S C O gıbı, ABD gıbı "Araştırmalarda Tek Gudum Avrupa Kuruluşu" kelımelennın Ingılızce karşılıklarının ılk harflerı yan yana konarak yapılmış Ancak, ad'ın, bılım tarıhının unlu bır kelımesı olan EVREKA ıle ses uyumu ıçınde olmasına da özen gösterılmış Eski Yunancada "buldum" anlamında olan bu kelımeyı guya Arşımed soylemış "Suya daldırılan bır cısım, taşırdığı suyun ağırhğı kadar kendı ağırlığından kaybeder" cumlesınde ıfadesını bulan bır doğa yasasının, hamam teknesınde yıkanırken farkına va ran ustat, 'Buldum! Buldum!" dıye bağırarak çırılçıplak sokağa fırlamış Yenı anlamdakı EUREKA fıkrını bulup 1985 nısanında ortaya atan Fransız Cumhurbaşkanı Sayın Mıtterrand, böy lece, ıkınci bir Arşımed oluyor Ama kendısını başka Arşımedler de ızleyecek Çünku, "kuruluş' un desteğı ıle yapılacak her buluşun sahıbı de "Buldum' Buldum!" dıye bağırma hakkına sahıp olacak Ancak, sokaklarda değıl, bılım dergılerınde ve bılımsel konferanslarda Bılımsel ve teknolojlk buluştan yana çok fakır olan ulkemız, "kuruluş"a hemen gırdı Bu nedenle konuya bıraz olsun eğılmede yarar göruyorum Ikı nedenle 1) Gırışımızın nedenlerını açıklayan resmı beyanlar konuya tam bır açıklık getıremedı, 2) EUREKA olayı, yanlış olarak, Yıldız Savaşları Projesı ıle karıştırıldı EUREKA Projesı'nı lyı anlayabılmek ıçın, bıraz gerilere Ortak Pazar'ın kuruluş yıllarına donmemız gerekıyor Resmı adı "Avrupa Ekonomık Topluluğu" olan Pazar'ın en az bın yıllık gerilere gıden bırçok nedenı var Maksadımız Ortak Pazar'ı anlatmak olmadığından, bız bunlardan sadece konumuza ışık tutanı uzerınde duracağız E larını sarmakla meşgul olduğu ıçın mühımsenecek bırguç değıldı Sonunda Ortak Pazar kuruldu ve 195787 arasındakı 30 yıllık ya$amı boyunca amaçlarının çoğunu gerçekleştırdı Fakat, bu 30 yılın bılançosunun yapıldığı sırada, Topluluk, teknolojı alanında çok gerı kalmış olduğunun farkına vardı Avrupa, sorunlarımn birçoğunun çözumünu teknolojı transferınden bekler hale gelmıştı Uzay çalışmaları Amerıka'nın buluş gucunu arttırmıştı Yaralarını sarmış olan Japonya, ozellıkle, elektronığe ve geleceğın bılımı olan Photonıcs (Işık Fızığı)'e var gucu ıle gırmış, bır bılım ve teknolojı devletı olmuştu Bu arada, Amerıka, Yıldız Savaşları dıye yenı bır projenın gerçekleştırılmesı ıçın dunya ulkelerınden ve Avrupa'dan buyuk zekâları yenıden çekmeye başlamıştı Avrupa 6O'lı yılların beyın göçu (braın draın) olayı ıle yenıden karşılaşmıştı Amerıka, Avrupalı bılgın ve muhendıslerı yuksek ucretlerle yenıden çekmeye başlamıştı Oysa Avrupa'nın, daha doğru bır deyışle Ortak Pazar'ın, sadece kendının çozebıleceğı sorunları vardı Bunların çozumunu başka bır devletten beklemek hayal olurdu Avrupa'nın sorunları, Japon ve Amerıkan bılginlerı ıle muhendıslerı ıçın anlam taşımayabılırdı