Katalog

UZAY Geleceğin Marslıları Dünyalılar olabilir 1965 yılında Mariner4'ün llk Mars fotoğraflarını göndermesinden bu yana, komşu gezegenle ilgili bilgilerimiz oldukça arttı. * ODTÜ Amatör Astronomi Topluluğu ızlere New York takı Yayın Bınasının çatısındanl seslenıyorum Duyduğunuz çanlar yaklaşan Marslılara karşı halkı uyarmak ıçın çalınıyor Ouşman Palısades boyunca göruş alanında bulunuyor Beş buyuk makıne Bana bır bulten uzatıldı Marslıların sılındırlerı butun ulkeye yayılıyor Şımdılık bu kadar " 30 Ekım 1938'de ABD'de Orson VVelles'ın radyodan gereklı ses efektlerını kullanarak yaptığı bır anonstu Gerçek anlaşılıncaya kadar halk buyuk bır panığe kapılmış, sokaklara dokulmuştu Neden Marslılar? Neden, Saturnluler, Venusluler değıl de sadece Marslılar uzerınde bu denlı duruluyor? Çunku Mars bırçok bakımdan yerkuremıze çok benzıyor Her şeyden once yuzeyını gorebıldığımız en yakın gezegen Kutupları buzlarla kaplı Uçuşan bulutları, muthış toz fırtınaları, kızıl renklı yuzeyınde mevsımlık şekıl değışıklıklerınden başka, gunlerı de bızımkı gıbı yırmı dort saat Fakat 1 Mars yılı 68 7 gundur Mars Guneş'e yerkuremızın Guneş'e uzaklığından daha uzak olduğundan ısı Bir gezegenin kimliği Mars'ta su var mıydı? G i I S derecesı çok daha duşuktur Içınde çokça karbondıoksıt bulunan havasında çok az mıktarda su buharı, oksıjen ve ozon bulunur Nıtrojen molekullerıyle bırlıkte argon da vardır Sıvı durumunda suya rastlanamaz, çunku Mars'takı atmosfer basıncı soğuk suyun bıle çabucak kaynamasını onleyemeyecek ka dar duşuktur Gezegen toprağındakı delıklerde ve damarlarda kuçuk mıktarda sıvı su bulunabılır Oksıjen bır ınsanın soluk almasına yetmeyecek kadar azdır Ozon yoğunluğu oylesıne ıncedır kı, Guneş'ın mıkrop oldurucu morotesı ışını Mars'ın yuzeyıne hıçbır engel tanımadan ulaşır. Mars hıç kuşkusuz sevımli bir yer Ne var kı, bızım açımızdan Mars'ın bırçok kusuru söz konusu Oksıjen azlığı, sıvı halde su bulunmayışı ve morotesı ışın çokluğu Butun bu sorunlar bırazcık nava uretebılsek çözumlenebılır Atmosferık basıncı arttıracak sıvı halde su elde edebılırız Oaha fazla oksıjenle atmosferı ıçımıze çekebılırız Morotesı gu neş radyasyonuna karşı ozondan bır kalkan da boylece oluşabılır Guneş'e yakınlık bakımından dordun cu sırada olan Mars oldukça elıptık bır yorungede doner, yörungesının Guneş'e olan uzaklığı 206 7 mılyon km ıle 249 1 mılyon km arasında değışır Mars 6787 km 'lık çapıyla Dunya'dan kuçuktur, sadece Merkur ve Pluton'dan daha buyuktur Kuçukluğunden dolayı Mars'ın çekım gucunun kuvvetı Dunya'nınkının uçte bırı kadardır Çekım gucunun az oluşu atmosferının ınce olmasına neden olmuştur Mars yuzeyındekı hava basıncı Dunya yuzeyınden 24 km yukarıdakı hava basıncına eşıttır Atmosferının seyreklığı Mars'ın çok soğuk bır yer olmasına neden olmuştur Ekvatorundakı sıcaklık yazın 21°C'yeyuksehrse de ortalama yuzey sıcaklığı 23°C'dır Mars yuzeyınde kaydedılen en duşuk sıcaklık ıse 175°C'dır Mars ın ıkı uydusu vardır PHOBOS ve DEIMOS Bu uydular oldukça kuçukturler Phobos'un çapı 22 km Deımos'un çapı ıse 13 km 'dır ABD ve SSCB'nın Mars a ınsansız uydular gondermeye başladıkları yıllara kadar Mars'ın yuzeyınde bıtkısel fakat ılkel bır yaşamın olabıleceğı sanılıyordu 1965 yılında MARINER4'ungezegene yaklaşarak gonderdığı fotoğraflardan Mars yuzeyının Ay'ınkı gıbı kreterlerle dolu oldugu görunuyor ve hıçbır canlı veya kanal izıne rastlanmıyordu Atmosferın ise umulandan çok daha ınce olduğu anlaşıldı Mars çevresınde 1971 yılında yorungeye sokulan MARINER 9'un gonderdığı fotograflardan daha once gonderılen