Katalog

TEKNOLOJ İ BİLİM KÜLTÜR Teknoloji, tutumluluk, savurganlık ye insan sevgisi Yılmaz tdil Gökten elektrik Sovyetler'in uzayda güneş ışığını dünyaya yansıtacak uydular kurmaya giriştiği belirtillyor. C U nutulmakta olan guzet âdetlerımızden bırı dır Sokakta, yerde bır ekmek parçası bu lunca, saygı ıle yerden alır, ayak altında ol mayan bır yere koyarız Bu, oyle sanıyorum kı, Yunus'un sımgeledığı Anadolu humanızmının halka kazandırdığı bır gelenek olmalı Ekmeğe saygı, hem urun veren doğaya^ hem de hasadı yapan, buğdayı un, unu ekmek yapan tnsan emeğıne saygıyı sımgeleyen bır davranıştır Guzel, bılgece, ınsana yakışır bır davranış Savurganlık, tam tersıne, doğaya, ınsan emeğıne ve eğer ınançlı ısek, bunları yaratana karşı saygısızlıktır Bır ınsan savurgan ıse ve de Tanrı'ya ınandığını savunuyorsa, yalancıdır Inançlı bır ınsan, ıçten ıse, sevgı ve saygı ıle dolu olmak durumundadır Teknık ve bılım donemınde, "Nasıl onlerız savurganlığı" sorusunun yanıtını bılım ve teknolojı vermelıdır Çunku bu konu çok karmaşık ve tamamen "ınceleme, saptama, ölçme, nıtelenıe" ışlemlerıne dayanan bır konu Kısaca "bılım konusu " Batıda son zamanlarda çok kullanılan bır sözcuk var "recyclıng " Yenı baştan çevrıme sokmak demek Yanı hızmet çevrımıne Çopluklere atılanlara bakınca bu sözun anlamı daha lyı kavranır Bır gun bır çop va rılının yanında sılındırık mınık bır şey gördum Baktım Mınıcık bır elektrık motoru1 Alıp eve getırdım Pıle bağladım Dönuyordul Fıyatı 1500 lıradır "Yenıden çevrım" fıkrıne ınsanlarımızı alıştırmak, eğıtım, propaganda ve örgut sorunudur Bu konuda halkımıza ılk öğudumuz şu olmalı 1) Çöplerınızı aynı torbaya doldurmayınız Kâğıtları ayırınız Cam ve şışelerı ayırınız Plastıklen ayırınız Metallerı ayırınız ve eğer tanıyorsanız, her cıns metalı de ayırınız 2) Ayırdığınız bu malzemeyı mutlaka SATINIZ ya da bır hayır kurumu ya da çocuklarınızın okuduğu okula verınız Dığer oğrencı velılerının de aynı şeyı yapmasını sağlayınız Oyle kı, çop kovanıza yalnız hayvansal ve bıikısel organık maddeler karışsın 3) llaçları, deterjanları, bocek ölduruculerı asla çope atmayınız Fazla ılaçları, bayatlamasını beklemeden hayır kurumlarına vermek uzere toplayan dernekler kurunuz 4) iyı çalışan bir kanalızasyon sıstemı ya da fosseptık sıstemı var ıse, organık atıkları oğuterek bu sısteme atmak yararlıdır Çunku, butun organık atıkları daha baştan bır ya da bırkaç merkezde toplamaya yönelık her ışlem ve her duzenleme, bu atıkları yok eden aerobik ve anaerobık özümleme sistemlerınden ıbaret basıt bır pıslık yok etme gubre ve bıyogaz uretme tesısının kuruluşu ıçın gereklı ortamı sağlar ve karmaşık, pahalı, dertlı çop ayıklama tesıslerı ve ışlemlerınden beledıyelerı kurtarır Bu çop yok etme tesıslerı iyı kurulursa, kâr eden ve önemlı urunler ureten fabrıkalar kazanmış oluruz Göruluyor kı, halkın akıllıca yönlendırılmesı, çöpten hem halkın hem kurumların hem de beledıyelerın para kazanmasını sağlar Tersıne, bugun olduğu gibı ÇÖP DAĞLARI oluşturacak şekılde, elımıze ne geçerse duşuncesızce çope atarsak, bu dağları ışleyecek fabrıkaları kurmak astronomık rakamlı yatırımlar gerektırir Bundan kaçarsak, deryzlerımız ne hale gelır, gormek ıçın Izmır ıç korfeze, İzmıt Körfezı'ne, Halıç'e, Boğazıçı'ne bakın insanlar bokböceğı