Ortak Pazar'ın şımdı karşılaştığı en buyuk sorun, kendı bılımsel ve teknolojlk gucunu en kısa zamanda kurmaktı Kuruluş ve ülkemiz Beyin ve para gücü işte, Mıtterrand'ın EUREKA projesı bu gereksınmeyı karşılamak ıçın kuruldu Bu nasıl yapılacaktı? Tabıı gene, Ortak Pazar ulkelerı guçlerının bırleştırılmesı ıle Ortak Pazar uyelerı kendı sorunlarımn çözumu ıçın tek tek bılgın orduları beslıyor, araştırma enstıtu ve laboratuvarları kuruyordu Bunlar, çok kez, aynı sorunların çözumu ıçın ayrı ayrı çalışıyorlardı Bu buyuk bır savurganlıktı Topluluk ıçın öncelıklı projeler saptanıp Avrupa'nın beyın ve para gucu tek bir gudumle (coordınatıon) bu projelerın gerçekleştırılmesıne yoneltılemez mı ıdı? öyle yapıldı Konuyu daha somutlaştırmak ıçın projelerın bazılarını ve bunları hangı ulkelerın, kaç yılda, kaça gerçekleştıreceklerını belırtelım ve ulkemız4n bu projelerden hangılerı ıle ılgılendiğlni ekleyelım A TIP 1) Vucuda yerleştırılecek ve sıcaklık, ışık, ses, basınç, manyetık alan gıbı şeylere duyarlı kuçuk ve ucuz tıp araçlarının bulunması Bunlar, falsolu organları normal çalıştırma gıbı gorevlerı yerıne getırecek Kalp atışlarını duzenleyıcı araçlar (Pacemahers) bunlardan bırı Bugun bunlar ıkı uç mıfyona mal oluyor Amaç, bunların daha etkın olanlarını çok ucuza mal edecek buluşlar yapmak a) Gerçekleştırecekler Isvıçre, Hollanda b) Malıyet 4 mılyon dolar ci Şure 5 yıl 2) ileri duzeyde otomatlk hale getlrilmlş amellyathaneler ve yoğun bakım blrlmleri a) Gerçekleştırecekler Batı Almanya, Hollanda, Ingıltere b) Malıyetı 13 mılyon c) Sure 5 yıl 3) Sıtma aşısı a) Gerçekleştırecekler b) Malıyetı 11 mılyon c) Sure 4 yıl B) BESİN 1) Besın maddelerinin uretımı ıçın yapılacak ışler a) ilerı teknıkle, yanı yenı buluşlarla donatılmış balıkçı tekne ve gemılerı b) Gerçekleştırecekler Fransa, Ispanya, Norveç c) Malıyetı 56 mılyon d) Suresı 10 yıl 2) Yapay domates tohumu a) Gerçekleştırecekler Fransa, Isvıçre b) Malıyetı 3 3 mılyon c) Suresı 5 yıl 3) Az yağmurlu yerlerde yetlştlrllecek bol yağlı ayçiçek turu a) Gerçekleştırecekler Fransa, ispanya b) Malıyetı 4 mılyon c) Suresı 10 yıl C) BİLGİSAYAR ALANI lanılabilecek hızlı hareket eden robotlar a) Gerçekleştırecekler Fransa, Italya, Ispanya b) Malıyetı 100 mıtyon c) Suresı 6 yıl 2) Tehlıkelı ve guç işlerde kullanılacak vınçler ve dığer araçlar a) Gerçekleştırecekler Fransa, Ingıltere b) Malıyetı 22 mılyon c) Suresı 5 yıl 3) Tekstıl ıçın robot a) Gerçekleştırecekler' Fransa, Portekız llgılenenler TURKİYE, ispanya D) Havayı ve çevreyı kırletmeden kömurle ışleyecek elektrık santralları a) Gerçekleştırecekler Batı Almanya ve Fransa b) Malıyetı 11 mılyon c) Suresı 5 yıl E) ULAŞTIRMA 1) Trafığın daha etkın denetlenmesı ıçın yenı araçlar a) Gerçekleştırecekler Fransa, Ingıltere, Italya, Isveç, Batı