araçların Mars'ın sadece önemsız bır bölgesının fotoğraflarını gonderdıklerı anlaşıldı Mars'takı buyuk toz fırtınasının dınmesınden sonra MARINER 9'un gonderdığı fotograflardan Everest Dağı'ndan 3 kat daha buyuk volkanık dağ ların, Marıner Vadısı gıbı 4000 km uzunluğunda 7 km derınlığınde çok buyuk kanyonların ve bırçok bılım adamının kurumuş nehır yatağı olduklarına ınandıkları kıvrımlı yuzey şekıllerının varlığı, bugunku koşullar oluşmadan once gezegende yaşam olabıleceğı umudunu canlı tutuyordu Bu umutlar ABD'nın 1976 yılında Mars yuzeyıne ındırdığı ıkı ınsansız uzay aracı VIKING I ve VIKING II ıle buyuk ölçude sonduruldu Gonderılen bılgılerle buz örtusunun buyuk ölçude sudan oluştuğu ve atmosferınde yok denecek kaaar az oksıjen bulunduğu da anlaşıldı Mıkroskobık bır yaşam turunun olup olmadığı konusunda her ıkı araçta da yapılan deneylerden sonuç alınamadı Artık bılım adamlarının çogu Mars'ta yaşam olduğuna ınanmıyor ^"Eğer, Mars'ın toprağı değışıme uğrarsa, bu sureklı yerleşım yerlerı Mars olan ve bu gezegenle bır yakınlıkları bulunan ınsanlar tarafından qerçekleştırılecektır Sözunu ettığımız Marslılarsa bizden başkası olmayacaktır. U eçmışte Mars'ta buyuk mıktarlarda su olduğuna daır varsayımlar, bılım adamlarını Mars'ın oluşum tarıhçesı uzerıne tekrar duşunmeye yonelttı Eğer bu varsayım doğruysa, Mars'ın çevresınde manyetık alanın olmaması, suyun gezegenin çekırdeğını soğutması ıle açıklanabılır Mars'ta eskıden su bulunduğu varsayım ı Mıchel Carr tarafından one surul muştu (New Scıentıst, 3 Ocak 1985, sayfa 21) Carr'ın modelıne gore Mars, başlangıçta 500 m derınlığınde okyanuslarla örtuluydu ve sonradan bu suyun bır kısmı gaz olarak atmosfer yoluyla uzaya karıştı, dığer kısmı da gezegenin yuzeyı tarafından emıldı Bu model boylelıkle, Mars'ın yuzeyındekı genış nehır vadılerını de açıklamış oluyordu Bugun Mars'takı bu vadıler, tamamen kurudur Batı Alman bılımadamları Sıegfrıed Franck ve Ingo Orgrall bu modelı daha da gelıştırdıler Onların ıddıasına gore eğer Mars geçmışte bu kadar çok su uretebıldıyse, gezegenı oluşturan maddeler ıçınde su ıle bırleşmış asıt sıllısıt tuzunun haylı zengın olması gerekır Bu nun da gezegenin oluşumunun başlangıcındakı etkısı, gezegenin meydana geldığı maddelerın kaynama ısılarını duşurmek ve akışkanlıklarını azaltmak olmuştur Sonuç olarak, suların buharlaşarak yukselmesı ve soğuyarak tekrar gezegen yuzeyıne ınmesı, gezegen çekırdeğını soğutmuş ve katılaşmasına neden olmuştur Gezegen gençken, erımış halde bulunan çekırdek manyetık alan yarattıysa bıle, çekırdeğm soğuması ve katılaşması sonucunda bu manyetık alan yok olmuştur Yapılan olçumlere gore, bugun Mars'ın ıkı kutuplu (dıpole) manyetık alanı yoktur Yıne de, erımış maddelerden oluşan 100 km derınlığınde ınce bır tabaka, çekırdeğm çevresını sarıyor olabilir ve bu da zayıf bır kompleks manyetık alan meydana getırebılır Mars'ın aylarından bırı olan PTıobosa 1988'de yapılması planlanan bır Sovyet uzay gezısı bu olasılığı ınceleyecek I l Mars'ta su oiup olmadığına ait tartışmalar sürüyor Mars'ın kimliği: Çapı (Dünya = ,1) 0 53 Uzaklığı (Gunesten) 1 524 AB Mars yılı (Dunya = 1 yıl) 1 881 Marsgunü(Dünya = Igün) 24 saat37Jak 23s Dönme hızı 24 2 km /s Kaçıs hızı 5 1 km /s Yörünge eglml (Dunya o°) 1°§ Ekvator eğlmi (Kendl yorüngesi = 0 ° ) . . . 26° Kütlesl (Dünya = 1| 0 107 3 Yoğunluğu 3 96 gr /cm Isığı yansıtma oranı % 18 Uydu sayısı 2 1 AB 150 mılyon km Mars'ta sıvı durumda suya rastlanmıyor Çünku Marstakı atmosfer basıncı, soğuk suyun bıle ça bucak kaynamasını önleyemeyecel kadar duşüktur