ya da fare değıl Pıslık ıçınde yaşamak ayıpi umhurıyet'te ılk yazılarım, Sayın llhan Selçuk'un onayak olması ıle 1973 Ağustosundan ıtıbaren çıkmaya başladı Bılımsel ağırlıklı bu yazılar, 20 Mart 1977'den başlayarak sırf çağdaş bılım yazılarına donuştu Bunlar, hıç aksamadan bugune kadar surdu Bılımdekı en son gelışmelerle ılgılı bu yazıların sayısı 600'u buluyor Bu 600 yazının yarısına yakını uzay ve astronomı ıle ılgılı Böylece, bu konularda dunyada en çok kalem oynatmış yazar durumunda bulunuyorum ve bununla ovunuyorum Çunku çağdaş bılım, dolaylı, dolaysız, uzay çalışmaları ıle gelıştı Kendımle ılgılı bu kısa açıklamayı okuyucularımın hoşgöru ıle karşılayacaklarını sanıyorum Çunku, yazılarımda, bugune kadar kendımden hıç söz etmedım Bugun edışımın nedenı de, bılım yazarlığının sorumlulukları hakkında bılgı vermek Bılım yazarı, bılım ve teknolojıdekı son gelışmelerı halkına sunmakla kalmaz, yakın ve uzak gelecektekı olası gelışmelerden de haber vermek zorundadır "Uzayda elektrık santralları" adlı yazım boyle yazılardan bırı Gazetemızın ıkıncı sayfasında, 2 Şubat 1981'de yayımlanmıştı Yanı, 6,5 yıl once O zaman ıçın bırçok okuyucuma bılımkurgu türunden bır yazı etkısı yapmıştı Oysa değıldı Nıtekım konunun gerçekleştırılmesı yolunda ılk adım bugun atılmış bulunuyor Uzay çalışmalarının butun aşamalarındakı gıbı bu aşamada da Sovyetler Bırlığı oncu Ilk adım, Sovyetler'ın, 15 Mayıs 1987 gunu, Kazakıstan'da, Tyuratam yakınındakı Baykonu Astrodrom'undan "Enerjıya" adlı yenı bır roketın atılması ıle baş ladı Yenı roketın bugune kadar görulmemış buyuklukte olması, ne gıbı ışlerde kullanılacağı konusunda tartışmalara yol açıyor Batılı ve ozellıkle Amerıkalı uzmanlara göre, Sovyetler, uzayda guneş ışığını dunyaya yansıtacak uydular kurma amacı guduyor Işık, once ışık, sonra da elektrık olarak kullanılacak Işık, kımı Sovyet kentlerını gecelerı aydınlatmada, tarla ve bahçe bttkılerını dondan korumada etkılı olacak Bır kısırri uydular da, belırlı yerlere yansıtacakları ışıkların elektrığe donuşturulmesınde gorev ustlenecek Elektrık uretmenın bır yolu, bılındığı gıbı, kımı cısımlerın uzerıne guneş ışığı duşurmek Sılısyum (sılıcon) ve selenyum bunlardan ıkısı Uzaydakı Guneş Uydusu'ndan (Sunsat'dan) yansıyacak ışık, yerdekı elektnk santrallennın çanak antenlerındekı sılısyum levhalarında elektrığe çevrılıp ulusal enerjı şebekesıne beslenecek Batılı uzmanlar, projenın 3 aşamada gerçekleştırıleceğı göruşunde 1) Ilk aşamada, uzaya, yansıtıcı buyuk aynalar çıkarılacak Bunlarla gelecek ışık, gecelerı kent aydınlatmada kullanılacak, 2) Ikıncı aşamada, ışık, yerde elektrığe donuşturulecek, 3) Uçuncu aşamada, elektrık uzayda uretılıp mıkrodalga halınde yere gonderılecek Sovyet basınına göre, yansıtıcı aynaların her bırı, şımdılık, 30 kılometre kare genışlıkte olacak "Şımdılık"dıyorum, çunku, ılerde daha buyuk çapta aynalar yapılabıleceğı gıbı, teknığın gelışmesı ıle orneğın bır metre karelık aynalar da (mınıaturızatıon) aynı enerjıyı verebılır Vehbi Belgil rında, amaç, baştan berı, hep yarı askerı ağırlıklı olmuş ıdı Kaldı kı, bır buluşun sırf sıvıl ışlerde kulianılması dıye bır sorun da yok Sırf can kurtarma amacı ıle bulunan enjeksıyon ığnesı daha da buyuk bır etkınlıkle can almada da kullanılabıleceğı gıbı, adam