Almanya b) Malıyetı Ilk yıl ıçın 15,5 mılyon c) Suresı 8 yıl 2) Otomobıller ıçın yenı plastıkler ve seramık a) Gerçekleştırecekler Fransa, Ingıltere, Hollanda, Batı Almanya b) Malıyetı 60 mılyon c) Suresı 4 yıl F) ELEKTRONİK Ayrıntıları çok daha lyı gösteren televızyon a) Gerçekleştirecekler Fransa, Ingıltere, Hollanda, Batı Almanya b) Malıyetı 180 mılyon c) Suresı 4 yıl G) EUROTRAK Avrupa uzerındekı troposferde bulunan ve çevre yonunden onem taşıyan ız elementlerın transformasyon ve naklı ıle ılgılı deneysel etutler (Her ne demekse) a) Gerçekleştırecekler Almanya, Avusturya Fınlandıya, Hollanda, Norveç, Ortak Pazar ulkelerı b) llgılenenler TURKİYE, italya, Isvıçre, Danımarka, H) AVRUPA ARAŞTIRMA AĞI a) Gerçekleştırecekler Almanya Avusturya, Ortak Pazar ulkelerı, Fınlandıya, Fransa, Hollanda Isveç, Isvıçre b) llgılenenler TURKİYE, Italya, Ingıltere SONUÇ Kuruluş nedeni Ortak Pazar'ın kuruluş nedenlerınden bırı de, ikıncı Dunya Savaşı'ndan devleşmış olarak çıkan 200 kusur mılyonluk Amerıka'nın ve uyduları ıle bırlıkte 300 kusur mılyonluk blr Insan topluluğunu oluşturan Sovyetler Bırlığı'nın ekonomık ağırlıkları altında ezılmeye mahkum 20 kadar Avrupa devletını uçuncu bır güç yapmaktı, yaklaşık 350 mılyonluk bır ekonomık guç Topluluğun hazırlık çalışmalarının yapıldığı 50'lı yılların ortasında, Japonya, savaş yara Projeler 1) Çok dılde çevırı yapacak bılgısa yarlar a) Gerçekleştırecekler Batı Almanya, Hollanda, Isveç b) Malıyetı 700 000 ıla 1,5 mılyon dolar c) Suresı 2 yıl 2) Bilgısayarlar ıçın ılerı teknıklı program hazırlayacak fabrıkalar a) Gerçekleştırecekler Danımarka, Fınlandıya, Fransa, Italya, Ingıltere b) Malıyetı 141 mılyon c) Suresı 6 yıl 3) Evde ve eğıtımde kullanılacak bılgısayar tıpı uretımı projesı a) Gerçekleştırecekler ingiltere, Fransa, Italya llgılenen TURKİYE ve başka ulkeler b) Malıyetı Ç) ROBOTBİLİM 1) Afetlerde ve terörculere karşı kul Bu kısa açıklamalarımız, EUREKA'nın Avrupalılar arası bır buluş kuruluşu olduğunu açıkça gösterıyor Buluşların çoğu, gerçekleştıklerı zaman Amerıkalılarca Yıldız Savaşları'nda da kullanılacak Esasen, Yıldız Savaşları Projesı'nın Avrupalı uyelerı arasında Ingıltere, Batı Almanya da var Öbur uyeler Japonya, Israıl gıbı Avrupa dışı devlet ler EUREKA Projesı'ne "Yıldız Savaşları'nın Fransızcaji" denmesının bır nedenı de bu Ulkemız EUREKA'ya gırmekle ısabetli hareket etmıştır Bu yolla, gerçek bılım ve araştırmanın ne olduğunu somut örneklerı ıle öğreneceğız Ancak, başka bır yazımda da belırttığım gıbı, muhendıs ve bılım adamlarımız, buluş yapma teknığını fakultelerde ders olarak öğrenmelıdır Aksı halde, bu buyuk gırışımde bırer gözlemcı olmaktan öteye varlık gösteremezler EUREKA'nın nasıl çalıştığını sonrakı bır yazımda ele alacağım D 13