Katalog

ZOOLOJ İ Çok hızlı bir dalıcı 5 dk.da 200 metre derinliğe dalabilen ayıbalıklarının bazı türleri 70 gün susuz ve yemeksiz yaşayabilir. Derleyen: Murat Arın H em karada hem suda yaşayabılen ayıbalığı (fok), çoğu memelı gibi karada çıftleşır ve doğurur, fakat balinalar gibi yiyeceğini denizde arar Ayıbalığının kısa küreğe benzeyen ayakları vardır. Aslında, bütün ayıbalıklarını ıçeren sınıfın adı Pınnipedıa, kanat ayaklı anlamına gelmektedir. Pinnipedıa sınıfı, üç aıleyı içerir: Deniz ayıları, gerçek ayıbalıkları ve kulaklı ayıbalıkları. Son gruba denizaslanları ve kürklü ayıbalıkları da dahildir. Gerçek ayıbalığıyla kulaklı ayıbalığı görünüşte olduğu gibi harekette de birbırinden farklıdır Gerçek ayıbalığı yüzerken kuyruğunu, arka ayakları gıbı kullanır. Buna karşın, kulaklı ayıbalığı karada ve buzda yürürken kuyruğunu kullanır ve yüzmek ıçın yalnızca ön ayaklarından yararlanır. Denizayısı ise kulaklı ayıbalığı gibi yürüyüp, gerçek ayıbalığı gibi yüzer. Ayıbalıkları türlerine göre, 404000 kg. arasında değişen ağırlıklara sahiptirler. Örneğın, erkek fil ayıbalığı 4000 kg. çeker. Geniş vücut, ayıbalığının soğuk okyanuslarda sıcak kalmasına yardımcı olur. Bazı türlerde erkeklerin ağırlıöı, dişilerinkinin dört katına ulaşır. Büyük erkek vücudunda, uzun süreli "oruçlar" için enerji ve su sağlayan bol yağ depolar. Alaska'da yaşayan 200 kg ağırlığındaki erkek kürklü ayıbalığı, 70 gün boyunca yemeksiz ve susuz yaşayabilir. Ayıbalıkları aralarında ilişki kurmazlar Ayıbalıklarının davranışlarını anlayabilmemiz için, kendı değer yargılarımızı unutmamız gerekir Ayıbalıkları birbirlerine, hiç arkadaşı olmayan insanlar gibi davranırlar. Çok kalabalık ayıbalığı gruplarında bile, kendi yavrularının dışında toplumsal ilişki kurmazlar. Her hayvan kendi kendine ve kendi Çlftleştiği dişisinden dört kere daha ağır olan Güney Afrika kürklü ayıbalığının erkeği, cinslyetter arasındakl farkı açıkça gösteriyor. Erkek ayıbalığı, Fll ayıbalığı topluiuğu. Bu görünümlerine karşın ayıbalıkları hiçbir zaman birlikte hareket etmezler. çıkarları için hareket eder. Ayıbalıkları her yerde doğurmazlar, doğurma yerleri bellidir. Bu, özellikle çiftleşmek için uzaktan göç edenlerde geçerlidir. Orneğin, dişi kürklü ayıbalığı her yıl aynı yerde (on metrelik bir alan) doğurur, burası çoğunlukla kendi doğumunun gerçekleştiği yerdir. Ayıbalığı genelde bir yavru dünyaya getirir. Bunun nedenı, soğuk okyanusta yaşayabilecek bir büyük yavru doğurmak olabilir. Dişiler doğumdan birkaç gün sonra yeniden çiftleşir. Dişi ayıbalığı yılın on iki ayı gebedir. Kedi ve köpek yavrularının aksine, yavru ayıbalığı doğduğunda yardıma fazla gereksinim duymaz. Bazen gözleri açık dünyaya gelir ve doğ ı kanalından dışarı çıkmadan, ayaklarını hareket ertirmeye başlar. Çoğu ayıbalığı doğduğu gün yüzmeyi başarır. Ayıbalığı yavruları, davranış biçimlerini kalıtımsal olarak kazanmış durumda yaşama başlarlar, çünkü anneleriyle birlikte uzun süre kalmazlar ve hiçbir zaman doğru davranışları öğrenebilecekleri bir grup oluşturmazlar. Örneğin, dişi kulaklı ayıbalığı, denizde beslenmek ya da yavrusuna bakmaktan birinı seçmek zorunda kaldığından yavrusu doğumdan on gün sonra tek başına yaşamaya başlar. Dişi gerçek ayıbalığı ise, doğumdan önce vücudunda bol miktarda yağ depolar ve bu yağı (aynı süt gıbı) yavrusuna aktarır. Kürklü ayıbalığının aksine, anne gerçek ayıbalığı yavrusunu ancak sütten kesilince bırakır. çtftleşme mevsimi olan yazın, 30 dlşlyle çtttleşebilir (yanda). Anne ve yavru ayıbalığı burun bunına (altta). İyi bir dalıcı Ayıbalığı, gözlerinin keskinliği sayesinde, hafif ışıkta (suyun içinde tabıi kı) bizim havada gördüğümüzden daha iyi görür. Bu özelliğinı derin sularda yiyecek bulmak için kullanır. Ayıbalığı insandan çok daha derine dalabıldığınden fizyolojısınde kendine özgü bazı özellikleri olduğu sanılabilir, fakat memelıler arasında tek dalan hayvan olmasına karşın, bu işler için fazladan bir özelliği yoktur. Yalnızca, insan dahil dığer memelılerin de sahip oldukları bazı özellikleri aşırı gelişmiştir. Bu özelliklerden biri, kasların çalışmak için gereksinim duyduğu oksijen mikiarıdır. Ayıbalığı daldığı zaman solumayı durdurur. Çok derin dalışlarda kan dolaşımını yavaşlatarak ya da tümüyle durdurarak (kritik organlar hariç) depoladığı oksijeni korur. Aynı zamanda, solunumunu karadaki hızının yüzde 10'una kadar yavaşlatır. Ayıbalığı çok hızlı bir dalıcıdır. 45 kg. ağırlığındaki bir ayıbalığı beş dakika içinde 200 m. derinliğe inip çıkabilir. Ayıbalıklarının daldıkları derınlik, ağırlıklarına göre değişir. 100 kg. ağırlığındaki denizaslanı 470 m.'ye, vveddvvell ayıbalığı 650 m.'ye, fil ayıbalığı 850 m.'ye inebillr.