oldurmede kullanılsın dıye yapılmış olan kılıç, ağaçların ınce dallarını keserek ormanda yol açmada da yararlı olabılır Bu nedenle, "Bız bılım ve barış ıçın, onlarsa hep savaş ıçın çalışıyor" suçlaması, ıdeoiojı vurgunu ıle beynı yıkanmış zavallıları bıle guldurur Sovyetler Bırlığı'nın yenı "Enerjıya" roketının 67 metre yukseklıkte (Beyazıt Kulesı boyuna yakın) olduğu ve 100 ton ağırlıktakı yuklerı uzaya taşıyabılecek guçte olduğu haber verılıyor Bunun 15 mayısta fırlatılışından bırkaç gun sonra, Sovyet Bılımler Akademısı Başkanı Marcnuk, Sovyet Resmı TASS Ajansı'na yaptığı bır açıklamada, yenı roketın, uzayda kurulacak deneysel elektrık santralının parçalarını taşımada kullanılacağını soylemıştı Her parçanın kaç kılo olabıleceğı konusundakı bılgıyı ve Moskova Uçakbılım Enstıtusu'nun bır tasarı projesınden oğrenıyoruz 200'er kılo 1985'te Sovyetler Bırlığı'nce yapılan başka bır açıklamada, "Yıldız Elektrığı" adlı bır projeden soz edılmıştır Proıeye gore, yuzyılımızın sonunda, gerçek anlamda bır uzay elektrık santralının çalışmaya başlaya cağı belırtılmıştı Yazımızın bu noktasında akla şöyle bır soru gelıyor "Taşıma suyla değırmen doner mı?" 5 mılyar nufuslu bır dunya, enerjı gereksınmesı gıderek artan muazzam bır top Buna dışardan ayna ıle yansıtılacak ışıkla enerjı vermeye kalkmak, karşı evın pençeresındekı komşu kızının cap aynası ıle dıkkatını çekmeye benzemeyecek mı? Ancak tabıı ışın bu yanı da duşunulmuş, hesabı yapılmış Tek bır uzay elektrık santralının ureteceğı elektrığın 10 nukleersantralın ureteçeğı elektrığe eşıt oiacağı gorulmuş Evet, uzay elektrığıne doğru ılk adımı Sovyetler, atmak uzere Fakat, konu, çok daha öncelerı, 1960'h yılların başında, Amerıkalı uzmanlarca duşunulmuştu O sıra Amerıka'nın başında en buyuk dert Vıetnam Savaşı ıdı Dunyanın en buyuk devletı, bılım ve teknolojının en son olanakları ıle donanmış olduğu halde, bır avuç Vıetnamlının onunde dız çokmuştu Son bır çare olarak uzaydan ışık yansıtılması akla gelmıştı Bununla Vıetnam savaş alanları gecelerı de aydınlatılacak, savaş, karanlıkta da surdurulecektı Ama olmadı Astarı yuzunden pahalıya mal olacağı ıçın, projeden vaz geçıldı Ve Amerıka, canından başka kaybedecek bır şeyı kalmamış, bu nedenle de canını dışıne takmış Vıetnamlının önunde, kuzu kuzu baş eğdı Gökten yere ateş ındırmek, ınsana, Antıkaçağın "Promete" söylencesını anımsatmıyor mu? Bır tanrı olan Promete, çamurdan yarattığı ınsana can vermek ıçın guneşten ateş çalıyor Fakat, buna kızan baştanrı Zeus, kendısını Kafkasya Dağları'nın doruğunda bır yere zıncırletıyor Bır kartal da her gun gelıp onun cığerını gagalıyor Sonunda Herkul (Herakles) kendısını kurtarıyor Uygarlık da böylece doğuyor Yeni dev roket İlk somut adım İlk düşünce Başkan Reagan'ın bılım danışmanı VVıllıam Graham'a göre, uzay elektrık santrallarında amaçlardan bırı de, Amerıkan Yıldız Savaşları gırışımıne bır tur meydan okuma Kendısıne gore, Sovyetler Bırlığı'nde, ulke çapında buyuk pro)elerde, sıvıllerle askerler arasında tam bır ışbırlığı oluşuyor Uzayda uretılecek elektrık sadece dunyada değıl, uzayda da kullanılabılır Ancak, "Eğrı oturup doğru konuşalım" sözumuze göre bu konuda Amerıkalının Rusu, Rusun Amerıkalıyı suçlamaya hıç hakkı yok Çunku, uzay çalışmala Yine savaş düşüncesi